Tarsus Arkeoloji Müzesi’ndeki Osmanlı dönemi mezar taşları

Mezar taşları, maddi kültür varlıklarımız içerisinde son derece önemli bir grubu meydana getirmektedir. Hem tarih hem de sanat tarihi alanı için önemli veriler ortaya koyan bu eserlerin değeri ne yazık ki çok geç anlaşılmış ve gerektiği gibi korunamamıştır. Bu nedenle de bir kısmı yok olup gitmiştir. Son yıllarda çeşitli araştırmacılar tarafından Anadolu’nun farklı bölgelerindeki mezar taşları kapsamlı yayınlarla ele alınarak belgelenmiştir. Ancak hala ülkemizin değişik mezarlık ve müzelerinde incelenmemiş pek çok mezar taşı bulunmaktadır. Bu türden çalışmalara katkı sağlamak adına makalemizde, daha önce sanat tarihi literatüründe hakkında çok fazla bilgi bulunmayan Tarsus Arkeoloji Müzesi’ndeki Osmanlı dönemi mezar taşları form, malzeme ve süsleme özellikleriyle detaylı bir biçimde tanıtılmış ve dönemi içerisindeki yeri vurgulanmıştır

Anahtar Kelimeler:

Mezar taşları, taş süsleme, Tarsus, Osmanlı dönemi

Ottoman Period Gravestones in Tarsus Archeological Museum

The gravestones compose the very important part of our material culture. Unfortunately their historical and artistic importance have been realized too late. And these relics had not been preserved in large measure. In the last years, various scholars studied on some of these gravestones and documented their features by the comprehensive articles. Neverthless there are many gravestones that have not been studied yet. I composed the present article that deals with the Otoman gravestones in Tarsus Archeological Museum from point of form, material and ornament features in detailed manner

Keywords:

