Osmanlı Donanmasının Bir "Seyir Defteri" ve XVIII. Yüzyıl Osmanlı Denizciliğine İlişkin Bazı Gözlemler

Osmanlı donanması her yıl ilkbahardan sonbahara kadar Akdeniz'e sefere çıkardı. Yedi ay kadar süren bu seferin amacı Osmanlı sularındaki ada ve kıyılarda yaşayan halkı ve bu sularda gerçekleşen ticareti deniz haydutlarının ve düşman gemilerinin saldırılarından korumaktı. Bu çalışmada Başbakanlık Osmanlı Arşivi nde bulunan ve Osmanlı donanmasının 1775-1776 yıllarında gerçekleştirdiği Akdeniz seferinin kayıtlarını incelenecek. Böylece, XVIII. yüzyılın son yarısında Akdeniz'de Osmanlı hakimiyeti ve deniz gücü ile ilgili bazı sonuçlara varılması amaçlandı.

An Official Logbook (Seyir Defteri) of the Ottoman Navy and Some Observations on the Eighteenth-Century Ottoman Marine

The Ottoman Navy used to cruise from spring to autumn in the Mediterranean every year. The purpose of these cruises that continue long 7 months were protect the people who live on the islands and shores belonged Ottoman territorial waters and the trade from attack of the pirates and enemy ships in this waters. In this article will have been examined record about the Mediterranean Cruise of the Ottoman Navy in 1775-1776 that it exist in the Ottoman Archives of the Prime Ministry. So that, it is intended to reach some results about the Ottoman sovereignty and sea power in the Mediterranean in the last quarter of the XVIII. century.

