Augustus Dönemi'nde Armenia: Roma-Parth Hâkimiyet Mücadelesi

Romanın Doğu politikasında Parthia ve Armenia arasındaki ilk siyasi ilişki İ.Ö. 92 yılında Romalı komutan L. Cornelius Sulla ve Parth Kralının elçisi Orobazos arasında yapılan gayrı resmi antlaşmayı hazırlayan süreçte oldu. Fırat (Euphrates) Irmağının Roma ve Parthianın hareket sahasını belirlediği bu antlaşma İ.Ö. 66 yılında Gnaeus Pompeiusun askeri birliğinin Fıratı geçerek Dicle (Tigris)ye doğru ilerlemesiyle ihlal oldu. Bu tarihten itibaren Armenia ve Parthia krallıklarına karşı üstün ve hakim konuma ulaşan Roma, bu konumunu İ.Ö. 54te Crassusun Parthlara karşı aldıkları yenilgiyle kaybetti. Böylece, Armenia Krallığı Augustus dönemine kadar Parth Krallığına bağımlı kaldı. Fakat İmparator Augustus zamanında uygulanan siyasi ve barışçı çözüm yollarıyla, Roma tekrar Parthia ve Armenia üzerindeki hâkim konumunu kazandı.

Armenia in Period of Augustus: the Struggle of Domination in Rome-Parhia

The first political relationship between Rome-Parthia-Armenia was prepared in procedure of unofficial alliance by Roman general L. Cornelius Sulla and, envoy of king of Parthia, Orobazos in 92 B.C. This alliance was broke in 66 B.C. owing to Gnaeus Pompeius s troops passed The Euphrates and moved towards to The Tigris. As from this date, Rome became supreme and dominant status over of kindoms of Armenia and Parthia. Thus, Rome lost her this supreme status when general Crassus was defeteded by Parthians. Then Roman the kingdom of Armenia was subject to Parthian Kingdom until the period of Augustus. But Rome won dominant of status again under Emperor Augustus who had adopted politic and peaceful ways out.

PDF

___

Augustus, Monumentum Ancyranum-Ankara Anıtı. (çev. Ç. Dürüşken). Kabalcı Yayınları. İstanbul 2009.
Debevoise, N.C. A Political History of Parthia. Greenwood-New York 1968.
Cassius Dio, Historia Romana (Dios Roman History, Eng. trans.by E. Cary). New York 1914.
Eck, W. Age of Augustus. Blackwell. Oxford 2007.
Ferguson, R.J. Rome and Parthia: Power politics and diplomacy across cultural frontiers. Centre for East-Weat Cultural and Economic Studies. Bond University. 12. (2005),1-39.
Florus, Epitome of Roman History. (Eng. transl.by E.S. Forster). Cambridge 1945. Kaya, M.K. Anadoluda Roma Egemenliği ve Pompeiusun Siyasal Düzenlemeleri Tarih İncelemeleri Dergisi. XIII. (1998), 163-173,
Kaya, M.K. Romalılar, Parthlar ve Armenia Krallığı (İ.Ö. 92-İ.S.4). Tarih İncelemeleri Dergisi. XIX/1. (2004), 73-86.
Keaveney, A. Roman Treaties with Parthia circa 95-circa 64 B.C. The American Journal of Philology. 102/2 (1981),195-212.
Kurt, M. M.Ö. I. Yüzyıl Roma-Parth İlişkilerinin Kilikya Eyaletindeki Yansımaları, Uluslararası Avrasya Sosyal Bilimler Dergisi, Yıl:2, Sayı: 2, (2011), 1-14.
Magie, D. Roman Rule in Asia Minor to the End of Third Century after Chirist, Princeton 1950.
Mattern- Parkes, S.P. The Defeat of Crassus and Just War. The Classical Association of the Atlantic States. 96/4. (2003), 387-396.
Livius, Periochae (=Summaries. Ed. A. C. Schlesinger). Loeb. London 1952.
Iulius Caesar, Bellum Civile (=The Civil War, together with the Alexandrian War, The African War and the Spanish War by Other Hands). Penguin Classics. London 1967.
Justin, Cornelius Nepos and Eutropius. Literally Translated, with Notes and A General Index by the Rev. John Selby Watson. London 1853.
Plutarkhos, Marcus Antonius (çev. M. Özaktürk). Türk Tarih Kurumu Yayınları. Ankara 1992.
Plutarkhos, Bioi Paralelloi ( Plurachs Lives, transl. by B. Perin). Loeb. London 1932,1961,1967.
Ravlinson, M.A G. Altıncı Büyük Doğu Hakanlığı-Parth İlhanlığı. (çev. S. Ülker). İstanbul 1988.
Romer, F.E. Gaius Caesar's Military Diplomacy in the East. The Johns Hopkins University Pres. 109. (1979), 199-214.
Rose, C.B. The Parthians in Augustan Rome. American Journal of Archaeology. 109/1. (2005), 21-75.
Sherwin- White, A.N. Ariobarzanes, Mithridates, and Sulla. The Classical Association. 27/1. (1977), 173-183.
Suetonius, Oniki Caesarın Yaşamı (çev. F. Telatar-G. Özaktürk). Türk Tarih Kurumu Yayınları. Ankara 2008.
Strabon, Geographika (Coğrafya XII-XIII-XIV çev. A. Pekman). Arkeoloji ve Sanat Yayınları. İstanbul 2000.
Strabon, Geographika. (The Geography of Strabo, transl. by H.L. Jones). Loeb. London.1960.
Tacitus, Annales ( transl.by A.J. Woodman). Cambridge 2004.
Taşdöner, K. Romalı Triumvir Marcus Antoniusun Anadoluda Siyasi Düzenlemeleri, D.T.C.F., Tarih Araştırmaları Dergisi, C. 31. Sayı.51. (2012). s.209-236.
Velleius Paterculus, Historia Romana ( ed. J.S.Watson). New York 1888.