Gravestones, stone ornament, Tarsus, Ottoman period,

PDF

___

AÇIKGÖZOĞLU, A. S., “Eyüp Sultan’da Ketebeli Mezar Taşları”, I. Eyüp Sultan Sempozyumu,Tebliğler, İstanbul 1997, s.244-247.
BARIŞTA, Ö., Eyüp Sultan’dan Bazı Çocuk Mezar Taşları”, I. Eyüp Sultan Sempozyumu, Tebliğler, İstanbul 1997, s.172-180.
BAŞ, E., Edirne Beylerbeyi Camii Haziresi’nde Bulunan Mezar Taşları, (Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Edirne 2009.
BAŞ, G., “Mardin’de Türk Dönemine Ait Bilinmeyen Bir Mezar ve Mezar Taşları”, Bilig, S.61, Ankara 2012, s.31-44.
BAYRAKAL, S., “Ölümsüzlüğe Uzanan Taşlar: Hacı Bektaş Velî Külliyesi Haziresi’ndeki Mezar Taşları”, Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, S.59, Ankara 2011, s.15-70.
BERK, S., “Eyüp Sultan Sınırları İçerisinde Hattat Mustafa Rakım’a Ait Mezartaşı Kitabeleri”, Tarihi, Kültürü ve Sanatıyla III. Eyüp Sultan Sempozyumu, Tebliğler (28-30 Mayıs 1999), İstanbul 2000, s. 242-249.
BERK, S., Zeytinburnu’nun Tarihi Mezar Taşları, İstanbul 2006.
BİÇİCİ, K., “Eyüp Sultan Mehmet Vusuli Efendi Türbesi Haziresi”, Tarihi, Kültürü ve Sanatıyla III. Eyüp Sultan Sempozyumu, Tebliğler (28-30 Mayıs 1999), İstanbul 2000, s. 490-501.
ÇAL, H., “İstanbul Eyüp’teki Erkek Mezar Taşlarındaki Başlıklar”, Tarihi, Kültürü ve Sanatıyla III. Eyüp Sultan Sempozyumu, (28-30 Mayıs 1999), İstanbul 2000, s.207-225.
ÇAL, H., “Göynük (Bolu) Şehri Türk Mezar Taşları”, Vakıflar Dergisi, S.XXX, Ankara 2007, s.295-383.
ÇAL, H., “Giresun Müzesi ve Tirebolu Kalesi’ndeki Mezar Taşı Başlıkları”, Uluslararası Giresun ve Doğu Karadeniz Sosyal Bilimler Sempozyumu Bildiriler, (9-11 Ekim 2008), C. 2, Ankara 2009, s. 256-269.
ÇAL, H.,- İLTAR, G., Giresun İli Osmanlı Mezar Taşları, Ankara 2011.
ÇERKEZ, M., “Eyüp Sultan Mezar Taşlarında Kandil Motifleri”, Tarihi, Kültürü ve Sanatıyla III. Eyüp Sultan Sempozyumu, Tebliğler (28-30 Mayıs 1999), İstanbul 2000, s.339-365
ÇETİNASLAN, M., “İnegöl Kavaklaraltı Mezarlığındaki Muhacirlere Ait Mezar Taşları”, İdil Sanat ve Dil Dergisi, C.2, S.6, Konya 2013, 157- 196.
ÇETİNTAŞ, V., “İstanbul Eyüpsultan Hazreti Halid Turbesi Haziresi’nde Yer Alan Mezar Taşları Konulu Tezlerin Değerlendirilmesi”, Tarihi, Kültürü ve Sanatıyla III. Eyüp Sultan Sempozyumu, Tebliğler (28-30 Mayıs 1999), İstanbul 2000, 372-379.
ÇORUHLU, T., “Evüp Sultan ve Çevresindeki Hazirelerde Bulunan Mimar Taşlarında Kase İçinde Meyve Tasvirleri”, Tarihi, Kültürü ve Sanatıyla II. Eyüp Sultan Sempozyumu Tebliğler, (8-10 Mayıs 1998), İstanbul 1998, s.103-117.
ÇORUHLU, Y., “Eyüp ve Çevresindeki Mezartaşlarında Görülen Kase İçinde Meyva Tasvirlerinin Sembolizmi”, Tarihi, Kültürü ve Sanatıyla III. Eyüp Sultan Sempozyumu, Tebliğler (28-30 Mayıs 1999), İstanbul 2000, s.119-127.
ÇORUHLU, T.,- ÇORUHLU, Y., “İstanbul’da Bulunan Gemici/Denizci Mezar Taşlarına Dair Bir Değerlendirme”, Tarihi, Kültürü ve Sanatıyla IV. Eyüp Sultan Sempozyumu, (5-7 Mayıs 2000), Tebliğler, İstanbul 2000, 76-89.
DEMİRİZ, Y., “Acanthus; Türkiye’nin Arkeoloji ve Sanat Tarihi Terminolojisine Yanlış Adla Girmiş Bir Bitki Motifi”, Arkeoloji ve Sanat Tarihi Dergisi III, İzmir 1984, s.19-24.
ERALP, N., “Dukakinzâde Ahmet Paşa Haziresi ve Dukakinzâdeler”, Tarihi Kültürü ve Sanatıyla V. Eyüp Sultan Sempozyumu, Tebliğler (11- 13 Mayıs 2001), İstanbul 2002, s. 192-195.
ERDEM, T., Akhisar Ulu ve Paşa Camii Hazirelerindeki Mezar Taşları, (Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara 2009.
ERSOY, A., “Eyüp’teki Mezar Taşlarında Servi Kültü”, Tarihi, Kültürü ve Sanatıyla V. Eyüp Sultan Sempozyumu, (11-13 Mayıs 2001), Tebliğler, İstanbul 2002, s. 91-95.
GÜLŞEN, S., “Eyüp’te Gömülü Sanatçı Mezarları”, I. Eyüp Sultan Sempozyumu, Tebliğler, İstanbul 1997, s.206-213
GÜLTEKİN, E., “Türklerde Bereket Sembolu Olarak Kullanılan Meyve Motifleri Ve Mimaride Değerlendirilmesi” Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume 3/5, Fall 2008, s.9-31.
