Bizans ve Osmanlı Kaynaklarında Gâzi Evrenos Bey’in İmajı Hakkında Bir İnceleme

Osmanlı Devleti’nin Balkan fatihi diyebileceğimiz Evrenos Bey, döneminin en önemli uc beylerindendir. Askeri ve siyasi faaliyetleri kadar nüfuzu ve zenginliği de kaynaklara konu olmuştur. Sözü dinlenen bir komutan, tecrübeli bir uc beyi ve aynı zamanda kurduğu vakıflarla da bir hayır sahibidir. Bu makalenin amacı ise daha çok askeri faaliyetlerinin kaydedildiği Bizans ve Osmanlı kaynaklarındaki Gâzi Evrenos Bey profilini ortaya çıkarmak ve her iki kaynak grubuna yansıyan imajını sergileyebilmektir

Anahtar Kelimeler:

Gazi Evrenos Bey, Uc Beyi, İmaj, Bizans Kaynakları

A Study on the Image of Ghāzī Evrenos Beg at the Byzantine and Ottoman Sources

Ghāzī Evrenos Beg, who we can call the conqueror of the Balkans in the early Ottoman Period, was one of the most important frontierlords [uc begi] of the Ottoman State. His wealth and influence as much as his military and political activity has been the subject of the sources. He was a worldly wise, experienced commander and also philanropist with his wakfs which he constructed by himself. The purpose of this article is to display the image of Ghāzī Evrenos Beg according to Byzantine and Ottoman sources that includes rather his military activities

Keywords:

Ghāzī Evrenos Beg frontier lord [uc begi], image, Byzantine sources, Ottoman sources,