PDF

___

BOA Cevdet Tasnifi, Bahriye Belge No. 8831.
BOA Cevdet Tasnifi, Bahriye Belge No. 11 729 (Yıl 1782).
BOA Cevdet Tasnifi, Bahriye Belge No. 11256.
BOA Cevdet Tasnifi, Bahriye Belge No. 2916.
BOA Cevdet Tasnifi, Bahriye Belge No. 4034.
BOA Cevdet Tasnifi, Bahriye Belge No. 627 (Yıl 1765).
BOA Cevdet Tasnifi, Bahriye Belge No. 702.
BOA Cevdet Tasnifi, Bahriye Belge No. 8812.
BOA, D.BŞM.TRE 15007 / 425.
BOSTAN, İdris, "Kapudan Paşa", Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Cilt. 24, s.354-355.
BOSTAN, İdris, "Osmanlıların Denizlere Açılma Sürecinde Gelibolu", Avrupa'ya İlk Adım Uluslar Arası Sempozyum, (Yay. Haz. Ayşe Yıldız Topuz), Kubbealtı Neşriyatı, İstanbul, 2001, s.47-61.
BOSTAN, İdris, Osmanlı Bahriye Teşkilatı: XVII. Yüzyılda Tersâne-i Âmire, Türk Tarih Kurumu, Ankara 1992.
BÜYÜKTUĞRUL, Afif, Osmanlı Deniz Harb Tarihi, C. II, Deniz Basımevi, İstanbul 1970.
DOWNS, Robert B., Dünyayı Değiştiren Kitaplar, (Çev. Erol Güngör), Ötüken Yayınlan, İstanbul 1994.
DÜMEN, Erdoğan, Denizde Yıllar Boyu Anadolu Türkleri 1081-1922 (Onsekizinci Yüzyıl), Deniz Kuvvetleri Komutanlığı Basımevi, İstanbul 1993.
GÖKYAY, Orhan Saik, "Osmanlı Donanması Ve Kapudan-ı Derya İle İlgili Teşrifat Hakkında Belgeler", Tarih Enstitüsü Dergisi, Sayı 12, Yıl 1981-1982.
Katip Çelebi, Tuhfetü'l-Kibar Fi Esfari'l Bihar, (Yay. Haz. Orhan Saik Gökyay), Milli Eğitim Basımevi, İstanbul 1973.
KAYHAN, Bülent, Adalar Denizi'nde Rum Korsanları: İzbandidler, (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı Yakınçağ Tarihi Bilim Dah, İstanbul 1996.
KILIÇ, Orhan, Osmanlı Devleti'nin İdari Taksimatı -Eyalet ve Sancak Tevcihatı-18. Yüzyılın İkinci Yarısında-, Elazığ.1997.
KISSLING, H. J., "İkinci Sultan Bayezit'in Deniz Politikası Üzerine Düşünceler: (1481-1512)", Türk Kültürü, Yıl VII, Sayı. 84, s.894-906.
KOŞAL, Nejat, Deniz Muharebelerimizin Krokileri, Deniz Matbaası, İstanbul 1937.
LURAGHI, Raimondo, Sömürgecilik Tarihi, (Çev. Halim İnal), E Yayınları, İstanbul 2000.
MAHAN, Alfred, The Influence Of Sea Power Upon History, 1660-1783, Little, Brown And Company, Twelfth Edition, Boston 1918.
MULLER-WIENER, Wolfgang, Bizans'tan Osmanlı'ya İstanbul Limanı, (Çev. Erol Özbek), Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul 1998.
ONGUN, Zarif, "Osmanlı İmparatorluğu'nda Kaptan Paşalara Ve Donanmaya Yapılan Merasim", Türk Tarih Vesikaları, Cilt. I, Sayı. 2, Yıl. 1942.
Osmanlı Devleti Erkan-ı Harbiye-i Umumiye Dairesi 4. Şubesi tarafından hazırlanan 1309 tarihli harita.
PARMAKSIZOĞLU, İsmet, "Kaptan Paşa", İslam Ansiklopedisi, Cilt. VI, s.206-210.
PRYOR, John H., Geography, Technology, And War -Studies In The Maritime History Of The Mediterranean, 649-1571-, Cambridge University Press, 1988.
RADO, Şevket, "Donanmay-ı Hümayun'un Yahköşkü Önünden Geçişi", Hayat Tarih Mecmuası, Yıl 9, C. I, Sayı. 3, Nisan 1973.
Saffet, Mezemorta Hüseyin Paşa, (haz. Yavuz Senemoğlu), Deniz Kuvvetleri Komutanlığı Basımevi, İstanbul 1994.
TEKİNDAĞ, Şehabettin, "Çanakkale", İslam Ansiklopedisi, Cilt. 3, İstanbul 1977, s.340-347.
TEKİNDAĞ, Şehabettin, "XVIII. Yüzyılda Akdeniz'de Rus Donanması ve Cezzar Ahmed Bey'in Beyrut Savunması", Belgelerle Türk Tarihi Dergisi, sayı 5, Şubat 1968.
Tevkii Abdurrahman Paşa , "Kanunname", Milli Tetebbular Mecmuası, Sene 1, Sayı, 3, Yıl. 1331, s.497-544.
The Oxford English-Turkish Dictonary, İnkilap Kitabevi, İstanbul 1994.
UZUNÇARŞILI, İsmail Hakkı, "Cezayirli Gazi Hasan Paşa'ya Dair", Türkiyat Mecmuası, Cilt VII-VIII, Cüz I, Yıl. 1940-1942, s.17-40.
UZUNÇARŞILI, İsmail Hakkı, Osmanlı Devleti'nin Merkez ve Bahriye Teşkilatı, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara 1988.
UZUNÇARŞILI, İsmail Hakkı, Osmanlı Tarihi, C. IV, I. Kısım, Ankara 1995.
Venezuelalı General Miranda'nın Türkiye'ye Dair Hatıratı, (Çev. Fuad Carim), Berksoy Matbaası, 1965.
YAKITAL, Emin, "Tophanede Döktürülen Firkateyn Topları", Deniz Kuvvetleri Dergisi, C.101, S.529, Nisan 1985.