17. Yüzyılın Sonlarında Rodosçuk Kazasında Kölelerin Toplumsal Statüsü

Eski çağlardan bu yana var olagelen kölelik gerek İslam hukukunda gerekse Osmanlı hukukunda kendine yer bulmuştur. İslam dininin özendirmesiyle bir yandan köle azadı teşvik edilirken diğer yandan da özellikle Polonya, Rusya ve Kafkasya gibi bölgelerden getirilen on binlerce köle, bu sistemin toplumda yer edinmesine ve pekişmesine neden olmuştur. Osmanlı toplumunda ekonomik gücü olan herkes köle satın almakta, bu köleleri ev ve tarım işlerinde istihdam etmekteydiler. Diğer toplumlara nazaran daha iyi durumda olan Osmanlı toplumundaki köleler azat edildikten sonra topluma karışmakta, hatta içlerinden önemli mevkilere gelenler bulunmaktadır. Bu çalışmada, şer’iyye sicillerindeki verilerden hareket edilerek Rodosçuk kazasındaki kölelerin durumu incelenmiştir

Anahtar Kelimeler:

Osmanlı Devleti, Toplum, Köle, Rodosçuk

Social Statute of Slaves in Rodoscuk Judicial District at the Turn of the 17th Century

Having been existent from time immemorial, slavery was found a place in both Islamic and the Ottoman laws. On the one hand it was fostered to release slaves by the encouragement of Islam, on the other hand, thousands of slaves brought from Poland, Russia and Caucasus made this system stronger and more established in the society. In the Ottoman society, everybody who was economically powerful bought slaves and employed them in family household and agricultural works. When the slaves in the Ottoman society who were fairly in good position as to the slaves in the other societies were released, they entered into the social life and even some of them came to key positions. In this study, it is examined the condition of slaves in Rodoscuk district by means of the data acquired from court registers.

Keywords:

Ottoman State, Society, Slave, Rodoscuk,

PDF

___

Rodosçuk Şer’iyye Sicilleri No: 1608, 1612, 1615, 1616, 1619, 1620, 1623, 1627. Kitap ve Makaleler
AYDIN, M. Âkif, Türk Hukuk Tarihi, Hars Yayıncılık, 5. Baskı, İstanbul, 2005.
AYDIN, M. Akif-Muhammed HAMÎDULLAH, “Köle”, DİA, C. XXVI, Ankara 2002, ss. 237-246.
BAYRAM, Sebahattin-Salih Çeçen, “Yeni Belgelerin Işığında Eski Anadolu’da Kölelik Müessesesi”, Belleten, C. LX, Sayı: 229, Ankara, 1997, ss. 579-630.
ENGİN, Nihat, Osmanlı Devletinde Kölelik, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul, 1992.
ERDEM, Y. Hakan, Osmanlı’da Köleliğin Sonu 1800-1909, Kitap Yayınevi, İstanbul, 2004.
Evliya Çelebi, Seyahâtnâme, C. I, İstanbul 1314.
İzzet Sak, a.g.e., ss. 80-81.
İzzet Sak, a.g.e., s. 208.
FAROQHİ, Suraiya, Osmanlı Kültürü ve Gündelik Yaşam, Ortaçağdan Yirminci Yüzyıla, Çev. Elif Kılıç, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul, 1997.
FAROQHİ, Suraiya, Osmanlı Dünyasında Üretmek, Pazarlamak, Yaşamak, Çev. Gül Çağalı Güven-Özgür Türesay, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, 2003.
GERLACH, Stephan, Türkiye Günlüğü 1573-1578, C. I, Editör: Kemal Beydilli, Çev. Türkis Noyan, Kitap Yayınevi, İstanbul 2007.
İNALCIK, Halil, Osmanlı İmparatorluğu’nun Ekonomik ve Sosyal Tarihi, C. I, Çev. Halil Berktay, Eren Yayıncılık, 2. Baskı, İstanbul 2004.
Lady Montagu, Türkiye Mektupları /1717-1718), Çev. Aysel Kurtoğlu, Tercüman 1001 Temel Eser, İstanbul (Tarihsiz).
MALAY, Hasan, Çağlar Boyu Kölelik, Gündoğan Yayınları, Ankara 1990.
PİRENNE, Henri, Ortaçağ Avrupasının Ekonomik ve Sosyal Tarihi, Çev. Uygur Kocabaşoğlu, Alan Yayıncılık, İstanbul 1983.
SAHİLLİOĞLU, Halil, “Onbeşinci Yüzyılın Sonu ile Onaltıncı Yüzyılın Başında Bursa’da Kölelerin Sosyal ve Ekonomik Hayattaki Yeri”, ODTÜ Gelişme Dergisi, 1979-1980 Özel Sayısı, Ankara 1981, ss. 67-138.
SAK, İzzet, “Konya’da Köleler (16. Yüzyıl Sonu-17. Yüzyıl)”, Osmanlı Araştırmaları, Sayı: IX, ss. 159-197.
SAK, İzzet, Şer’iye Sicillerine Göre Sosyal ve Ekonomik Hayatta Köleler (17. Ve 18. Yüzyıllar), Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Doktora Tezi, Konya 1992.
TOLEDANO, Ehud R., Osmanlı Köle Ticareti 1840-1890, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul 1994.
Türkiye’nin Dört Yılı 1552-1556, Çev. A. Kurutluoğlu, Tercüman 1001 Temel Eser, İstanbul (Tarihsiz).