Yaşlılarda Ölüm Kaygısı ile Hastalık Özellikleri, Yalnızlık ve Sosyal Destek Arasındaki İlişkiler

Amaç: Bu çalışma yaşlılarda ölüm kaygısı ile hastalık özellikleri, yalnızlık ve sosyal destek arasındaki ilişkileri belirlemek amacıyla yapılmıştır. Yöntem: Tanımlayıcı olan çalışma Çanakkale’de Mayıs-Eylül 2019 tarihleri arasında 170 yaşlı ile gerçekleştirilmiştir. Veriler Anket Formu, Ölüm Kaygısı Ölçeği, Yaşlılar İçin Yalnızlık Ölçeği ve Çok Boyutlu Algılanan Sosyal Destek Ölçeği ile toplanmıştır. Veriler SPSS 21.00 paket programına aktarılmış ve istatistik değerlendirmede ortalama, yüzdelik dağılım, ANOVA, t testi, Kruskal Wallis testi ve Pearson korelasyon analizi kullanılmıştır. Bulgular: Çalışmaya katılan yaşlıların yaş ortalaması 73.80±6.80 bulunmuştur. Katılımcıların %52.40’ı kadın, %47.60’ı erkektir. Yaşlıların %39.04’ünün ölüm kaygısı düzeyi yüksek olarak belirlenmiştir. Yaşlılardaölüm kaygısı ile sosyal yalnızlık (r=0.28, p<0.01) ve duygusal yalnızlık (r=0.24, p<0.01) arasında pozitif yönde zayıf düzeyde korelasyon olduğu belirlenmiştir. Ölüm kaygısı ile çok boyutlu algılanan sosyal destek (r=-0.25, p<0.01), özel bir insan desteği (r=-0.21, p<0.01), aile desteği (r=-0.24, p<0.01) ve arkadaş desteği (r=-0.18, p<0.01) arasında negatif yönlü düşük korelasyon olduğu bulunmuştur. Sonuçlar: Yaşlılarda ölüm kaygısının bazı hastalıklara göre farklılık gösterdiği, yalnızlık ve sosyal destek ile ilişkili olduğu belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Yaşlı, Ölüm kaygısı, Yalnızlık, Sosyal destek

Relationships Between Death Anxiety and Disease Features, Lonely and Social Support in the Elderly

