Osmanlı Lonca Sistemi İçinde Yamaklık Örgütü

Osmanlı klasik dönem üretimi ve lonca işleyişi ile ilgili elimizde pek çok veri ve bunlara ait zengin yorumlar bulunmaktadır. Elinizdeki makalenin yazılış amacı varolan bu bilgi birikimine katkıda bulunmaktır. Osmanlı lonca örgütlenmesinin vergilendirilmesi konusunda bize önemli ip uçları sunan yamaklık uygulaması loncaların avarız niteliğindeki vergilerini ödemeleri sırasında karşımıza çıkan bir olgudur. Görece diğerlerine göre yeni örgütlenmiş, ekonomik ve siyasi gücü daha zayıf ya da üretimleri daha az elzem görülen loncaların; eski ve köklü, daha güçlü ve temel ihtiyaçların karşılanmasına yönelik üretim yapan loncalara avarız cinsinden vergilerin nakit ya da hizmet olarak devlete ödenmesi sırasında vergi mükellefi olarak bağlanmaları olarak tanımlayabileceğimiz bu uygulama loncalar arasında yapılan çeşitli sözleşmelerle veya devlet tarafından alınana kararlarla düzenlenmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Osmanlı loncaları, avarız, yamak

-Osmanlı klasik dönem üretimi ve lonca işleyişi ile ilgili elimizde pek çok veri ve bunlara ait zengin yorumlar bulunmaktadır. Elinizdeki makalenin yazılış amacı varolan bu bilgi birikimine katkıda bulunmaktır. Osmanlı lonca örgütlenmesinin vergilendirilmesi konusunda bize önemli ip uçları sunan yamaklık uygulaması loncaların avarız niteliğindeki vergilerini ödemeleri sırasında karşımıza çıkan bir olgudur. Görece diğerlerine göre yeni örgütlenmiş, ekonomik ve siyasi gücü daha zayıf ya da üretimleri daha az elzem görülen loncaların; eski ve köklü, daha güçlü ve temel ihtiyaçların karşılanmasına yönelik üretim yapan loncalara avarız cinsinden vergilerin nakit ya da hizmet olarak devlete ödenmesi sırasında vergi mükellefi olarak bağlanmaları olarak tanımlayabileceğimiz bu uygulama loncalar arasında yapılan çeşitli sözleşmelerle veya devlet tarafından alınana kararlarla düzenlenmektedir.

Keywords:

The Ottoman guilds, avarız (extra-ordinary tax), yamak,

PDF

___

I-Arşiv Belgeleri Cevdet Askeriye; 49264,49772. Cevdet Belediye; 749,4430.
Maliyeden Müdevver Defterler (MAD); 3284,3823,9902.
Mühimme Defterleri (MD); 39, 52. İstanbul Bab Mahkemesi Şeriyye Sicilleri; 95,106,115. Bursa Şeriyye Sicilleri; B.l2, B.l 13. Yayınlanmış Eserler Ahmed Refik, Onbirinci Asr-ı Hiert'de İstanbul Hayatı (1592-1688). Enderun Kitabevi, İstanbul 1988. AND, Metin, Osmanlı Şenliklerinde Türk Sanatları. Kültür ve Turizm
Bakanlığı Yayınları, Ankara Aralık 1982.
ATIL, Esin, Levni ve Surname. Bir Osmanlı Şenliğinin Öyküsü. Koçbank, İstanbul 1999. BARKAN, Ömer Lütfi
COHEN, Amnon, Osmanlı Kudüs'ünde Loncalar. Tarih Vakfı Yurt Yayınları. İstanbul Şubat 2003.
Eremya Çelebi Kömürcüyan, XVIL. Yüzyıl'da İstanbul Tarihi (Çeviren: Hrand D.Andreasyan), İstanbul 1952. ERGENÇ, Özer, XVI. Yüzyılın Sonlarında
Sosyal ve Ekonomik Tarihi (1071-1920) Türkiye'nin
Okyar-Halil İnalcık, Ankara 1980, s.103-109. içinde. Ed. Osman
Evliya Çelebi, Seyahatname. Neşreden: Orhan Şaik Gökyay,ı. cilt, YKY, İstanbul 1996.
The Ottoman Military Campaigns in Hungary. 1593-1606. VWGÖ, Wien 1988.
İNALCIK, Halil, Fatih Devri Üzerine Tetkikler ve Vesikalar I. 2. baskı, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara 1987. _____ , Osmanlı İmparatorluğu Klôsik çağ (1300-1600). Çev: Ruşen
Sezer, YKY İstanbul Mayıs 2003. KABAKOGLU
Ahmet, İstanbul Külliyatı İstanbul Ahkam Defterleri. İstanbul Esnaf Defterleri İstanbul Araştırma Merkezi, İstanbul 1997. İstanbul
Toplum ve Bilim, sa.83, Kış 1999/2000, s.146-175. .