UNUTULMUŞ BİR SEYÂHAT-İ HÜMÂYÛN: SULTAN ABDÜLMECİD'İN SELANİK ZİYARETİ
Sultan Abdülmecid'in yurtiçi seyahatleri birçok araştırmaya konu olmuştur. Ancak 1859 yılında Selanik ve Sakız Adası'nı kapsayan gezisine bu çalışmalarda yer verilmemiştir. Selanik kent tarihine dair birkaç kaynakta kısaca bahsedilen bu ziyaret, günümüzde hak ettiği ilgiyi görmeyerek unutulmuştur. Selanik'in tanınmış isimlerinden Saadi Besalel a-Levi'nin hatıratı sayesinde bugün birçok ayrıntısını öğrenebildiğimiz bu ziyaret, gerek Sultan Abdülmecid dönemi Osmanlı tarihi gerekse Selanik kent tarihine önemli etkiler yapmış, bilhassa gayr-i müslim tebaa ile padişah arasındaki bağlılığın yeniden inşa edilerek pekiştirilmesine katkı sağlamıştır. Özellikle Selanik Yahudi Cemaati mensupları ile Sultan Abdülmecid arasında gerçekleşen görüşme ve diyaloglar söz konusu cemaatin hükümdara olan sadakatini bir kez daha teyit etmiştir. 1859 yılında gerçekleşen bu seyâhat-i hümâyûnun öncesi ve sonrası ile padişahın Selanik'te bulunduğu günlere dair ayrıntıların aktarılacağı bu çalışmada, ziyaretin Selanik kent tarihine etkisi vurgulanmaya çalışılacaktır
A LONG FORGOTTEN SEYÂHAT-I HUMÂYÛN: SULTAN ABDULMECID'S VISIT TO SALONICA
Sultan Abdülmecid's domestic journeys have been subject to various studies. However, his journey which includes Salonica and Chios is not mentioned in these studies. This travel, which is briefly mentioned in a few sources about the urban history of Salonica, has not attracted the attention it deserves and got forgotten. Thanks to the memoirs of Saadi Besalel a-Levi, who was one of the well-known people of Salonica, today we are able to learn the details of this journey. It affected both Ottoman History of Sultan Abdulmecid era and Salonica's urban history and particularly contributed to re-establish and strengthen the fidelity between non-moslem citizen and padishah. Especially the meeting and the dialogues between Jewish Community members and Sultan Abdülmecid confirm the loyalty of that community to sovereign. Through this study, in which details about both before and after this seyâhat-i hümâyûn(imperial journey) in 1859 and the days padishah spent in Salonica are presented, the effect of this journey on Salonica's urban history is tried to be emphasized on.
___
- Yıldız, Gültekin, “Yeniçerisiz Tahta Çıkmak: Kadîm ve Cedîd Arasında Sultan Abdülmecid’in Cülûsu”, Türklük Araştırmaları Dergisi, 20 (İstanbul 2008), s. 329-353.
- Yeralympos, Alexandra - Vassilis Colonas, “Kozmopolit Bir Kentleşme”, ed. Gilles Veinstein, Selânik 1850-1918, İletişim Yay., İstanbul 2014, s. 199-222.
- Yazıcı, Nesimi, “Sultan Reşad’ın Rumeli Seyahati Sırasındaki Deniz Yolculuğu (Haziran 1911)”, 2. Turgut Reis ve Türk Denizcilik Tarihi Uluslararası Sempozyumu (1-4 Kasım 2013)-Bildiriler, II, s. 29-54.
- Vlami, Despina, “Entrepreneurship and Relational Capital in A Levantine Context: Bartholomew Edward Abbott, The “Father Of The Levant Company” in Thessaloniki (18th-19th Century)”, The Historical Rewiew, VI, Institute for Neohellenic Research, Thessaloniki 2009, s. 129-164.
- The Jewish Encyclopedia, IV (1901-1906).
- Tafrali, O., Topographie De Thessalonique, Librairie Paul Geuthner, Paris 1913.
