Çok Boyutlu Ölçekleme Analizi ile Avrupa Birliği Ülkelerinin ve Türkiye’nin Sürdürülebilir Kalkınma Düzeylerinin Karşılaştırılması

Sürdürülebilir kalkınma, beşerî ve ekonomik gelişmeler, siyasi yapılar, nüfus ve refah seviyesi gibi önemli kalemler arasındaki ilişkilere yönelik farkındalığa çözüm olmak için oluşturulmuş bir kavramdır. Bertelsmann Stiftung ve Sürdürülebilir Kalkınma Çözümleri Ağı’nın her yıl düzenli olarak hazırlayıp yayınladığı Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri Raporu, devletlerin sürdürülebilir kalkınma hedeflerine ulaşmak ve mevcut düzeylerini değerlendirmek için yapılan bir araştırmadır. İlgili araştırma raporu, 2030 yılına kadar ülkelerin, gerçekleştirmeleri öngörülen sürdürülebilir kalkınma hedeflerinde öncelik olarak hangi sorunu yer vermeleri konusunda bilgi vermektedir. Bu doğrultuda çalışmanın temel amacı 17 hedeften oluşan Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri Endeksi’nin teorik olarak incelenmesi ve Covid-19 salgınından önce ve sonra meydana gelen değişimlerin istatistiksel yöntemler ile değerlendirilmesidir. Çalışmada, Çok Boyutlu Ölçekleme Analizi kullanılarak Avrupa Birliği üyesi ülkeler ve Türkiye için hesaplama yapılmıştır. Analizde, Covid-19 pandemisi öncesi için 2019 yılı verileri, Covid-19 pandemisi sonrası 2022 yılı verileri kullanılmıştır. Araştırmada hem ülkeler hem de sürdürülebilir kalkınma hedefleri endeksine ait olan değişkenler benzerliklerine göre ayrı ayrı incelenmiştir. Değişkenler arasında en belirgin olarak öne çıkan hedefler yoksulluk ile savaşma, kaliteli yaşam ve toplumsal cinsiyet eşitliği gibi sosyo-ekonomik hedefler olmuştur. Ülkeler arasında analiz yapıldığında pandemi öncesi ve sonrasında en belirgin ve öncü olan ülkeler dünya ekonomisinde önemli yere sahip olan Avusturya, Danimarka, Finlandiya, İsveç ve Lüksemburg olarak belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Sürdürülebilir Kalkınma, Avrupa Birliği, Çok Boyutlu Ölçekleme Analizi

Comparison of Sustainable Development Levels of European Union Countries and Turkey with Multi-Dimensional Scale Analysis

Sustainable development is a concept created to address the awareness of relationships between important elements such as human and economic development, political structures, population, and welfare levels. The Bertelsmann Stiftung and Sustainable Development Solutions Network prepare and publish the Sustainable Development Goals Report that helps states to achieve their sustainable development goals and evaluate their progress. The relevant research report provides information on which problems countries should prioritize in achieving the sustainable development goals by the year 2030. The main objective of the study is to theoretically examine the Sustainable Development Goals Index consisting of 17 goals and to assess the changes that occurred before and after the Covid-19 pandemic using statistical methods. In the study, Multidimensional Scaling Analysis is utilized to calculate the index for European Union member countries and Turkey. For the analysis, data for the year 2019 is used for the period before the Covid-19 pandemic, and data for the year 2022 is used for the period after the Covid-19 pandemic. In the research, both countries and variables related to the Sustainable Development Goals Index are separately examined based on their similarities. Among the variables, the most prominent goals that stand out are socio-economic goals such as poverty eradication, quality of life, and gender equality. When analyzing countries, the most prominent and leading countries before and after the pandemic are identified as Austria, Denmark, Finland, Sweden, and Luxembourg, which hold significant positions in the world economy.

Keywords:

