Çanakkale'de ölüm

3 Kasım 1914'te başlayan Çanakkale Savaşı, 9 Ocak 1916'ya kadar 14 ay devam etmiştir. Bu süreç dar bir kara parçasında gerçekleşen tarihin kaydettiği en kanlı muharebelerden birisidir. Sonuçlan itibarıyla ise Türk ve Dünya tarihini askeri, siyasal ve ekonomik yönleriyle etkilemiştir. Ancak bunlara eklenmesi gereken bir de sosyal ve psikolojik boyutu vardır. Kayıpların çoğu kez bir istatistik olarak yer aldığı değerlendirmelerde insan hayatının söz konusu olduğu göz ardı edilmektedir. Oysa anlatılan birçok kahramanlık hikâyesinin ardında büyük acılar ve dramlar yaşandığı gerçeği de unutulmamalıdır. Ölümler, savaşın doğal bir sonucu gibi algılanabilir, bu anlamda savaşın üç boyutu vardır: Ölüme tanıklık, öldürme ve geriye kalan mezarlar. Ancak bunlar, tanık olan insanlann hayatlarını etkiler ve sonraki yaşamlarında derin izler bırakır. Bu konular özellikle savaşı yaşamış Türk askerlerinin izlenimleriyle değerlendirilmiş ve 1915 yılında Çanakkale'de yaşananların insani boyutuna dikkat çekilmeye çalışılmıştır. Böylece savaşın insanlık için nasıl bir felaket olduğu ve Türkiye'nin bağımsızlığının hangi fedakârlıklarla kazanıldığı daha iyi anlaşılmış olacaktır.

Death in Çanakkale

"The Battle of Gallipoli" lasted fourteen months between 3 November 1914 and 9 January 1916. This battle, which occurred in a narrow land, is one of the bloodiest battles of the history. In terms of its results, it influenced both Turkish and world histoiy from military, political and economic aspects, as well as social and psychological dimensions. In the evaluations, in which the losses at the battle were documented as only statistic, subject of human life is ignored usually. However, it should not be forgotten that there is a fact of great pain and drama behind many lived heroic stories. Deaths can be recognized as a natural result of the war, in this sense, the war has three dimensions: Witnessing death, killing and the remaining graves. However, these dimensions affect the life of the people who witnessed the war and leaves deep scars in their life. In this paper these issues are evaluated according to the impression of Turkish soldiers who lived the war and it is tried to call attention to the humanitarian aspects of those which have been lived in Gallipoli. Thus, it is going to be understood better that the war is a disaster for humanity and Turkey's independence have costed what kind of sacrifice?

PDF

___

Altay 1970 Fahrettin Altay, 10 Yıl Savaş 1912-1922 ve Sonrası, İnsel Yayınları, İstanbul.
Arıkan 2007 İbrahim Arıkan, Harp Hatıralarım, Timaş yayınları, İstanbul.
Conk 2002 Cemil Conk, Çanakkale Hatıraları II, Arma Yayınlan, İstanbul.
Esenkaya 2006 Ahmet Esenkaya, "Çanakkale Muharebelerinde İtilaf Devletleri'nin Savaş Hukukuna Aykırı Davranışları", Çanakkale Araştırmaları Türk Yıllığı, Onsekiz Mart Üniversitesi Yayınları, sayı:4, Çanakkale, s„
Gövsa 1989 İbrahim Alâettin Gövsa, Çanakkale İzleri, AKM Yayınları, Ankara.
Cemal 1982 H. Cemal, Ulu Cenk, Tercüman Yayınları, İstanbul.
İncesu 2001 Sokrat İncesu, Çanakkale Hatıraları I, Arma Yayınları, İstanbul.
Mehmed Fasih Bey 1997 Kanlısırt Günlüğü, (yay.haz. Murat Çulcu), Arba Yayınları, İstanbul.
Mülâzım Mehmet Sinan 2006 Harp Hatıralarım (Çanakkale-Irak-Kafkas Cephesi), Vadi Yayınları, Ankara.
Mustafa 1998 Münim Mustafa, Cepheden Cepheye, Arma Yayınları,İstanbul.
Sabah Gazetesi "Hangi Sayı Doğru?", 21 Mart 2000-İstanbul.
Von Sanders 1999 Liman von Sanders, Türkiye'de Beş Yıl, Cumhuriyet Gazetesi Yayınları, İstanbul.
Sunata 2003 İ. Hakkı Sunata, Gelibolu'dan Kafkaslara, İs Bankası Yayınları, İstanbul.
T.C. Genelkurmay Başkanlığı, Çanakkale Muharebeleri Harp Tarihi Broşürü, Genelkurmay, 1997-Ankara, 55 s.
Ünaydın 1981 Ruşen Eşref Ünaydın, Anafartalar Kumandanı Mustafa Kemal İle Mülakat, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, Ankara.
Ünaydın 1990 Ruşen Eşref Ünaydm, Çanakkale'de Savaşanlar Dedilerki, TTK, Ankara.