- Stephanov, Darin, “Sultan Abdülmecid’s 1846 Tour of Rumelia and the Trope of Love”, Osmanlı Araştırmaları/The Journal of Ottoman Studies, XLIV (İstanbul 2014), s. 475-501.
- Stein, Sarah Abrevaya, Making Jews Modern, Indiana University Press, Indiana 2004.
- Shaw, Stanford J., The Jews of the Ottoman Empire and the Turkish Republic, MacMillan Press, London 1991.
- Seyâhatnâme-i Hümâyûn (b.y.y., t.y.).
- Sakaoğlu, Necdet, “Sultan Abdülmecid’in Rumeli Seyahati”, Toplumsal Tarih, 145 (Ocak 2006), s. 30-33.
- Rodrigue and Stein, Aron - Sarah Abrevaya, A Jewish Voice from Ottoman Salonica: The Ladino Memoir of Sa’adi Besalel a-Levi, çev. Isaac Jerusalmi, Stanford University Press, California 2012.
- Özcan, Abdülkadir, “II. Mahmut’un Memleket Gezileri”, Prof. Dr. Bekir Kütükoğlu’na Armağan, İ.Ü. Edebiyat Fak. Yay., İstanbul 1991, s. 361-379.
- Örenç, Ali Fuat, Yakın Dönem Tarihimizde Rodos ve Oniki Ada, Doğu Kütüphanesi Yay., İstanbul 2006.
- Ongunsu, Ahmet Hamit, “Abdülmecid”, İA, I, 92-94.
- Mutlu, Şamil, Yeniçeri Ocağı’nın Kaldırılışı ve II. Mahmud’un Edirne Seyahati, İ.Ü. Edebiyat Fakültesi Yay., İstanbul 1994.
- Molho, Rena, Selanik Yahudileri 1856-1919: Özel Bir Cemaat, çev. Panayot Abacı, Bağlam Yay., İstanbul 2005.
- Mercan, Mehmed, “Sultan Abdülmecid’in Rumeli Gezisi Hakkında Bazı Tespitler”, Tarih İncelemeleri Dergisi, XXIV/1 (İzmir Temmuz 2009), 81-100.
- Mehmed Süreyya, Sicill-i Osmanî, V, haz. Nuri Akbayar, Tarih Vakfı Yurt Yay., İstanbul 1996.
- Mazower, Mark, Selanik: Hayaletler Şehri, çev. Gül Çağalı Güven, Alfa Yayınları, İstanbul 2010.
- Lowry, Heath W., The Evrenos Family & the City of Selânik (Thessaloniki): Who Built the Hamza Beğ Câmi’i &Why?, Bahçeşehir University Press, İstanbul 2010.
- Levy, Salonique À La Fin Du XIX. Siécle-Mémoires, Isis Yayınları, İstanbul 2000.
- Levy, Sam, Şevketli Padişahımız Efendimiz Sultan Mehmed Han-ı Hamis Hazretlerinin Selanik’i Teşrifleri Hatırasıdır (25 Mayıs-14 Haziran 1327)/ Souvenir du Voyage a Salonique de Le Sultan Mehmed V (6 Juin-26 Juin 1911), (b.y.y., t.y.).
- Lafi, Nora: “The Municipality of Salonica between Old Regime, the Ottoman Reforms and the Transition from Empire to Nation State: Questions and Research Perspective”, Thessaloniki 1912-2012, Thessaloniki Municipality Press, Thessaloniki 2012, s. 74-89.
- Küçük, Cevdet, “Abdülmecid”, DİA, I, 259-263.
- Korkmaz, Şerif,“Sultan Abdülmecid’in İlk Memleket Gezisi (26 Mayıs-12 Haziran 1844), OTAM, 25 (Ankara Bahar 2009), s. 83-96.
- Korkmaz, Şerif, “Osmanlı Sultanlarının Gelibolu ve Çanakkale Gezileri”, A. Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 47 (Erzurum 2012), s. 303-318.
- İpek, Nurdan, Selanik ve İstanbul’da Seçkin Yahudi Bankerler (1850-1908), İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doktora Tezi, İstanbul 2011.
- Helmuth von Moltke, Moltke’nin Türkiye Mektupları, çev. Hayrullah Örs, Remzi Kitabevi, İstanbul 2016.
