19. Yüzyılın ilk yarısında kapitalist ticari ilişkilerdeki dönüşümün Tarsus'taki yansımaları (1839-1856),

Sanayi Devrimi sonrasında gelişen kapitalist ticari ilişkilerin dünya ülkelerine hızla yayılmaya başlaması sonucu, Osmanlı Devleti de 1830’lardan itibaren söz konusu bu etki alanına dahil olmuştur. Bu süreçte en önemli etki, Osmanlı iktisadi anlayışındaki kırılma olmuştur. Osmanlı ekonomik yapısı, özellikle 1838 sonrası kabul edilen serbest ticaret anlayışı ile ciddi bir başkalaşıma uğramıştır. Böylece, Osmanlı ekonomisi kapılarını kapitalist dünya ekonomisine açmış geleneksel yapıda kırılmalar baş göstermiştir. Bu çalışma ile Osmanlı ekonomisindeki dönüşümün aynı süreçte bir Osmanlı Anadolu kenti Tarsus’taki görüntüsü ortaya konulmuştur.

The reflection of the tranformation of the capitalist trade relations in Tarsus during the 1st half of the 19th century (1839-1856)

As a result of the global and rapid dissemination of the capitalist trade relations evolving after the Industrial Revolution, the Ottoman Empire had also been subject to the respective relations since the 1830s. One of the drastic effects of the dissemination process was the changing attitude in the conception of economic relations in the Ottoman Empire. The economic structure of the Empire was gravely metamorphosed with the acceptance of the free trade relations particularly after 1838. Consequently the Ottoman Empire opened the doors to capitalist world economy and some ruptures were experienced in the traditional structure. In this study, the reflection of the transformations experienced in the Ottoman economic system on an Ottoman Anatolian city, Tarsus, is revealed.