GÜVEN, E., “Eyüp Sultan Türbesi Hazîresi’nin Önemine Dair Bir İnceleme”, Tarihi, Kültürü ve Sanatıyla V. Eyüp Sultan Sempozyumu, (11-13 Mayıs 2001), Tebliğler, İstanbul 2002, s. 234-239.
KARA, Ş.-DANIŞIK, H., Konya Mezarlıkları ve Mezar Taşları, Konya 2005.
KARAÇAĞ, A., “Elmalı Abdal Musa Dergahındaki Bektaşi Mezar Taşları”, Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, S.57, Ankara 2011, s.99-130.
KARAÇAĞ, D., Bursa’daki 14-15. Yüzyıl Mezar Taşları, Ankara 1994.
KARAMAĞARALI, B., Ahlat Mezar Taşları, Ankara 1992.
KAZAN, Ş.-Göçmen, M., “Burdur Müzesi İle Merkez Cami Hazirelerindeki Ata Yadigârı Eserlerimiz: Osmanlı Mezar Taşları”, 1. Burdur Sempozyumu (16-19 Kasım 2005), Bildiriler, C.2, Burdur 2007, s.123- 146.
LAQUER, H. P., Hüvel-Baki İstanbul’da Osmanlı Mezarlıkları ve Mezar Taşları, İstanbul 1997.
NEFES, E., “Samsun Merkez Kökçüoğlu Mezarlığı’nda Kitabelerinde Şair Adı Bulunan Mezar Taşları”, Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, S.24-25, Samsun 2007, 229-246.
ÖGEL, B., Türk Kültür Tarihine Giriş, C. 2, Ankara 2000.
ÖNKAL, H., Anadolu Selçuklu Türbeleri, Ankara 1996.
ÖZKAN S., Geç Dönem Osmanlı Adana Mezar Taşları (18-20.YY.), (Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Konya 2007.
ÖZSAYINER, Z. C., ”Eyüp Hazirelerinde İki Kadın Hattat Habibe Hatun ve Habibe Hanım”, Tarihi, Kültürü ve Sanatıyla VII. Eyüp Sultan Sempozyumu, Tebliğler (9-11 Mayıs 2003), İstanbul 2003, s. 178-181.
PALA, İ., “Eyüp Sultan’da Ebussuud Haziresi”, Tarihi, Kültürü ve Sanatıyla V. Eyüp Sultan Sempozyumu, Tebliğler (11-13 Mayıs 2001), İstanbul 2002, s. 186-191.
PEKTAŞ, K., Bitlis Tarihi Mezarlıkları ve Mezar Taşları, Ankara 2001.
RAGHEP, Y., “İslam Hukukuna Göre Mezarın Yapısı”, Cimètieres Et Traditions Funéraires Dans Le Monde Islamique (İslâm Dünyasında Mezarlıklar ve Defin Gelenekleri) I, Ankara 1996, 17-23.
SUBAŞI, H., “Eyüp Sultan ve Civarındaki Mezar Taşı Kitâbelerinin Hat San’atı ve Tarihi Açısından Önemi” I. Eyüp Sultan Sempozyumu, Tebliğler, İstanbul 1997, s.181-196.
TALİ, Ş., “Kayseri Tavlusun Köyü Mezarlığında Bezemeli Mezar Taşları- II”, Sanat Atatürk Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Dergisi, S.21, Erzurum 2012, s.97-124.
TUNÇEL, G., Batı Anadolu Bölgesinde Cami Tasvirli Mezar Taşları, Ankara 1989.
TUNÇEL, G., Kalkandelen (Tetova) Harabati Baba Tekkesi Haziresi’ndeki Mezartaşları”, Balkanlar’da Kültürel Etkileşim ve Türk Mimarisi Uluslararası Sempozyumu Bildirileri, (17-19 Mayıs 2000 Şumnu- Bulgaristan), C.2, Ankara 2001.
TUNÇEL, G., “Beypazarı Müzesi’ndeki Mezartaşları”, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Dergisi, C. 44, S. 2, Ankara 2004, s.267- 284.
TUNÇEL, G., “Üsküp Sultan Murat Camii Haziresi’ndeki Mezar Taşları”, Bilge, S.43, Ankara 2004, s.20-38.
TUNÇEL, G., “Ayaş Mezar Taşları”, Sanat Tarihi Dergisi, S. 14/1, İzmir 2005, s.277-307.
TUNÇEL, G., “Üsküp Alaca Camii Haziresi’ndeki Şahideler”, Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, C. 22, S.1, Ankara 2005, s.215- 236.
TUNÇEL, G., “Üsküp İsa Bey Camii Haziresi’ndeki Lahit Şeklinde Mezarlar”, Milli Folklor, C.9, S.66, Ankara 2005, s.105-115.
TUNÇEL, G., “Üsküp İsa Bey Camii Haziresindeki Şahideler”, Erdem, C.15, S.43, Ankara 2005, s.65-85.
TUNÇEL, G., Üsküp Yahya Paşa Camii Haziresindeki Mezartaşları”, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Dergisi, C. 50, S. 2, Ankara 2011, s.243-263.
UĞURLUEL, T., “Eyüp Mezarlarında Cennet Meyveli Mezar Taşları” Tarihi, Kültürü ve Sanatıyla VIII. Eyüp Sultan Sempozyumu, Tebliğler (7- 9 Mayıs 2004), İstanbul 2004, s.117-121.
ÜLKER, N., “İzmir Hacı Mahmut Camii Haziresi Mezar Kitabeleri (XVIII ve XIX. Yüzyıl)”, V. Araştırma Sonuçları Toplantısı (6-10 Nisan 1987), C. I, Ankara 1988, 11-42.
YÜKSEL, M., Çukurova’da Türk-İslam Eserleri ve Kitabeler, Basıldığı yer ve yıl belirtilmemiş.