“AFRİKA’DA SAVAŞ”: TÜRK BASINININ İTALYA’NIN 1940 MISIR İŞGALİNE BAKIŞI

1911-1912’de gerçekleşen Türk-İtalyan Savaşı’nı takip eden yirmi sene boyunca İtalya ile Türkiye Cumhuriyeti arasında daha olumlu ve nispeten yapıcı bir ilişki yaşandı. Benito Mussolini’nin dış politikası zaman zaman iki ülke arasında bazı meseleler yaratmış olsa da, Türk-İtalyan ilişkileri tarihi açısından İkinci Dünya Savaşı kritik bir aşama olarak kendini gösterdi. Eylül 1940’ta, Mareşal Rodolfo Graziani'nin emrindeki İtalyan Onuncu Ordusu, iktisadi, siyasi ve stratejik açıdan hayati bir öneme haiz olan Süveyş Kanalı'nı koruyan İngiliz kuvvetleriyle yüzleşmek için Libya'dan Mısır'a geçti. Bu gelişmenin ardından da Türkiye, İkinci Dünya Savaşı'nın son aylarına kadar sürecek olan resmi tarafsızlığını sürdürmeye devam etti. Türk basını ise Kuzey Afrika'da İngiliz ve İtalyan birlikleri arasında meydana gelen çatışmalar hakkında açık bir şekilde Müttefik Devletler yanlısı haberler yaptı. Farklı siyasi eğilimlere sahip iki önemli Türk gazetesi göz önüne alınarak, İtalya'nın Mısır'ı işgalinin ve bunun sonucunda Kuzey Afrika'daki askeri çatışmanın Türk toplumuna nasıl yansıtıldığı ve açıklandığını ortaya koymak amacıyla, bu makale Eylül 1940 ile Şubat 1941 arasındaki dönemde yayımlanmış olan köşe yazıları, haberler ve karikatürler üzerine odaklanmaktadır. Türkiye'nin İkinci Dünya Savaşı'ndaki tutumunu açıklamasının yanı sıra, İtalya’nın Orta Doğu ve Akdeniz’deki uzun vadeli sömürge amaçlarına da değinmektedir. Süveyş Kanalı'nın yirminci yüzyılın ilk yarısında ekonomik, siyasi ve stratejik önemini de tartışarak Türkiye’nin İtalya’nın bölgedeki imkansız varlığı ve hegemonyası konusundaki tutumunu da göstermektedir.

Anahtar Kelimeler:

İkinci Dünya Savaşı, Türkiye, İtalya, İngiltere, Süveyş Kanalı

“WAR IN AFRICA”: THE DEPICTION OF ITALY’S INVASION OF EGYPT (1940) IN THE TURKISH PRESS

During the two decades following the Italo-Turkish War of 1911-12, there was a more positive and relatively constructive relationship between Italy and the Republic of Turkey. Benito Mussolini’s foreign policy occasionally generated some issues between the two countries, yet World War II years turned out to be a very critical phase in the history of Turco-Italian relations. In September 1940, the Italian Tenth Army under the command of Marshal Rodolfo Graziani crossed from Libya into Egypt to confront the British forces which were protecting the economically, politically and strategically vital Suez Canal. Subsequently Turkey continued to maintain its official neutrality that was going to last until the final months of the Second World War. However, the Turkish press adopted a more overt pro-Allied stance about the conflict between British and Italian troops in North Africa. By taking two major Turkish newspapers with different political leanings into consideration, and for the purpose of revealing how Italy’s invasion of Egypt and the consequent military conflict in North Africa were reflected and explicated to the Turkish society, this paper concentrates on the pertinent editorials, news and caricatures which were published during the period between September 1940 and February 1941. Aside from elucidating Turkey’s stance in World War II, it pinpoints the Turkish perception of Italy’s long-term colonial aims and ambitions in the Mediterranean and the Middle East. This essay also discusses and analyzes the economic, political and strategic importance of the Suez Canal in the first half of the twentieth century, and displays Turkey’s attitude about Italy’s impossible presence and hegemony in the region.