PDF

___

A. Başbakanlık Osmanlı Arşivi Belgeleri
1. Defterler
Maliye Nezareti Varidat Defterleri (ML. VRD.): 2152.
Maliyeden Müdevver Defterler: (MAD.) 11808.
2. Perakende Evraklar
Sadaret Mektubi Kalemi, Umûm Vilayât Evrakı ( A. MKT. UM.): 54/56.
Sadaret Mektûbi Kalemi Devair (A.MKT. DV.): 90/17.
Hariciye Nezareti Mektûbi Kalemi (HR.MKT.): 42/99, 56/78.
Yıldız Perakende Dahiliye (Y.PRK.DH.): 3/39
İrade-i Meclis-i Vâlâ (İ.MVL.): 25/389.
Cevdet İktisat (C.İKT.): 1942.
Cevdet İktisat (C.İKT.): 1634.
Cevdet Maliye (C.ML.): 5297.
B. Ankara Milli Kütüphane Şer’iye Sicilleri Arşivi
Tarsus Şer’iye Sicilleri (TŞS.): 285, 288, 289, 290, 291, 292, 293, 294, 295 Numaralı Defterler.
C. Araştırma Ve İnceleme Eserler
Armaoğlu 1975 Fahir Armaoğlu, Siyasi Tarih, 1789–1960, Ayyıldız Matbaası, Ankara.
Aydüz 2000 Davut Aydüz, “Osmanlı Devleti’nde Narh Uygulaması”, Yeni Türkiye Dergisi, 701 Osmanlı Özel Sayısı II, Cilt 32, Sayı 6, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara, s.74–81.
Bağış 2000 Ali İhsan Bağış, “Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Türk-Müslüman Burjuvazisi Oluşturma Çabaları”, Yeni Türkiye Dergisi, Ekonomi ve Toplum, cilt 32, sayı 6, Mart-Nisan 2000, s.266–271.
Bilgili 2001 Ali Sinan Bilgili, Osmanlı Döneminde Tarsus Sancağı ve Tarsus Türkmenleri: (Sosyo- Ekonomik Tarih ), Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara.
Derleme Sözlüğü 1978 Cilt IX, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
Erdoğru 1999 M. Akif Erdoğru, Ondokuzuncu Yüzyılda Osmanlı İmparatorluğunda Hafta Pazarları ve Panayırlar, Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, İzmir.
Genç 2003 Mehmet Genç, Osmanlı İmparatorluğu’nda Devlet ve Ekonomi, Ötüken Yayınevi, 3. Baskı, Ankara.
Hançerlioğlu 1977 Orhan Hançerlioğlu, Ekonomi Sözlüğü, Remzi Kitapevi, 3. Baskı, İstanbul.
Hinz 1990 Walter Hinz, İslam’da Ölçü Sistemleri, Çeviren: Acar Sevim, Marmara Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, İstanbul.
İnalcık 1983 Halil İnalcık, “Introduction to Ottoman Metrology”, TURCICA, XV, s.311-348.
Karal 2000 Enver Ziya Karal, Osmanlı Tarihi, Nizam-ı Cedid ve Tanzimat Devirleri (1789–1856), cilt V, Türk Tarih Kurumu Basımevi, 7. baskı, Ankara.
Keyder 1994 Çağlar Keyder ve Y. Eyüp Özveren ve Donald Quataert, “Osmanlı İmparatorluğu’nda Liman Kentleri- Bazı Kuramsal ve Tarihsel Perspektifler”; Doğu Akdeniz’de Liman Kentleri (1800– 1914), Tarih Vakfı Yurt Yayınları, (Çeviren: Gül Çağalı Güven), İstanbul, s.121-157.
Keyder 1985 Çağlar Keyder, “Osmanlı Devleti ve Dünya Ekonomik Sistemi”, Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Türkiye Ansiklopedisi, cilt III, İletişim Yayınları, İstanbul, s.642.
Koçu 1967 Reşat Ekrem Koçu, Türk Giyim, Kuşam ve Süslenme Sözlüğü, Sümerbank Kültür Yayınları, Başnur Matbaası, Ankara.
Kurmuş 1982 Orhan Kurmuş, Emperyalizmin Türkiye’ye Girişi, Savaş Yayınları, Ankara.
Kütükoğlu 1974 Mübahat S. Kütükoğlu, Osmanlı-İngiliz Münasebetleri I, 1580– 1838, cilt I, Türk Kültürü Araştırma Enstitüsü Yayınları, Ankara.
Mardin 1985 Şerif Mardin, “Tanzimat’tan Cumhuriyet’e İktisadi Düşüncenin Gelişimi (1838–1918)”, Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Türkiye Ansiklopedisi, cilt III, İletişim Yayınları, s.618–634.
Noviçev 1979 A. D. Noviçev, Osmanlı İmparatorluğunun Yarı Sömürgeleşmesi, çev. Nabi Dinçer, Onur Yayınları, Ankara.
Pamuk 2004 Şevket Pamuk, “Osmanlı İmparatorluğu’nda Para, 1326–1914”, (Çeviren: Serdar Alper), Osmanlı İmparatorluğu’nun Ekonomik ve Sosyal Tarihi 1600–1914, (Editörler: Halil İnalcık-Donald Quataert), cilt II, Eren Yayıncılık, İstanbul, s.1056–1093.
Pamuk 1999 Şevket Pamuk, “Osmanlılarda Para ve Enflasyon”, Cogito Osmanlı Özel Sayısı, Sayı 19, Yapı Kredi Yayınları, 8. baskı, İstanbul, s.179–188.
Quataert 2004 Donald Quataert, “19. Yüzyıla Genel Bir Bakış, Islahatlar Devri 1812–1914”, Osmanlı İmparatorluğu’nun Ekonomik ve Sosyal Tarihi 1600–1914, Editörler: Halil İnalcık-Donald Quataert, cilt 2, Eren Yayıncılık, İstanbul.
Sami 1996 Şemsettin Sami, Kamusu’l-Alam, cilt IV, Kaşgar Neşriyat, Ankara.
Sırrı 1930 Nahit Sırrı, “İstanbul’da Sicilyateyn Elçileri”, Türk Tarih Encümeni Mecmuası, cilt I, sayı 3, Şubat 1930, İstanbul Letafet Matbaası, s.67–72.
Tekin 2000 Oğuz Tekin, “Osmanlı İmparatorluğu’nda Para”, Yeni Türkiye Dergisi, 701 Osmanlı Özel Sayısı II, cilt 32, sayı 6, s.168–178.
Toprak 1988 Zafer Toprak, “Osmanlı Devleti’nde Para ve Bankacılık”, Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Türkiye Ansiklopedisi, cilt III, İletişim Yayınları, İstanbul, s.760–770.
Toprak 2000 Zafer Toprak, “İktisat Tarihi”, Türkiye Tarihi, Osmanlı Devleti (1600–1908), (Yayın Yönetmeni: Sina Akşin), Cem Yayınevi, İstanbul, 6. baskı, s.219–268.
Toprak 1985 Zafer Toprak, “Osmanlı Devleti’nde Para ve Bankacılık”, Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Türkiye Ansiklopedisi, cilt III, İletişim Yayınları, İstanbul, s.760–770.
Türkçe Sözlük 1988 Türk Dil Kurumu Yayınları, Cilt I-II, Ankara.
Yorulmaz 2004 Şerife Yorulmaz, “Yabancı Tüccar ve Gayri Müslim Tebaanın Mersin Ekonomisindeki Rolü (1830–1918)”, Sırtı Dağ, Yüzü Deniz: Mersin, (Hazırlayan: Filiz Özdem), Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, s.315–335.