Ankara'nın Başkent ilan edilişine İstanbul basının tepkileri

İstanbul basını, Milli Mücadele’nin sona erip devrim sürecinin başladığı dönemde, bazı yayın organları aracılığıyla, Ankara’ya muhalif bir tutum takınmıştır. Bu muhalefeti izlemek, Milli Mücadele kadrolarının yaşadığı ayrışmayı takip etmek için zorunludur. Çünkü bu basın organları, kendi düşüncelerinin yanı sıra Ankara’ya muhalefet eden siyasilerin görüşlerini de, büyük bir istekle sütunlarına taşımışlardır. Dolayısıyla, İstanbul basını üzerinden Ankara’nın başkent ilan edilişine verilen tepkileri incelemek, Türk devrim tarihi yazıcılığı için önemli bir veridir. Bununla birlikte, Ankara ile tüm İstanbul basınının arası açık değildir. Hükümet ile birlikte hareket eden basın organlarının, bu birlikteliklerinin dayandığı temelleri ve gerekçeleri görmek, 1923 yılı Türkiye’sinde basın-iktidar ilişkilerinin analizi için önemli bir veridir.

Reactions of the İstanbul press to the declaration of Ankara as the capital of Turkey

Reactions of the Istanbul Press to the Declaration of Ankara as the Capital of Turkey Through the some media organs, Istanbul press dissented to Ankara at the beginning of revolution after winning the national struggle. To track the defiance is compulsory for following the dissociation that national struggle’s cadres lived in. Because these media organs published the politician’s opinions, which opposed to Ankara, adding their opinions wishfully. Consequently, to search the reactions concerning with the announcement of Ankara as a capital city via Istanbul press is very important data for the Turkish Revolution History Writings. However, all the Istanbul press isn’t in bad odor with Ankara. To evaluate the basics and reasons based on media organs’ association with government is an important data for analyzing of relationship between government and press in Turkey of 1923.

