Köy Öğretmen Okullarının Osmanlı’daki Kökleri
Çalışmamız, Türkiye’deki köy öğretmen okullarının teorik ve pratik temellerini tarihsel sosyolojik temelde anlamayı ve açıklamayı amaçlamıştır. Bu bağlamda, çalışmada, Osmanlı Devleti’nde köy öğretmen okulları kurma düşüncesinin tarihsel arka planı, sosyolojik bir bakış açısıyla incelenmiştir. Nitekim incelememiz sonucu, köy öğretmen okullarına ilişkin ilk düşüncelerin Ⅱ. Meşrutiyet döneminde ortaya çıktığı ve bu düşüncelerin de ⅩⅧ. yüzyılın son çeyreğinde, uygulama temelli modern askerî okulların kurulması süreciyle ilişkili olduğu görülmüştür. Ayrıca, sürece ilişkin tarihsel sosyolojik incelememiz, köy koşullarına uyumlu öğretmen yetiştirme düşüncesinin ekonomik altyapı ile kültürel üstyapı arasındaki zorunlu ilişkilerin bir sonucu olduğunu da ortaya koymuştur. Nitekim üretime yönelik köy öğretmen okulları kurma düşüncesi, Osmanlı yöneticileri ve münevverleri tarafından sosyal ihtiyaçlarla ilişkilendirilmiştir. Çalışmamız sonucunda, köy öğretmen okullarının düşünsel ve pratik temellerinin Osmanlı Dönemi’nde atıldığı ve 1940’ta ortaya çıkan Köy Enstitüleri projesinin de kökleri ⅩⅧ. yüzyılın son çeyreğine kadar uzanan tarihsel sürecin bir ürünü olduğu anlaşılmıştır.
Anahtar Kelimeler:
: Köy Öğretmen Okulu, Uygulamalı Eğitim, Osmanlı Devleti, Köy Enstitüleri, Cumhuriyet Dönemi
Roots of Village Teacher Schools in Ottoman Empire
Our study aims to understand and explain the theoretical and practical foundations of the village teacher schools in Turkey on a historical sociological basis. In this context, the historical background of the idea of establishing village teacher schools in the Ottoman Empire was examined from a sociological perspective. As a result of our review, it was understood that the first thoughts about village teacher schools come out in the Second Constitutional Era and this period was associated with the process of establishing practice-based modern military schools in the last quarter of the century. In addition, our historical sociological analysis of the process reveals that the idea of teacher training in accordance with village conditions is the result of the necessary relations between economic infrastructure and cultural superstructure. As a matter of fact, the idea of establishing village teacher schools for production has been associated with social needs by the Ottoman administrators and clerks. As a result of our study, it is understood that the idea and practical foundations of village teacher schools were laid in the Ottoman period and the Village Institutes project, which emerged in 1940, was a product of the historical process extending to the last quarter of the 18th century.
Keywords:
Village Teacher Schools, Practical Training, Ottoman Empire, Village Institutes, The Period of The Republic,
___
- Abazoğlu İ. & Yıldırım O. &Yıldızhan Y. (2016). Geçmişten Günümüze Türk Eğitim Sistemi’nde Öğretmen Yetiştirme, Uluslararası Türk Eğitim Bilimleri Dergisi (International Journal Of Turkish Education Sciences), Sayı: 6, 145.
- Akdağ M. (1963). Osmanlı Tarihi’nde Âyanlık Düzeni Devri: 1730-1839, Tarih Araştırmaları Dergisi, 8 (14), 51.
- Alkan M.Ö. (2008). Osmanlı İmparatorluğu’nda Modernleşme ve Eğitim, Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, 6 (12), 9-10.
- Avcıoğlu, D. (2013). Osmanlı’nın Düzeni, Türklerin Tarihi: 6. Kitap (Birinci Baskı), Yay. Haz. Doğan Yurdakul, İstanbul: Kırmızı Kedi Yayınevi, 196.