PDF

___

Referans1. Şahin S, Tosun Taşar P, Baybaş BK, Özgür Ö, Tenli E, Ülgen M, Tufan İ, Şenuzun Aykar F, Akçiçek F. Kapsamlı Geriatrik Değerlendirmede İnterdisipliner ve Multidisipliner Ekip Kavramları. 1. Baskı. Yavuz BB, editör. Kapsamlı Geriatrik Değerlendirme. Ankara: Türkiye Klinikleri; 2018. p.8-11.
Referans2. Höbek-Akarsu ÜR, Kuş B, Doğan A, Rathfisch G. Yaşlı kadınlarda sık görülen sağlık sorunları ve hemşirelik yaklaşımı. İçinde: Yaşlılık ve Kadın Sağlığı, Büyükkayacı Duman N, editör. 1. Baskı. Ankara; 2019. s.1-7.
Referans3. Eyüboğlu E, Şişli Z, Kartal M. Yaşam döngüsünde yaşlılığın psikolojik boyutu. Turkish Family Physician. 2012;3(1):18-22.
Referans4. Yelboğa N. Death anxiety in the old age. Journal of Current Researches on Health Sector. 2017;7(2):53-68. doi: 10.26579/jocrehes_7.2.5.
Referans5. Çınar M. Tanrı’ya bağlanma tarzı ve ölüm kaygısı ilişkisi üzerine bir araştırma. İlahiyat Tetkikleri Dergisi. 2016;1(45):313-38.
Referans6. Keser Özcan N. Ölüm ve ölümü yaklaşan bireyin bakımı.Temel Hemşirelik Kavramlar, İlkeler, Uygulamalar içinde. Akça Ay F, editör. 1. Baskı. İstanbul. İstanbul Medikal Yayıncılık; 2008. s.119-25.
Referans7. Erciş A, Kotan G, Türk B. Ölüm kaygısının tüketici tutumları üzerindeki etkileri. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi.2016;1(23):117-34.
Referans8. Cicirelli VG. Fear of death in older adults: Predictions from terror management theory. Journal of Gerontology. 2002;4:358–66.
Referans9. Kula T, Erden M. Varolışsal kaygı ve din. Din Bilimleri Akademik Araştırma Dergisi. 2017:17(2):21-41
Referans10. Cengiz Z, Yıldırım H, Gürdap Z. Yaşamın anlamlandırılması ve ölüm kaygısı. Van Tıp Dergisi. 2021;28(3): 348-53. DOI: 10.5505/vtd.2021. 43650.
Referans11. Arpacı F, Avdaş E, Doğruöz Ö, Sarıdoğan T. Yaşlılarda ölüm kaygısının incelenmesi. Yaşlı Sorunları Araştırma Dergisi. 2011;1(2):53-66.
Referans12. Öztürk MO, Uluşahin A. Ruh Sağlığı ve Bozuklukları. 1. Baskı. İstanbul. Nobel Tıp Kitapları; 201. s.103-7.
Referans13. Magrebi KT, Akçay S. Huzurevinde kalan yaşlıların ölüm kaygısı ve ölüme ilişkin depresyon düzeylerinin belirlenmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi. 2020; 19(76):2100-18. DOI:10.17755/esosder.631336
Referans14. Softa KH, Uçukoğlu H, Karaahmetoğlu UG, Esen D. Yaşlılarda ölüm kaygısı düzeyini etkileyen bazı faktörlerin incelenmesi. Yaşlı Sorunları Araştırma Dergisi. 2011;1(2):67-79.
Referans15. Kuru N, Zorba BP, Emiroğlı ON. The pre liminary effects of laughte rtherapy on loneliness and death anxiety among older adults living in nursinghomes: A pilot study international congress on multi disciplinary approach to elderly health andc are. International Journal Older People Nursing. 2018;13(4).
Referans16. Tufan İ, Kılavuz A, Özgür Ö, Ayan S, YaşarGF, Engin B. Türkiye'de gerontoloji atlası: Yaşlı yoksulluğu ve yalnızlık üzerine bulgular. Geriatrik Bilimler Dergisi. 2019;2(1):1-7. doi: 10.13140/RG.2.2.14441.54887.
Referans17. Akgül H, Yeşilyaprak B. Yalnızlığı azaltma psiko-eğitim programının yaşlıların yalnızlık düzeyine etkisi. Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi. 2018;8(14):11-52. doi: 10.26466/opus.401331.
Referans18. Kim KB, Choi YJ. Effects of family support, ageism experience, loneliness and powerlessness on death anxiety in elders. Korean J Adult Nursing. 2014;26(5):584-91.
Referans19. Ron P. Depression, homelessness, and suicidal ıdeation among the elderly: A comparison between men and women living in nursing homes and in the community. Journal Gerontol Social Work. 2004;2(3):97-116. doi: 10.7475/kjan.2014.26.5.584.
