BİRLEŞMİŞ MİLLETLER GENEL KURUL VE GÜVENLİK KONSEYİ REZOLÜSYONLARININ AVRUPA İNSAN HAKLARI MAHKEMESİ İÇTİHATLARINDA YARATTIĞI ETKİ: AL-DULIMI VE MONTANA MANAGEMENT INC. V. İSVİÇRE KARARI KAPSAMINDA BİR İNCELEME

Özellikle II. Dünya savaşı sonrasında birçok uluslararası örgütün teşkil edilmesi ile ortaya çıkan yeni uluslararası hukuk düzeni dahilinde uluslararası hukukun kaynaklarının arasında, başta Birleşmiş Milletler olmak üzere uluslararası örgütlerin verdikleri kararların yer alıp almadığı; bunların nasıl nitelendirileceği ve bunlar vasıtasıyla yaratılan yükümlülüklerin diğer uluslararası hukuk kaynaklarından ileri gelen yükümlülükler ile çatışması söz konusu olduğunda çatışmanın nasıl çözüme kavuşturulacağı gibi hususların üzerinde uluslararası hukuk öğretisinde bir çok tartışma süregelmektedir. Bu kapsamda çalışmamız, BM organlarının kararlarıyla yaratılan bir yükümlülük ile Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin devletlere atfettiği yükümlülükler arasında bir çatışma olması halinde oluşan çatışma karşısında nasıl hareket edilmesi gerektiğini, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin vermiş olduğu “Al-Dulimi ve Montana Management Inc. v. İsviçre” kararı ve önceki içtihadı kapsamında ele almaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Rezolüsyon, Uluslararası Örgütler, Uluslararası Hukukun Kaynakları, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, Yükümlülük Çatışması

THE IMPACT OF UN GENERAL ASSEMBLY AND SECURITY COUNCIL RESOLUTIONS ON THE JURISPRUDENCE OF THE EUROPEAN COURT OF HUMAN RIGHTS: THE CASE OF AL-DULIMI AND MONTANA MANAGEMENT INC. v. SWITZERLAND

International organisations are included as subjects of the modern international society (community) as well as states. This inclusion has particularly emerged with the establishment of many international organisations after the World Wars. This situation has led to changes in the international legal order, which was originally designed for states. In this context, there are a lot of ongoing discussions taking place in the following issues: How will the resolutions of International Organisations, especially the United Nations (UN) resolutions, characterised in addition to the provisions listed in Article 38 of the Statute of the International Court of Justice? Whether it is possible to accept these resolutions as a source of international law? How is the conflict resolved if obligations arising from other sources of international law contradict with obligations created by these resolutions? In this regard, this study focuses on the examination of possible conflict between obligations created by the Security Council resolutions for the state parties of the European Convention on Human Rights (EHCR) and the obligations of those states under the ECHR. Both obligations stem from an international treaty. The importance lies in Security Council as being the most important decision-making body of the UN. The European Convention on Human Rights is also important as a constitutional instrument of the European public order. The way in which states should act in case of this conflict will be analysed within the context of European Court of Justice’s (ECrtHR) decision on the Al-Dulimi and Montana Management Inc. v. Switzerland case. The study will also consider previous jurisprudence of the ECrtHR. In this way, the study will contribute to the understanding of the ECtHR's position on this issue.

Keywords:

Resolution, International Organisations, Sources of International Law, European Court of Human Rights, Conflict of Obligations,