PDF

___

a. Resmi Yayın
Türkiye Büyük Millet Meclisi, Tutanak Defteri, 2. Dönem, 1. Yasama Yılı, Cilt: 2.
b. Gazeteler
Akşam
İleri
Tanin
Tevhid-i Efkar
Vakit
Vatan
c. Gazete Makaleleri
Ahmet Emin, “Hükümet Merkezimiz”, Vatan, 15 Ekim 1923.
Behiç Hayri, “Teşkilat-ı Esasiye Kanunu ve Merkezi Hükümet Meselesi”, Vatan, 1 Ekim 1923.
Celal Nuri, “Ankara Makar”, İleri, 12 Ekim 1923.
Falih Rıfkı, “Ankara Nasıl Bir Yerdir”, Akşam, 20 Ekim 1923.
Hakkı Tarık, “Ankara Merkezimiz”, Vakit, 15 Ekim 1923.
Hasan Hüseyin Cahit, “Payitaht Meselesi Etrafında”, Tanin, 20 Ekim 1923.
Hasan Hüseyin Cahit, “Ankara Payitaht”, Tanin, 11 Ekim 1923.
“Ankara Kıble-i İstiklal-i Millet İdi Şimdi de Bihak Merkez-i İdare-i Devlet Oldu”, Tevhid-i Efkar, 17 Ekim 1923a.
“Ankara Merkez-i Hükümet”, Tanin, 10 Ekim 1923a.
“Ankara Merkez-i Hükümet”, Tanin, 14 Ekim 1923b.
“Ankara ve İstanbul”, Tanin, 13 Ekim 1923c.
“Ankara’nın Merkez-i Hükümet Olarak İlanı Kabul Edilmiştir”, Vakit, 10 Ekim 1923a.
“Ankara’nın Merkez-i Hükümet Olduğu Hakkındaki Kanun Kabul Edildi”, Vakit, 14 Ekim 1923b.
“Ankara’nın Merkez-i Hükümet Olması Tahakkuk Ediyor”, Vatan, 10 Ekim 1923a.
“Ankara Resmen Merkezimiz Olmuştur”, Vatan, 14 Ekim 1923b.
“Ankara’nın Tozu Pudra Gibi İmiş!”, Vatan, 16 Ekim 1923c.
“Büyük Millet Meclisi, Merkez-i Hükümetin (Ankara) da İbkasına Karar Verdi”, Tevhid-i Efkâr, 14 Ekim 1923b.
“Hâkimiyet-i Milliye’nin Hırçınca Bir Makalesi”, Vatan, 15 Ekim 1923d.
“İstanbul Matbuatından Şikâyet”, Tevhid-i Efkâr, 15 Ekim 1923c.
“İstanbul’un Payitaht Olması İçin”, Vakit, 10 Ekim 1923c.
“İstanbul’un Payitahtlığı Bugün Resmen Ankara’ya İntikal Edecek”, Tevhidi Efkâr, 13 Ekim 1923d.
“Merkez İlan Edildikten Sonra Ankara”, Vakit, 16 Ekim 1923d.
“Merkez-i Hükümet Hakkındaki Karar-ı Resmi Yarın Verilecektir”, Tevhid-i Efkâr, 12 Ekim 1923e.
“Sabık Heyet-i Vekile Reisi Rauf Bey’le Mühim Bir Mülakat” Vatan, 1 Kasım 1923e.
“Sefarethaneler Ankara’ya Gitmeyecekler”, “Vakit, 9 Ekim 1923e.
“Türk Payitahtı”, Vakit, 7 Ekim 1923f.
“Yeni Merkez-i Hükümet ve İstanbul”, Akşam, 15 Ekim 1923.
“Ziya Molla Bey’in Teşebbüsü”, Vakit, 11 Ekim 1923g. d. Kitap ve Makaleler
Akgün 1989 Seçil Akgün, “Ankara’nın Başkent Oluşu”, IX. Türk Tarih Kongresi, Türk Tarih Kurumu yay., Ankara.
Aybars 2006 Ergün Aybars, İstiklal Mahkemeleri, I-II, İzmir.
Ayhan 2009 Bünyamin Ayhan, Atatürk ve Basın, Konya, Palet yay., 2009.
Aytepe 2004 Oğuz Aytepe, “Ankara’nın Merkez ve Başkent Olması”, Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, Mayıs-Kasım.
Demirel ve Konur 2002 Yücel Demirel ve Osman Zeki Konur, CHP Grup Toplantısı Tutanakları (1923-1924), İstanbul Bilgi Üniversitesi yay., İstanbul.
Galanti 2005 Avram Galanti, Ankara Tarihi, I-II, Çağlar yay., Ankara.
Goloğlu 2011 Mahmut Goloğlu, Milli Mücadele Tarihi-V 1923, Türkiye Cumhuriyeti, Türkiye İş Bankası Kültür yay., İstanbul.
Goloğlu 2009 Mahmut Goloğlu, Türkiye Cumhuriyeti Tarihi-II 1931-1938, Tek Partili Cumhuriyet, Türkiye İş Bankası Kültür yay., İstanbul.
Gökbilgin 2011 M. Tayyip Gökbilgin, Milli Mücadele Başlarken, Mondros Mütarekesi’nden Büyük Millet Meclisi’nin Açılmasına, Türkiye İş Bankası Kültür yay., İstanbul.
Kocabaşoğlu 1981 Uygur Kocabaşoğlu, “1919-1938 Dönemi Basınına Toplu Bir Bakış”, Yıllık, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi, Basın Yayın Yüksekokulu Dergisi, C. VI.
Kurmuş 1982 Orhan Kurmuş, Emperyalizmin Türkiye’ye Girişi, Savaş yay., İstanbul.
Mustafa Kemal 1999 Mustafa Kemal (Atatürk), Eskişehir-İzmit Konuşmaları (1923), Kaynak yay., İstanbul.
Oran 2002 Baskın Oran, “Lausanne Barış Antlaşması”, Türk Dış Politikası, Kurtuluş Savaşından Bugüne Olgular, Belgeler, Yorumlar II, 1919-1980, 4. Baskı, Ed: Baskın Oran, İletişim yay., İstanbul.
Orbay 2005 Rauf Orbay, Siyasi Hatıralar, 2. Baskı, Örgün yay., İstanbul. Şimşir 2006 Bilal Şimşir, “Cumhuriyetin Başkenti Ankara”, Atatürk Dönemi –İncelemeler-, Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara.
Topuz 2003 Hıfzı Topuz, II. Mahmut’tan Holdinglere Türk Basın Tarihi, İstanbul.
Tunaya 1986 Tarık Zafer Tunaya, Türkiye’de Siyasal Partiler II, Mütareke Dönemi 1918-1922, 2. Baskı, Hürriyet Vakfı yay., İstanbul.
Tunçay 1983 Mete Tunçay, “Basın ve İstiklal Mahkemeleri”, Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi, C. I, İletişim yay., İstanbul.
Yalçın 2000 Hüseyin Cahit, Siyasal Anılar, Türkiye İş Bankası Kültür yay., İstanbul.
Zürcher 1992 Erik Jan Zürcher, Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası, : Bağlam yay., İstanbul.

ISSN: 0257-4152
Başlangıç: 1983
Yayıncı: Prof. Dr. Süleyman Özkan

Arşiv