Referans20. Örsal Ö, Yenilmez Ç, Çelik N, Işıklı B. Huzurevinde yaşayan yaşlılarda ölüm anksiyetesi ve sosyal destek arasındaki ilişki. TurkishJournal of Geriatrics. 2012;15(3):332-8.
Referans21. Aras A, Tel H. Kronik obstrüktif akciğer hastalığı olan hastalarda algılanan sosyal destek ve ilişkili faktörlerin belirlenmesi. Türk Toraks Dergisi. 2009;10:63-80.
Referans22. Özvurmaz S. Yaşlı bireylerin yalnızlık düzeyleri ve sosyal destek algıları arasındaki ilişki. Adnan Menderes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi. 2018;2(3):118-25.
Referans23. Polat Ü, Kahraman B. Yaşlı bireylerin sağlıklı yaşam biçimi davranışları ve algılanan sosyal destek arasındaki ilişki. Fırat Tıp Dergisi.2013;18(4):213-8.
Referans24. Kızılkaya M, Koştu N. Yaşlılıkta ölüm kavramı ve hemşirelik yaklaşımı. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi. 2006;9(4):69-74.
Referans25. Akça F, Köse İA. Ölüm Kaygısı Ölçeği’nin uyarlanması: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Klinik Psikiyatri. 2008;11:7-16.
Referans26. Akgül H, Yeşilyaprak, B. Yaşlılar İçin Yalnızlık Ölçeğinin Türk kültürüne uyarlaması: Geçerlilik ve güvenirlik çalışması. Yaşlı Sorunları Araştırma Dergisi. 2015;8(1):34-45.
Referans27. Eker D. ve Arkar H. Çok Boyutlu Algılanan Sosyal Destek Ölçeği’nin faktör yapısı, geçerlik ve güvenirliği. Türk Psikiyatri Dergisi. 1995;10(34):45-55.
Referans28. Köklü N, Büyüköztürk Ş, Coklu Ö. Sosyal Bilimler İçin İstatistik. 22. Baskı. Ankara. Pegem Akademi Yayıncılık; 2006. s. 97-9.
Referans29. Kubat Bakır G, Akın S. Yaşlılıkta kronik hastalıkların yönetimi ile ilişkili faktörler. Sağlık ve Toplum Dergisi. 2019; 29(2):17-25. doi: 10.5543/tkda.2017.67909.
Referans30. Yalçın A. Yaşlıda Hastaneye Yatışların Epidemiyolojisi ve Maliyeti. Naharcı Mİ, editör. Yaşlının Hastanedeki Serüveni. 1. Baskı. Ankara: Türkiye Klinikleri; 2019:s.1-6.
Referans31. Karahan FŞ, Hamarta E. Geriatrik olgularda kronik hastalıkların ve polifarmasinin ölüm kaygısı ve anksiyete üzerine etkisi. Aegean Journal of Medical Sciences. 2019;1:08-13. doi: 10.33713/egetbd.463608.
Referans32. Tanhan F. Ölüm eğitiminin üniversite öğrencilerinde ölüm kaygısı ve psikolojik iyi olmaya etkisi. YYÜ Eğitim Fakültesi Dergisi. 2013;1:184-200.
Referans33. Öztürk Z, Karakuş G, Tamam L. Yaşlı Bireylerde Ölüm Kaygısı. Anadolu Psikiyatri Dergisi 2011;12(1):37-43.
Referans34. Neimeyer RA, Wittkowski J, Moserç RP. Psychological research on death attitudes: An over view and evaluation. Death Studies. 2004;28:309-40. doi: 10.1080/07481180490432324.
Referans35. Abdel-Khalek MA, Kuwait A. Death anxiety in clinical and non-clinical group. DeathStudies. 2005;29:251-9. doi: 10.1080/07481180590916371.
Referans36. Öngider N, Eyüboğlu ÖS. Depresyon tanısı almış hastalarda ölüm kaygısının araştırılması. Klinik Psikiyatri.2013;16(1):34-46.
Referans37. Tel H, Koç M, Tel Aydın H. Evde yaşayan yaşlılarda yalnızlık, yaşam doyumu ve ölüm kaygısının belirlenmesi. IBAD Sosyal Bilimler Dergisi. 2020;1-10 DOI: 10.21733/ibad.760027.
Referans38. Pinson MW. Effect of loneliness on older adult’s death anxhiety. North Texas; 2010
Referans39. Tagaya A, Okuno S, Tamura M, Davis AJ. Social support and end–of-life issues for small town Japanese elderly. Nursing and Health Sciences. 2000;2(3):131-7. doi: 10.1046/j.1442-2018.2000.00049.x
Referans40. Çevik AR, Adıbelli D, Erdem N, Kırağ N, Aktaş B, Karadakovan A. Huzurevinde kalan yaşlılarda yalnızlık ve algılanan sosyal destek ile mutluluk düzeyleri arasındaki ilişki. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi. 2018;21(1):33-41.