- Aydoğdu M. (2015). Ortaçağ Feodal Mülkiyet Anlayışı ve Osmanlı Hukukundaki Toprak Sisteminin Türk Hukukundaki Tarımsal İşletmelerin Mirasçılara Özgülenmesine Etkileri, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 17 (2), 19 (Dipnot: 106).
- Altın H. (2011). Osmanlı Son Dönemi’nde Muallim Okulları Dışındaki Öğretmen Yetiştiren Kurumlara Genel Bir Bakış, Sosyal Bilimler Dergisi (Journal of Social Sciences), 1(1), 12.
- Bayındır C. (2014). Yeni Mektep Dergisi’nin Transkripti ve Değerlendirilmesi, Niğde Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi. Bayındır C. , Şentürk C. (2016). Yeni Mektep Dergisinde Neşredilen Makaleler Işığında 20. Yüzyılın İlk Çeyreğinde Avrupa’da Eğitime Bakış, Karamanoğlu Mehmet Bey Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi,18 (30), 35.
- Baykurt F. (2018) Unutulmaz Köy Enstitüleri, (4. Baskı), İstanbul: Literatür Yayınları, 1.
- Erkek M.S. (2009). II. Meşrutiyet Dönemi’nde Türk Eğitim Sistemi’ndeki Gelişmeler ve Ethem Nejat Bey, Doktora Tezi, İzmir, 131-133.
- Erkek M.S. (2012). Bir Meşrutiyet Aydını: Ethem Nejat, 1877-1921, İstanbul: Kitap Yayınevi, 63-65.
- Karpat K.H. (2014). Osmanlı Modernleşmesi: Toplum, Kuramsal Değişim ve Nüfus, Çev. Ceren Elitez, İstanbul: Timaş Yayınları, 70-71.
- Kıvılcımlı H. (2007). Osmanlı Tarihi’nin Maddesi, İstanbul: Sosyal İnsan Yayınları, 583.
- Özdalga E. (2016). Tarihsel Sosyoloji, Ankara: Doğu Batı Yayınları, 9; 11.
- Özkan İ. (2016). Türk Eğitiminde Öğretmen Okulları ve Öğretmen Yeterliliklerine Dair Düşünceler, 21.
- Yüzyılda Eğitim ve Toplum, Eğitim Bilimleri ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5 (15), 20.
- Saydur M. (2018). Köy Ensitülerinin Düşün Babası: İsmail Mahir Efendi (1. Baskı), Ankara: Kaynak Yayınları, 264-266.
- Şahin M. (1994). Türkiye’de Köye Öğretmen Yetiştirme Model Önerileri: Uygulamalar ve Değerlendirmeler (Tarihi Gelişim), Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, 2(1), 45-48.
- Şahin M. & M. A. Tokdemir (2011). II. Meşrutiyet Dönemi’nde Eğitimde Yaşanan Gelişmeler, Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 9(4), 857.
- Temizer A. & Özkan M.S. (2018). Köy Enstitülerini Sözlü Tarih ve Yazılı Tarih Üzerinden Anlamak (Kars Cılavuz Köy Enstitüsü), Sözlü Tarih Dergisi (Journal Of Oral History), 1(1), 22.
- Türen A.Ö. (2019). Köy Enstitüleri Dosyası, (13. Baskı), İstanbul: Destek Yayınları, 17-18.
- Sarı M. & Uz E. (2017). Cumhuriyet Dönemi’nde Köy Eğitmen Kursları, Turkish History Education Journal, 6 (1), 32.
- Yıldırım Ö. (2005). Yeniden Kurmacılık (Reconstructionism). 5 Mayıs 2019 tarihinde http://www.felsefe.gen.tr/egitim_felsefesi/yeniden_kurmacilik_reconstructionism_nedir_ne_demektir.asp adresinden erişildi.
- Zabun, B. (2019). Türkiye’de Eğitim Sosyolojisinin Gelişimi, M. Ç. Özdemir ve A. S. Arslangilay (Ed.), Eğitim Sosyolojisi içinde (115-134). (1. Baskı), Ankara: Pegem Akademik Yayıncılık, 115;121.
- Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
- Başlangıç: 2013
- Yayıncı: Eyüp Fahri KESKENLER