PDF

___

AKKUTAY, Berat Lale, “Devletin Jus Cogens Normlara Aykırı Fiillerinden Dolayı Hukuki Yargı Bağışıklığı”, TBB Dergisi, 2014 (113), ss. 99-125.
AKSAR, Yusuf, Teoride ve Uygulamada Uluslararası Hukuk-I-, 5. Baskı, Ankara, Seçkin Yayıncılık, 2019. ALASTAİR, Mowbray, “The European Convention on Human Rights”, International Human Rights Law Six Decades after the UDHR and Beyond, eds. Mashood A. Baderin and Munisuli Ssenyonjo, Ashgate, England, 2010.
ALİEFENDİOĞLU, Yılmaz, “Avrupa İnsan Hakları Anayasasına Doğru”, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, C. 46, S. 1, 1991, ss. 41-54.
ALTUĞ, Yılmaz, Devletler Umumi Hukuku, İstanbul, Çağlayan Kitabevi, 1995.
APAYDIN, Deniz Tekin, “Monizm-Düalizm İkileminde Türk Hukuk Sistemi: Uluslararası Hukuka Bakış Üzerine Doktrinel Uzlaşmazlığın Nedenleri ve AB Hukuku Işığında Bir Değerlendirme”, İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 9, S. 1, 2018, s.529-560.
ARAİ-TAKAHASHİ, Yutaka, “The System of Restrictions”, Theory and Practice of the European Convention on Human Rights, Pieter van Dijk, Fried van Hoof, Arjen van Rijn and Leo Zwaak (Ed.), Forth Edition, Antwerpen-Oxford, Intersentia, 2006.
ARSAVA, Ayşe Füsun, “Uluslararası Hukuk ve BM Teşkilatındaki Değişimler”, Uyuşmazlık Mahkemesi Dergisi, 2015 (5), ss. 115-130.
ARSAVA, Ayşe Füsun, “AİHM’in İnsan Hakları Alanında Oynadığı Anayasa Mahkemesi Rolü”, TAAD, C. 9, S. 35, 2018, ss. 1-40.
ARSAVA, Ayşe Füsun, “BM Güvenlik Konseyi Rezolüsyonlarının Yorumu”, TBB Dergisi (136), 2018, ss. 359-394.
AUST, Anthony, Modern Treaty Law and Practice, New York, Cambridge University Press, 2007.
AYBAY, Rona, İnsan Hakları Hukuku, 2. Baskı, İstanbul, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2015.
BATUM, Süheyl, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Türk Anayasal Sistemine Etkileri, İstanbul, İ.Ü. İletişim Fakültesi Basımevi ve Film Merkezi, Üniversite yayın No:3761, Fakülte yayın No:702, 1993.
BARAK, Aharon, Proportionality, Constitutional Rights and their Limitations, the Hebrew by Doron Kalır (Trans.), United Kingdom, Cambridge University Press, 2012.
BEKTAŞ, Sezercan/ ÖZDEMİR, Ali, “Uluslararası Teamül Hukukunun Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Yargılama Hukukuna Etkisi”, TBB Dergisi 2022 (161), ss. 309-346.
BOZKURT, Enver- KÜTÜKÇÜ, M.Akif- POYRAZ, Yasin, Devletler Hukuku, 6. Baskı, Ankara, Yetkin Yayınları, 2010.
BREMS, Eva, “Evans v. UK Three Grounds for Ruling Differently”, When Human Rights Clash at the European Court of Human Rights Conflict or Harmony?, Stijn Smet and Eva Brems (Ed.), Oxford University, United Kingdom, 2017, pp. 75-94.
CASTLES, Alex C, “Legal Status of U.N. Resolutions”, Adelaide Law Review, C. 3, S. 1, 1967, ss. 68-83.
CİVELEK, Jale, Uluslararası İnsan Hakları Hukuku, İstanbul, Marmara Müşavirlik, 1984.
CROQUET, Nicolas A.J., “The European Court of Human Rights’ Norm-Creation And Norm-Limiting Processes: Resolving A Normative Tension”, Columbia Journal of European Law, C. 17, S. 2, 2011, ss. 307-374.
