Seyahat ve gaza tutkusu Evliya Çelebi’de özdeşleşmiş bir duygudur. Seyahat etmek için her imkânı değerlendiren Evliya, savaşları da gezi için bir fırsat bilmiştir. Görevleri vesilesi ile çok sayıda sefere iştirak etmiş, bizzat düşmanla savaşmış ve katıldığı savaşları oldukça renkli ve akıcı bir üslupla tasvir etmiştir. Evliya’nın savaş anlatımı, Osmanlı savaş tarihi için oldukça önemli veriler sunmaktadır. Özellikle kronik ve resmi belgelerde eksik bırakılmış olan askerin ruh hali, beklentileri, motivasyonu ve gaza düşüncesi hakkında Seyahatname vazgeçilmez bir eserdir. Evliya Çelebi’nin verdiği bilgiler, Osmanlı ordusunun, Allah yolunda savaşmak şeklinde formule edilen bir gazâ ideolojisine sahip bulunduğunu göstermektedir. Yine ideolojinin meşrulaştırdığı ganimet, yağma ve askerlerin kişisel beklentilerinin, dini duygular kadar etkili bir güdüleyici olduğu anlaşılmaktadır