Sustainable Development, European Union, Multidimensional Scaling Analysis,

PDF

___

Akyol, H. ve Tekman, N. (2021). Ülkelerin sürdürülebilir kalkınma hedefleri ile yolsuzluklar ve gelir eşitsizliği ilişkisinin incelenmesi: Driscoll-Kraay yöntemi örneği. Aydın İktisat Fakültesi Dergisi, 6(2), 99-116.
Altay Topcu, B. (2021). Dijital ekonomi ve göstergelerinin sürdürülebilir kalkınma üzerindeki etkisi: AB ülkeleri örneği. Uluslararası Yönetim Akademisi Dergisi, 4(2), 455-465.
Arpacıoğlu Özdemir, Ö. ve Oğuz, İ. H. (2018). Sürdürülebilir kalkınma perspektifinden yoksulluk olgusu. Journal of International Social Research, 11(55).
Atay Polat, M. ve Ergün, S. (2023). COVID-19 pandemisi Türkiye’nin yeşil büyüme göstergeleri bakımından OECD karşısındaki performansını değiştirdi mi?. İnsan ve İnsan, 10(35), 29-46.
Ay, S. (2017). Sürdürülebilir kalkınmayı ölçmek: Türkiye üzerine bir değerlendirme. Paradoks Ekonomi Sosyoloji ve Politika Dergisi, 85-100.
Başpınar, A. ve Bahar Özvarış, Ş. (2021). Covıd-19’un sürdürülebilir kalkınma hedefleri üzerine etkileri. Sağlık ve Toplum Dergisi, 31(2), 3-13.
Bilgili, M. Y. (2017). Ekonomik, ekolojik ve sosyal boyutlarıyla sürdürülebilir kalkınma. Journal of International Social Research, 10(49), 559-569.
Bucak, Ç. ve Türkcan, B. (2021). Küresel sürdürülebilir kalkınma hedefleri kapsamında çocuk göçmenler ve COVID-19 pandemisinin çocuk göçmenler üzerindeki etkileri. Aurum Journal of Social Sciences, 6(2), 153-170.
Ceran, E. B., ve Pınar, İ. (2023). COVID-19 pandemi süreci ve birleşmiş milletler 2030 sürdürülebilir kalkınma hedeflerinin Türkiye bağlamında örnekler doğrultusunda ilişkilendirilmesi. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (54), 91-107.
Chopra, M., Singh, S. K., Gupta, A., Aggarwal, K., Gupta, B. B. ve Colace, F. (2022). Analysis & prognosis of sustainable development goals using big data-based approach during COVID-19 pandemic. Sustainable Technology and Entrepreneurship, 1(2), 1-8.
Çemrek, F. ve Bayraç, H. N. (2013). Sürdürülebilir kalkınma skorunun hesaplanması. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14(2), 131-152.
Çetiner, E. M. ve Gürel, C.A. (2022). Covid-19 pandemisinin sürdürülebilir finans uygulamalarına etkisi. International Academic Social Resources Journal, 7(43), 1615-1620.
Çılğın, T. (2022). Refah devletlerinin Covid-19 sürecinde uyguladıkları sosyo-ekonomik destek politikaları: Almanya, Amerika Birleşik Devletleri, Danimarka ve İsveç örnekleri. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 4(1), 2-39
Doğruel Anuşlu, M. ve Fırat, S. Ü. (2020). Ülkelerin Endüstri 4.0 seviyesinin sürdürülebilir kalkınma düzeylerine etkisinin analizi. Endüstri Mühendisliği, 31, 44-58.
Gedik, Y. (2020). Sosyal, ekonomik ve çevresel boyutlarla sürdürülebilirlik ve sürdürülebilir kalkınma. Uluslararası Ekonomi Siyaset İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi, 3(3), 196-215.
Goodland, R. (2002). Sustainability: Human, Social, Economic and Environmental. T. Munn (Ed.), Encyclopedia of global environmental change içinde (s. 1-3). John Wiley&Sons Ltd.
Gürler, C. ve Gürsoy, U. T. (2022). OECD ülkelerinin Endüstri 4.0 Performanslarının çok boyutlu ölçekleme yöntemi ile incelenmesi. İstanbul Gelişim Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(1), 140-152.
Hamza Çelikyay, H. (2020). Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri (SKH) bağlamında aracı şehirler. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 9(1), 265-298.
Hegyes, É. Go., Csapó, I. ve Farkas, M. F. (2017). Some aspects of digitalization and sustainability in the European Union. Vadyba Journal of Management, 2(31), 37-46.
Kalaycı, Ş. (2010). SPSS uygulamalı çok değişkenli istatistik teknikleri (Vol. 5). Ankara, Turkey: Asil Yayın Dağıtım.
Kıymaz, T. (2016). Sürdürülebilir kalkınma gündeminde tarım ve gıda. XII. Ulusal Tarım Ekonomisi Kongresi, 25-27 Mayıs 2016, Isparta.
Konu, A. (2020). Sürdürülebilir kalkınma ve dijital ekonomi ilişkisi: AB ülkeleri için bir araştırma. Akademik İncelemeler Dergisi, 15(2), 655-678.