PDF

___

Başbakanlık Osmanlı Arşivi, Yıldız Esas Evrakı (Y.E.E.), Dosya No: 91, Gömlek Sıra No: 49. Bizans Kaynakları
Gyula Moravcsik, Byzantinoturcica II, Berlin 1958.
Juliana Chrysostomides, Manuel II. Palaeologous Funeral Oration on his Brother Theodore, Corpus Frontium Historiae Byzantinae, Volume XXVI, Thessalonike 1985.
Laonici Chalcocandylae, Historiarum Demonstrationes, ed. Eugenius Darko, Tomus I, Budapeştini 1922.
Mihail Doukas, Βυζαντινοτουρκική Ιστορία, Athina 1997.
Mihail Doukas, Decline and Fall of Byzantium to the Ottoman Turks, çev. Harry J. Magoulias, Wayne State University Pres, Detroit 1975.
Peter Schreiner, Die Byzantinische Kleinchroniken, c.I, Wien 1975.
Prosopographisches Lexicon der Palaiologenzeit, ed. Erich Trapp, Wien 1978.
Pseudo-Phrantzes, Memorii 1401-1477, In anexa Pseudo-Phrantzes: Macarie Melissenos Cronica 1258-1481, ed.Vasile Grecu, Bucureşti 1966. Osmanlı Kaynakları
Anonim Osmanlı Kroniği (1299-1512), Haz. Necdet Öztürk, İstanbul 2000.
Âşık Paşaoğlu Tarihi, nşr. N. Atsız, MEB Tarih Dizisi, İstanbul 1992.
Âşık Paşazade, Osmanoğulları’nın Tarihi, çev. Kemal Yavuz- M. A. Yekta Saraç, İstanbul 2003.
Aşıkpaşazâde, Aşıkpaşazâde Târihi, İstanbu1332.
Gelibolulu Mustafa Âlî, Künhü’l-ahbâr, c. I, Tıpkıbasım, TTK, Ankara 2009.
Hoca Saadeddin, Tâcü’t-tevârîh, c. I, İstanbul 1279.
İdris-i Bitlisî, Heşt Bihişt, c. I, Haz. M. Karataş-S. Kaya-Y. Baş, Betav Yay., Ankara 2008.
Kemal Paşaoğlu Şemsüddin Ahmed İbn-i Kemal, Tevârih-i Âl-i Osman, II.Defter, Yay. Şerafettin Turan, TTK, Ankara 1991.
Mehmed Hemdemi Solakzâde, Solakzâde Tarihi, İstanbul 1298.
Mehmed Neşri, Kitâb-ı Cihan-nümâ, c. I, Yay. Faik Reşit Unat-Mehmed A. Köymen, TTK, Ankara 1995.
Mevlânâ Mehmed Neşri, Cihânnümâ (Osmanlı Tarihi 1288-1485), Haz. Necdet Öztürk, İstanbul 2008.
Mustafa Nuri Paşa, Netâyicü’l-vukû’ât, c. I, İstanbul 1327.
Müneccimbaşı Derviş Ahmed Efendi, Sahâ’ifü’l-ahbâr, c. III, İstanbul 1321.
Oruç Beğ Tarihi, haz. Necdet Öztürk, Çamlıca Yay., İstanbul 2008. Tedkik Eserler
ARSLAN, H. Çetin, Türk Akıncı Beyleri ve Balkanların İmarına Katkıları (1300-1451), Kültür Bakanlığı Yay., Ankara 2001.
BAŞAR, Fahamettin, “Evrenosoğulları”, DİA, c. XI, İstanbul 1995, s. 539-541.
BAŞAR, F., “Osmanlı Devleti’nin Kuruluş Döneminde Hizmeti Görülen Akıncı Aileleri II”, Türk Dünyası Tarih Dergisi, S. 64, İstanbul 1992, s. 47-50.
BAŞTAV, Şerif, “Laonikos Halkondilas”, Türk Kültürü Araştırmaları, Prof. Dr. İbrahim Kafesoğlu’nun Anısına Armağan, XXIII/1-2 (1985), s. 127-134.
BAŞTAV, Ş., “Türk Tarihi Bakımından Dukas’ın Eserinin Değeri”, Türk Kültürü Araştırmaları II, 1965, s. 177-194.
ÇALI, Ayşegül, “Bir Osmanlı Vakıf Şehri: Yenice-i Vardar”, Balkanlarda Bıraktıklarımız, II. Ulusal Mübadele ve Balkan Türk Kültürü Araştırmaları Kongresi, 22-23 Kasım 2008, Samsun 2009, s. 32-47.
DELİLBAŞI, Melek, “Türk Tarihinin Bizans Kaynakları”, Cogito Bizans, İstanbul 1999, s. 339-351.
DİMİTRİADİS, Vasilis, “Problems of Land-owning and Population in the Area of Gazi Evrenos Bey’s Wakf”, Balkan Studies, 22/1 1981, s. 43-57.
DİMİTRİADİS, V., “Φορολογικές Κατηγορίες τών Χωριών τής Θεσσαλονίκης κατά την Τουρκοκρατία”, Μακεδονικά, v.20, 1980, Thessaloniki, s. 375-462.
DİMİTRİADİS, V., “Via Egnatia Üzerindeki Vakıflar”, Sol Kol, Osmanlı Egemenliğinde Via Egnatia (1380-1699), ed. Elizabeth Zachariadou, Tarih Vakfı Yurt Yay., İstanbul 1999, s. 92-104.
KÂNİ, K., “Evrenos Bey”, Kaynak, III, S. 36/ IV, S. 37/ 38, Balıkesir 1936, s. 923-925/ 17- 22/ 60-64.
KİEL, Machiel, “Yenice-i Vardar (Vardar Yenicesi-Gionnitsa) a Forgotten Turkish Cultural Centre of Macedonia of the 15th and 16th Century”, Byzantina et Neoellenica Neerlandica, 1972, c. I, s. 300-329.
LOWRY, Heath W. – Erünsal, İsmail E., Yenice-i Vardarlı Evrenos Hanedanı: Notlar ve Belgeler, İstanbul 2010.
LOWRY, Heath W., The Shaping of the Ottoman Balkans 1350-1550, Bahçeşehir Ünv. Yay., İstanbul 2008.
MELİKOFF, İ., “Ewrenos”, EI², New Edition, v. II, London 1965, s. 720.
MİRMİROĞLU, Vl., Yeoryios Francis’in Vekayinâmesi, TTK Tercümeleri,1949.
REFİK, Ahmet, Türk Akıncıları, İstanbul 1933.
REİNERT, Steven W., “Evrenos”, The Oxford Dictionary of Byzantium, ed. Alexander P. Kazhdan, c.II, Oxford 1991, s. 765.
UZUNÇARŞILI, İ. Hakkı, “Evrenos”, İA, c. IV, İstanbul 1977, s. 414-418.
VEHBİ, Hamid, “Gâzi Evrenos Bey”, Meşâhir-i İslâm, cüz 26, İstanbul 1301, s. 801-843.