Keywords:

World War II, Turkey, Italy, Britain, Suez Canal,

PDF

___

Gazeteler:
Akşam
Cumhuriyet
New York Herald Tribune
Kısa Film:
“25-29 Maggio 1932 La Visita del Ministro Turco İsmet.” 00:02:49. patrimonio.archivioluce.com/luce-web/detail/IL5000033311/2/25-29-maggio-1932-visita-del-ministro-turco-ismet.html, erişimi tarihi: 30 Mart 2019.
Makaleler ve Kitap Bölümleri:
Barlas, Dilek., “Friends or Foes? Diplomatic Relations between Italy and Turkey, 1923-36.” Journal of Middle East Studies, cilt 36, sayı 2, Londra 2004, s. 231-252.
Çelebi, Mevlüt. “Başvekil İsmet Paşa’nın İtalya Seyahati”, Tarih İncelemeleri Dergisi, Cilt 22, Sayı 2, İzmir 2007, s. 21-52.
------. “Atatürk Dönemi ve Sonrasında Türkiye-İtalya İlişkilerini Etkileyen Faktörler”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, Cilt XXXI, Sayı 91, Ankara 2015, s. 93-131.
Çelik, Ahmet, “İkinci Dünya Savaşı’nda Hükümet-Basın İlişkileri ve Gazeteci Mebuslar”, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, cilt 28, sayı 2, Elazığ 2018, s. 315-331.
di Casola, Maria Antonia, “Italy and the Treaty of Lausanne of 1923.” The Turkish Yearbook of International Relations, sayı 23, Ankara 1993, s. 65-78.
Emre Kaya, Ayşe Elif, “Cumhuriyet Gazetesi’nin Kuruluşundan Günümüze Kısa Tarihi”, İletişim Fakültesi Dergisi, sayı 39, İstanbul 2010, s. 75-91.
Güllü, Ramazan Erhan, “Benito Mussolini’nin İtalya’da İktidara Gelişinin Türk Kamuoyuna Yansıması”, Cumhuriyet Tarihi Araştırmaları Dergisi, Sayı 22, Ankara 2015, s. 305-329.
Hoskins, Halford L., “The Suez Canal in Time of War.” Foreign Affairs, Cilt 14, sayı 1, New York 1935, s. 93-101.
Huber, Valeska, “Connecting Colonial Seas: The ‘International Colonisation’ of Port Said and the Suez Canal During and After the First World War”, European Review of History, sayı 19(1), Londra 2012, s. 141-161, DOI: 10.1080/13507486.2012.643612.
Korkmazcan, N. Selcen, “İkinci Dünya Savaşı’nda Türk Basınına Yönelik İç ve Dış Müdahaleler”, Tarihin Peşinde: Uluslararası Tarih ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, sayı 17, Konya 2017, s. 241-265.
Mallett, Robert, Mussolini and the Origins of the Second World War, 1933-1940, Palgrave Macmillan, New York 2003.
Morewood, Steve, “Prelude to the Suez Crisis: The Fall and Rise of British Dominance over the Suez Canal, 1869-1956”, Smith, Simon C. ed., Reassessing Suez 1956: New
Perspectives on the Crisis and its Aftermath, Ashgate, Hampshire & Burlington 2008, s. 13-34.
Özyürek, Mustafa, “Sosyolog ve Gazeteci Yönüyle Necmettin Sadık Sadak”, Atatürk Dergisi, cilt 4, sayı 2, Erzurum 2015,s. 81-97.
Perrone, Andrea, “Mare Nostrum e : Il Mito Imperiale dei Geografi Italiani.” Diacrie: Studi di Storia Contemporanea, cilt 25, sayı 1, Bolonya 2016, s. 1-21.
Şentürk, Ayşegül, “Çok Partili Hayata Geçiş Süreci ve Necmettin Sadak”, Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, cilt XII, sayı 25, İzmir 2012, s. 157-180.
Kitaplar:
Burgwyn, H. James, Italian Foreign Policy in the Interwar Period, Westford, Praeger Publishers, Connecticut and London 1997.
Kallis, Aristotle A., Fascist Ideology: Territory and Expansionism in Italy and Germany, 1922-1945, Routledge, London & New York 2000.
Kavaklı, Nurhan, Bir Gazetenin Tarihi: Akşam. Yapı Kredi Yayınları, İstanbul 2005.
Knox, Macgregor, Mussolini Unleashed, 1939-1941: Politics and Strategy in Fascist Italy’s Last War, Cambridge & New York: Cambridge University Press, 1982.
Mallett, Robert, Mussolini and the Origins of the Second World War, 1933-1940. Palgrave Macmillan, Hampshire & New York 2003.
Okutan, Ekrem, Dalkavukluk: Tarihsel Perspektif, Siyaset ve Basın, Mephisto, İstanbul 2005.
Rodogno, Davide, Fascism’s European Empire: Italian Occupation during the Second World War, Cambridge University Press, Cambridge & New York 2006.
Smith, Peter C. and Edwin R. Walker, War in the Aegean: The Campaign for the Eastern Mediterranean in World War II, Stackpole Books, Mechanicsburg, PA 2008.
Uşaklıgil, Emine, Benim Cumhuriyet’im. Everest, Istanbul 2011.
Williams, Manuela A., Mussolini’s Propaganda Abroad: Subversion in the Mediterranean and the Middle East, 1935-40. Routledge, London & New York 2006.