Manisa medreseleri nüfus yoklama defteri,

Osmanlı Devleti’nde ilk nüfus sayımı 1831 yılında yapılmış ve daha sonraki yıllarda belli aralıklarla yapılan yoklamalarla nüfusta meydana gelen değişiklikler tespit edilmiştir. Manisa şer’iyye sicilleri içerisinde yer alan 278 numaralı Manisa medreseleri nüfus yoklama defteri de 1834 ile 1840 yılları arasında Manisa medreselerinde barınan nüfusta meydana gelen değişiklikleri göstermektedir. Defterdeki bilgilerden Manisa medreselerinin adlarını, nerede bulunduklarını, medreselerde kaç kişi barındığını, barınan kişilerin nereli olduklarını, yaşlarını ve fiziksel özelliklerini öğrenebilmekteyiz. Yine defterden nüfusla ilgili olarak ölüm, nakil, firar gibi olaylar hakkında bilgi edinmekteyiz. Defterde verilen bu türden bilgiler çalışmamızda farklı başlıklar altında ele alınarak değerlendirilmiştir.

The population muster for medreses of Manisa

The first census was held in 1831 in Osmanlı State and the changes in population have been determined in later years by periodical census’. The population register book for medreses of Manisa numbered 278 which is among Manisa Court Registers shows the changes in population sheltering in the medreses of Manisa between 1834 and 1840. As using the datas which are in population register book, we learn the names of the medreses, the location, the number of people and the origins of the people sheltering in them, their ages and physical characteristics. In addition to these the muster provides further information about events such as death, transfering, fugitive related with the population sheltering in medreses. In this study, these type of informations given in the book have been dealt with and evaluated under the different headings.

PDF

___

Akbayar 1985 Nuri Akbayar, “Tanzimat’tan Sonra Osmanlı Devleti Nüfusu”, Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Türkiye Ansiklopedisi, 5, İstanbul İletişim Yayınları, s.1238-1248.
Akdağ 1949 Mustafa Akdağ, “Medreseli İsyanları”, İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası, II/1-4, s.361-381.
Aydın 1989 Mahir Aydın, “Sultan II. Mahmud Devrinde Yapılan Nüfus Tahrirleri”, Sultan II. Mahmud ve Reformları Semineri, 28-30 Haziran 1989, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Basımevi, İstanbul, s.81-106.
Barkan 1940 Ömer L. Barkan, “Türkiye’de İmparatorluk Devirlerinin Büyük Nüfus ve Arazi Tahrirleri ve Hakana Mahsus İstatistik Defterleri (1)”, İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası, C.23, Sa: 1-2, s.20-59.
Barkan 1953 Ömer L. Barkan, “Tarihi Demografi Araştırmaları ve Osmanlı Devleti”, X, 1-26.
Behar 2003 Cem Behar (Haz), Osmanlı İmparatorluğu’nun ve Türkiye’nin Nüfusu 1500-1927, Tarihi İstatistikler Dizisi, 2, Devlet İstatistik Enstitüsü Yayını, Ankara.
Bilgi 1999 Nejdet Bilgi, “Tanzimat Öncesi ve Sonrasında Saruhan Sancağı’nda Nüfus”, Prof. Dr. İsmail Aka Armağanı, Beta Basım Yayın, İzmir, s.249-290.
Bilgi 2001 Nejdet Bilgi, “1842 Yılında Saruhan Sancağı’nın Nüfusu ve İdari Bölünüşü”, Manisa Araştırmaları I, Celal Bayar Üniversitesi Manisa Yöresi Türk Tarihi ve Kültürünü Araştırma ve Uygulama Merkezi, Manisa, s.87-123.
Çavdar 1999 Tevfik Çavdar, “Osmanlı Döneminde Nüfus Bilgileri”, Osmanlı, C.4, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara, s.551-557.
Emecen 2007 Feridun M. Emecen, “Kayacık Kazası Avarız Defteri”, Tarihin İçinde Manisa, Manisa Belediyesi Kültür Yayınları 1, Manisa, s.229-240.
İnalcık 2003 Halil İnalcık, “Tarihi İstatistikler Dizisi Başlarken”, Osmanlı İmparatorluğu’nun ve Türkiye’nin Nüfusu 1500-1927, Tarihi İstatistikler Dizisi C. 2 (Haz. Cem Behar), T.C. Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü, IX-XI, Ankara.
Karal 1943 Enver Ziya Karal, Osmanlı İmparatorluğu’nda İlk Nüfus Sayımı 1831, Ankara.
Karpat 2010 Kemal H. Karpat, Osmanlı Nüfusu 1830-1914, (Çev. Bahar Tırnakçı), Timaş Yayınları, İstanbul.
Kütükoğlu 2000 Mübahat S. Kütükoğlu, XX. Asra Erişen İstanbul Medreseleri, Türk Tarih Kurumu yay. Ankara.
MŞS 278 Manisa Şer’iyye Sicili, Defter No: 278.
Özdemir 1993 Rıfat Özdemir, “Avarız ve Gerçek-Hâne Sayılarının Demografik Tahminlerde Kullanılması Üzerine Bazı Bilgiler”, X. Türk Tarih Kongresi (Ankara 22-26 Eylül 1986), IV, Ankara, s.1581-1613.
Özel 1999 Oktay Özel, “17. Yüzyıl Osmanlı Demografi ve İskan Tarihi İçin Önemli Bir Kaynak ‘Mufassal Avarız Defterleri’ ”, XII. Türk Tarih Kongresi, (Ankara 12-16 Eylül 1994), III, Ankara, s.735-743.
Salname 1316 Salname-i Nezâret-i Mârif-i Umûmiye, Matbaa-yı Âmire.
Ubicini 1998 M. A. Ubicini, Osmanlı’da Modernleşme Sancısı, (Çev. Cemal Aydın), Timaş Yayınları, İstanbul.
Ünal 1987 Mehmet A. Ünal, “1056/1646 Tarihli Avarız Defterine Göre 17. Yüzyıl Ortalarında Harput”, Belleten, LI/199, s.119-129.