Kamu Yönetiminde Demokratik Dönüşümün Konusu Olarak Mülki İdare Sistemi

Kamu yönetimi anlayışını derinden etkileyen gelişmelerle beraber Türk kamu yönetiminde özellikle 1980li yıllar yeni bir dönemin başlangıç noktası olmuş ve mevzuattan kurumsal yapılanmaya bir değişim süreci yaşanmaya başlanmıştır. Türkiye’de iktisadi, siyasi, sosyal, kültürel ve idari olarak 1980 öncesi ile önemli bir yaklaşım değişikliğini ve kamu yönetiminde de zihniyet ve icraat olarak önemli anlayış farklarını içeren devlet merkezli modernleşmeden toplum merkezli modernleşmeye geçişi ifade eden demokratik süreçte kamu yönetimi de bu değişimden önemli ölçüde payını almıştır. Mülki İdare Sistemi ve onu işleten yönetici aktörler olan Mülki İdare Amirleri de bu süreçte yaşanan gelişmelerin hem konusu ve hem de öznesi olarak önemli bir konuma sahip olmuştur. Bu bağlamda çalışmanın amacı Türk yönetim sisteminin önemli bir unsuru ve merkezi yönetimin taşra yönetim biçimi olan Mülki İdare Sisteminin kamu yönetimindeki demokratikleşme sürecinde görev kapsamı, yetki ve işlevlerinde meydana gelen değişimleri analiz etmektir.

Anahtar Kelimeler:

Kamu Yönetimi, Mülki İdare Sistemi, Demokratikleşme

Civil Administration System as the Subject of the Democratic Transformation in Public Administration

The 1980s marked the beginning of a new era in Turkish public administration with developments that profoundly affected the understanding of public administration, and a process of change began to take place from legislation to institutional structuring. In the democratic process, which expresses the transition from state-centered modernization to society-centered modernization, which includes a significant change in economic, political, social, cultural and administrative terms with the pre-1980 period and significant differences in mentality and practice in public administration, public administration has also been significantly affected. The Civil Administrative System and the civil administrators, who are the executive actors that operate it, have also had an important position as both the subject and the subject of the developments in this process. In this context, the aim of the study is to analyze the changes in the scope of duty, authority and functions of the Civil Administration System, which is an important element of the Turkish administration system and the provincial administration form of the central administration, in the democratization process.

Keywords:

Public Administration, Civil Administration System, Democratization,

PDF

___

1426 sayılı Vilayet İdaresi Kanunu. (1929, 5 Mayıs). https://www.google.com.tr/search?q=1426+say%C4%B1l%C4%B1+Vilayet+%C4%B0daresi+Kanunu&rlz=1C1TEUA_enTR484TR486&oq=1426+say%C4%B1l%C4%B1+Vilayet+%C4%B0daresi+Kanunu&aqs=chrome..69i57.2752j0j8&sourceid=chrome&es_sm=93&ie=UTF-8
1700 sayılı Dahiliye Memurları Kanunu. (1930, 19 Haziran). http://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.3.1700.pdf
1961 Anayasası. (1961, 20 Temmuz). https://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/10859.pdf
1982 Anayasası. (1982, 9 Kasım). https://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/17863_1.pdf
3152 sayılı İçişleri Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun. (1985, 23 Şubat). https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=3152&MevzuatTur=1&MevzuatTertip=5
5442 sayılı İl İdaresi Kanunu. (1949, 18 Haziran). http://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.3.1700.pdf
657 sayılı Devlet Memurları Kanunu. (1965, 23 Temmuz). https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=657&MevzuatTur=1&MevzuatTertip=5
Atalay, B. (2011). Mülki idare amirleri ülkenin her köşesinde devleti ve hükümeti temsil etme onuruna sahiptirler. http://www.tid.web.tr/idarecinin-sesi-dergisinin-143-sayisi-ocak-subat-2-011 adresinden 3 Eylül 2022 tarihinde alınmıştır.
Avrupa Birliği Müktesebatının Üstlenilmesine İlişkin Türkiye Ulusal Programı. (2008, Aralık) http://www.mfa.gov.tr/data/DISPOLITIKA/AB/up2008_tr.pdf
Bedük, S. A. (2011). Mülki idare amirleri milletine karşı devletin güler yüzü ve şefkatli elidir. http://www.tid.web.tr/idarecinin-sesi-dergisinin-143-sayisi-ocak-subat-2-011 adresinden 6 Eylül 2022 tarihinde alınmıştır.
Bedük, S. A. (2011). Mülki İdare Sistemi’nin sorunları. http://www.tid.web.tr/ortak_icerik/tid.web/143/15- %20saffet%20ar%C4%B1kan%20bed%C3%BCk.pdf adresinden 17 Kasım 2022 tarihinde alınmıştır.
Birinci Sınıf Mülki İdare Amirliğine Yükseltilme Usul ve Esaslarına Dair Yönetmelik. (2006, 28 Ekim). https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2006/10/20061028-7.htm
Boztepe, M. (2015). Valilerin siyasi yürütme sıfatı ve bu çerçevede bürokrat-siyasetçi ilişkisi üzerine bir analiz. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 4(2), 57-69.
Çaha, Ö. (1998), Bilgi çağında ideolojik devletin dayanılmazlığı. Yeni Türkiye Dergisi, (19), 485-496.
Çimen, A. (2012). İl idaresi sisteminin geleceği açısından değişimi okumak, sorunlar ve çözüm önerileri, Türk İdareciler Derneği Yayınları.
Çoker, F. (1995). Türk parlamento tarihi (1923-1927), TBMM Vakfı Yayını, C. 3.
Demirel, G. (2010). Emekli vali ve müsteşar Galip Demirel’le yapılan röportaj. http://www.tid.web.tr/idarecinin-sesi-dergisi-140sayi-temmuz-agustos-2010 adresinden 7 Ağustos 2022 tarihinde alınmıştır.
Doğru, H. (1992). XVI. yüzyılda Eskişehir ve Sultanönü Sancağı, Türkiye Üzerine Araştırmalar, Afa Yayınları.
Gözler, K. (2003). İdare hukuku, Ekin Yayınevi.
Günday, M. (2004) İdare hukuku (6. Baskı). İmaj Yayınevi.
Koçak, C. (2014). Yeni belgeler ışığında CHP-Devlet kaynaşması üzerine notlar, Yakın Türkiye Tarihinden Sayfalar (Sina Akşin’e Armağan), Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
Kutlu, Ö. (2022), Mülki idare amirlerini anlamak, http://mulkihaber.com/tr/index.php/kose-yazarlari/80-m%C3%BClki-idare-amirleri adresinden 4 Eylül 2022 tarihinde alınmıştır.
Onar, S. S. (1966). İdare hukukunun umumi esasları, C: II, Akgün Matbaası.
Ortaylı, İ. (1976). Türkiye’de taşra yönetimi ve yöneticiliğin evrimi, Türk İdareciler Derneği Bilimsel Araştırma Dizisi.
Öz, E. (2022). Türkiye’de demokrasinin gelişimi ve Demokrat Parti. http://www.esatoz.com/esat/default.asp?dizayn=13&r=63 adresinden 12 Temmuz 2022 tarihinde alınmıştır.
Sönmez, M. (2014). Mülki İdare Sistemi’ni etkileyen faktörler, Türk İdare Dergisi, (479), 243-278.
Şaylan, G. (1976). “Günümüz mülki amirlik sistemini nitelendiren bir eğilim: Siyasal-yönetsel yapı bütünleşmesi”, Türk İdareciler Derneği Bilimsel Araştırma Dizisi.
Şaylan, G. (1976). Mülki İdare Amirliği sisteminin belirleyici özelliği: Merkezcilik, Türk İdareciler Derneği Bilimsel Araştırma Dizisi.
Teşkilatı Esasiye Kanunu. (1921, 1-7 Şubat). http://www.tbmm.gov.tr/anayasa/anayasa21.htm
Teşkilat-ı Esasiye Kanunu. (1924, 20 Nisan). http://www.tbmm.gov.tr/anayasa/anayasa24.htm
Turgut, K. (2014), Değişen yönetim anlayışı ve mülki idare amirleri, İdarecinin Sesi Dergisi, (Temmuz-Ağustos-Eylül 2014).
Tutum, C. (1976). Mülki İdare Amirliği sisteminin yapı ve işleyişine etkileri açısından mevzuat sorunu, Türk İdareciler Derneği Bilimsel Araştırma Dizisi.
Türkiye Belediyeler Birliği, (2012). 6360 sayılı on üç ilde büyükşehir belediyesi ve yirmi altı ilçe kurulması ile bazı kanun ve kanun hükmünde kararnamelerde değişiklik yapılmasına dair kanun ve getirdikleri, Pozitif Matbaacılık.
Yayla, Y. (1982). Anayasalarımızda yönetim ilkeleri tevsi-i mezuniyet ve tefriki vezaif. İstanbul Üniversitesi SBF Yayınları.