Korkmaz, O., Demı̇rcı̇, A., Bolat, S., Bedlek, P. ve İşbilir, H. A. (2022). Avrupa Birliği üyesi ülkelerinin lojistik performansları ile sürdürülebilirlik düzeylerinin karşılaştırılması. International Journal of Economics and Administrative Sciences, 8(1), 122-137.
Koşar Taş, Ç., Örk Özel, S. ve Veysikarani, D. (2021). Dijital ekonominin sürdürülebilir kalkınma hedefleri üzerine etkisi: Avrupa Birliği ülkeleri için bir inceleme. Abant Sosyal Bilimler Dergisi, 21(2), 55-78.
Küçükoğlu, S. (2021). Covıd-19 pandemi̇ sürecı̇nı̇n küresel ekonomik göstergeleri̇ ve Türkı̇ye’de bankacılık ve fı̇nans sektörüne etkı̇lerı̇. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20(42), 1269-1291.
Littig, B. ve Grıeßler, E. (2005). Social sustainability: A catchword between political pragmatism and social theory. International Journal of Sustainable Development, 8(1/2), 65-79.
Morelli, J. (2011). Environmental sustainability: A definition for environmental professionals. Journal of Environmental Sustainability, 1(1), 1-9.
Naimoglu, M. ve Özbek, S. (2022). Türkiye’de savunma harcamaları ve ekonomik büyüme ilişkisinin yeniden gözden geçirilmesi: fourier yaklaşımı. İzmir İktisat Dergisi, 37(1), 174-188.
Oktav, O. Z. (2022). Ukrayna Savaşı’nın Türkiye-Rusya ilişkilerine olası etkileri. Bilge Strateji, 13(23), 18-23.
Öçal, B. ve Öztürk, M. S. (2022). Rusya-Ukrayna savaşının Türkiye ile Ukrayna arasındaki dış ticarete etkisi. Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, 14(27), 577-596.
Örk Özel S. ve Koşar Taş, Ç. (2021). 2. Düzeydeki 26 istatistiki bölgenin iyi oluş durumlarının incelenmesi. Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 14(3), 846-860.
Özbek, S. ve Oğul, B. (2022). Çevresel kuznets eğrisi hipotezinin geçerliliği: Türkiye üzerine ampirik bir çalışma. Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi (AKAD), 14(26), 35-46.
Özsoy, B. (2022). Rusya-Ukrayna savaşı ve Türk devletleri teşkilatı ülkeleri. Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi, 22(2), 549-576.
Parris, T. ve Kates, R. (2003). Characterizing and measuring sustainable development. Annual Review of Environment And Resources, 28(1), 559-586.
Peşkircioğlu, N. (2016). 2030 Sürdürülebilir kalkınma hedefleri: Küresel verimlilik hareketine doğru. Anahtar Dergisi, 22(335), 4-9.
Saeed, N., Nam, H., Haq, M. I. U. ve Muhammad Saqib, D. B. (2018). A survey on multidimensional scaling. ACM Computing Surveys (CSUR), 51(3), 1-25.
SDGI, sdgindex.org. (2023). https://s3.amazonaws.com/sustainabledevelopment.report/2022/2022-sustainable-development-report.pdf/ adresinden 24 Ocak 2023 tarihinde alınmıştır.
Şimşek, O. ve Tunalı, H. (2022). Yeşil finansman uygulamalarının sürdürülebilir kalkınma üzerindeki rolü: Türkiye Projeksiyonu. Ekonomi ve Finansal Araştırmalar Dergisi, 4(1), 16-45.
Tezcan, N. (2020). Sürdürülebilir kalkınma amaçları kapsamında Türkiye’de sağlık göstergelerinin analizi. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19(Temmuz 2020 (Özel Ek)), 202-217.
Turanlı, M. ve Deniz, Ö. (2008). Ülkelerin çok boyutlu ölçekleme analizi ile karşılaştırılması. Öneri Dergisi, 8(29), 187-192.
TÜİK. (2023). Sürdürülebilir kalkınma göstergeleri, 2010-2019. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Sustainable-Development-Indicators-2010-2019-37194/ adresinden 24 Ocak 2023 tarihinde alınmıştır.
Tüzüntürk, S. (2009). Çok boyutlu ölçekleme analizi: Suç istatistikleri üzerine bir uygulama. Uludağ Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 28(2), 71-91.
Wiersum, K. F. (1995). 200 Years of sustainability in forestry: Lessons from history. Environmental Management, 19(3), 321-329.
Yeni, O. (2014). Sürdürülebilirlik ve sürdürülebilir kalkınma: bir yazın taraması. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 16(3), 181-208.
Yenidoğan, T. G. (2008). Pazarlama araştırmalarında çok boyutlu ölçekleme analizi: Üniversite öğrencilerinin marka algısı üzerine bir araştırma. Akdeniz İİBF Dergisi, 8(15), 138-169.
Zakari, A., Khan, I., Tan, D., Alvarado, R. ve Dagar, V. (2022). Energy efficiency and sustainable development goals (SDGs). Energy, 239, 1-11.