- Hatzopulos, Miltiades B., “The Via Egnatia Between Thessalonike and Apollonia”, Aφιερωμα Στον N.G.L. Hammond, Θεσσαλονικη 1997.
- Hanioğlu, M. Şükrü, Atatürk: An Intellectual Biography, Princeton University Press, New Jersey 2011.
- Hamdizade, Abdülkadir, “Sultan Abdülmecid Han’ın Sarayında (Dr. Spitserk Hatıratı)”, TOEM, 6/34 (İstanbul 1915), s. 599-622.
- Galanti, Avram, Türkler ve Yahudiler: Tarihî, Siyasî Tetkik, Tan Matbaası, İstanbul 1947.
- Faraggi, Moshe, “The Covo Family of Salonica, Rabbis and Notables”, https://web2.ph.utexas.edu/~faraggi/covo.html (Erişim 16.08.2016).
- Dikme, Hüseyin, “Osmanlı’da Halkla İlişkiler: Sultan Abdülaziz Dönemi Örneği”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, V/21 (Bahar 2012), 293-305.
- Demirci, Kürşad, “Haham”, DİA, XV, 134-135.
- Çakılcı, Diren, Rumeli Telgraf Hatları (1854-1876), Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, Antalya 2015.
- Cohen, Julia Phillips, Becoming Ottomans: Sephardi Jews and Imperial Citizenship in the Modern Era, Oxford University Press, Oxford 2014
- Cohen and Stein, Julia Phillips - Sarah Abrevaya, Sephardi Lives: A Documentary History (1700-1950), Stanford University Press, California 2014.
- Cevdet Paşa, Tezâkir, 13-20, haz. Cavid Baysun, TTK Yay., Ankara 1991.
- Borovaya, Olga, Modern Ladino Culture: Press, Belles Letters and Theater in the Late Ottoman Empire, Indiana University Press, Indiana 2012.
- Ben-Amos, Dan, Folktales of the Jews, 1, The Jewish Publication Society, Philadelphia 2006.
- Asım, Necib, “Cennet-Mekan Firdevs-Aşiyan: Sultan Abdülaziz Han Hazretlerinin Avrupa Seyahatnamesidir”, TOEM, 8-11/49-62 (İstanbul 1919-1920), s. 90-102.
- Anastassiadou,Tanzimat Çağında Bir Osmanlı Şehri Selanik (1830-1912), çev. Işık Ergüden, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul 2010.
- Anastassiadou, Meropi, “Yörenin Batılıları”, ed. Gilles Veinstein, Selânik 1850-1918, İletişim Yayınları, İstanbul 2014, s. 183-196.
- Aktepe, M. Münir, Vak’a-nüvis Ahmet Lütfi Efendi Tarihi, IX, İ.Ü. Edebiyat Fakültesi Yay., İstanbul 1984.
- Abdülhak Molla, Târîh-i Livâ: Sultan II. Mahmud Portresinden Farklı Bir Kesit, haz. Mehmed Yıldız, TTK Yay., Ankara 2013.
- Takvîm-i Vekayi
- Cerîde-i Havâdis
- Maliye Nezareti, Varidat Muhasebe Defterleri, Temettuat Defterleri (ML. VRD.TMT.d), nr. 11654.
- Hariciye Evrakı (İ.HR.)
- Dahiliye Evrakı (İ.DH.)
- İrade
- Hariciye Mektubi Kalemi Evrakı (HR.MKT.)
- Mektubi Kalemi Umum Vilayet Evrakı (A.MKT.UM.)
- Mektubi Kalemi Nezaret ve Devair Evrakı (A.MKT.NZD.)
- Mektubi Kalemi Deavi Evrakı (A.MKT.DV.)
- Divan Kalemi Mühimme Evrakı (A.DVN.MHM.)
- Amedi Kalemi Evrakı (A.AMD.)
- Sadaret
- ISSN: 1015-1818
- Yayın Aralığı: Yılda 3 Sayı
- Başlangıç: 1949
- Yayıncı: İstanbul Üniversitesi Yayınevi