İlhan Ölceytü’ye Verilen Ḫarbende İsminin Kökeni ve Anlamı Hakkında Yeni Bir Yaklaşım

İlhan Ölceytü’nün (1304-1316) Ḫarbende ismi hakkında hem muasır kaynaklarda hem de modern çalışmalarda bir kısım tanımlar bulunmaktadır. Fakat bunlar söz konusu ismin kökenini ve anlamını açıklamaktan uzaktır. Makalenin amacı, Ḫarbende kelimesinin menşeini, anlamını ve İlhanın bu ismi almasının nedenini açıklığa kavuşturmaktır. Makalede ilk önce, Ortaçağ Farsça ve Arapça kaynaklardaki bu isimle ilgili rivayetler aktarılmaktadır. Ardından çağdaş bilim adamlarının isim hakkındaki yorumları özetlenmektedir. Son olarak ise, bu veriler ışığında, şimdiye kadar Ḫüdābende ismi tarafından gölgelenen Ḫarbende adının kökeni, anlamı ve İlhan Ölceytü tarafından kullanılma sebebi hakkındaki kanaatimiz ortaya konmaktadır.

a New Approach To The Origin and The Meaning of Kharbanda, The Name Given To Ilkhan Öljeıtü

There are several explanations about the name Kharbanda taken by Ilkhan Öljeitü (1304-1316) in both mediaeval sources and modern studies, but they are far from exposing the real origin and the meaning of this name. The aim of this article is to clarify the origin, the meaning and the reason for Ilkhan taking the name of Kharbanda. First, the explanations about the name in the accounts in the medieval Persian and Arabic sources are presented. Then, modern scholars’ comments related to the name are summarized. Finally, I draw my conclusions concerning the name using examples derived from contemporary sources and revealing the meaning, the origin and the reason for Ilkhan Öljeitü taking the name Kharbanda, which has previously been obscured by the name Khudābanda.

___

  • Āştiyānī 1347/1968 ʿAbbās İḳbāl Āştiyānī, Tārīḫ-i Mufaṣṣal-i Īrān ez İstilā-yi Moġūl tā İʿlān-i Meşrūtiyet, Tehrān.
  • Atwood 2004 Christopher Pratt Atwood, Encyclopedia of Mongolia and the Mongol Empire, New York.
  • Azzāvī 1935 ʿAbbās el-ʿAzzāvī, Mevsūʿatu Tārīḫi’l-ʿIrāḳ beyne İḥtilāleyn, Baġdād.
  • Blochet 1910 Edgar Blochet, Introduction à l’Histoire des Mongols de Fadl Allah Rashid ed-Din, Leyden.
  • Browne 1929 Edward Granville Browne, A Literary History of Persia, London.
  • Buell 2003 Paul D. Buell, Historical Dictionary of the Mongol World Empire, Lanham.
  • Clauson 1959 Gerard Clauson, “The Earliest Turkish Loan Words in Mongolian”, Central Asiatic Journal VI/3, s.174-187.
  • Clauson 1972 Gerard Clauson, An Etymological Dictionary, Oxford.
  • Durkin-Meisterernst 2004