ÇAĞIRAN, Mehmet Emin, Uluslararası Örgütler, Ankara, Turhan Kitabevi, 2013.
ÇAĞLAYAN, Sezai, “BM Güvenlik Konseyi Rezolüsyonları Nedir, Nasıl Okunur?”, TAAD, S. 46, C. 12, 2021, ss. 455-476.
ÇELİK, Edip, “Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinin Türk Hukukundaki Yeri ve Uygulaması”, İdare Hukuku ve İlimler Dergisi (Prof. Dr. Lutfi Duran’a Armağan Özel Sayısı) (1-3), 1988, ss. 47-56.
ÇOLAK, Ömer- KÖSE, İsmail, “Birlemiş Milletler Güvenlik Konseyi’nin Reformu Sorunsalı: İtalya’nın Beklentileri ve Stratejileri”, Akademik Bakış, C. 13, S. 26 Yaz, 2020, ss. 21-48.
DOĞRU, Osman- NALBANT, Atilla, İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi Açıklama ve Önemli Kararlar 1.Cilt, Ankara, Legal Yayıncılık, 2012.
ERKİNER, Hakkı Hakan, “Uluslararası Topluluk Kavramı”, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, C. 16, S. 1-2, 2010, ss. 39-75.
EROĞLU, Hamza, Devletler Umumi Hukuku, 3. Baskı, Ankara, Adım Yayıncılık, 1991.
FASSBENDER, Bardo, The United Nations Charter as the Constitution fort he International Community, Lieden- Boston, Martinus Nijhoff Publishers, 2009.
GARNER, Bryan A. (Ed.), Black's Law Dictionary, 9. Baskı, United States of America, West, 2009.
GEMALMAZ, Mehmet Semih, “Tarihselliği Bağlamında İnsan Hakları”, İnsan Hakları Yıllığı, S. 7-8, 1985-1986, ss. 55-68.
GEMALMAZ, Mehmet Semih, Devlet, Birey ve Özgürlük, İstanbul: Legal Yayıncılık, 2012.
GEMALMAZ, Mehmet Semih, “Ulusal Yüksek Yargı Yerleri Kararlarında Ulusalüstü İnsan Hakları Hukuku Belgelerinin Kavranışı ve Kullanışı”, Özgürlük Düzeni Olarak Anayasa Fazıl Sağlam 65.Yaş Armağanı, Osman Can, A. Ülkü Azrak, Yavuz Sabuncu, Otto Değenheuer, Michael Sachs (Yay. Haz.), Ankara, İmaj Yayınevi, Şubat 2006.
GEMALMAZ, Mehmet Semih, Türk Kıyafet Hukuku ve Türban (Tarihçe-İdeoloji-Mevzuat-İçtihat-Siyaset) AİHK ve AİHM Kararları ve Değerlendirilmesi, İstanbul, Legal Yayıncılık, 2005.
GEMALMAZ, Mehmet Semih, Ulusalüstü İnsan Hakları Hukukunun Genel Teorisine Giriş Cilt 2, 8. Bası, İstanbul, Legal Yayıncılık, 2012.
GÖÇER, Mahmut, Uluslararası Hukuk ve İnsan Haklarının Uluslararası Korunması Uluslararası Hukukun İnsan Hakları Alanına Uygulamasından Kaynaklanan Kimi Sorunlar Üzerine Karşılaştırmalı Bir İnceleme, Ankara, Seçkin Yayıncılık, 2002.
GÖZLER, Kemal, İnsan Hakları Hukukuna Giriş, Bursa, Ekin, 2017.
GUGGISBERG, Solene, “The Nada Case Before The ECtHR: A New Milestone in The European Debate on Security Council Targeted Sanctions and Human Rights Obligations”, The Croatian Yearbook of European Law and Policy, 2012, ss. 411-436.
GURADZE, Heinz, “Are Human Rights Resolutions of the United Nations General Assembly Law-Making”, The United Nations System For Protecting Human Rights Volume IV, London and New York, Routledge, 2014.
GÜLMEZ, Mesut, “İnsan Hakları Uluslararası Sözleşmelerinin İç Hukukta Doğuran Uygulanması (Anayasa, md. 90/son)”, 5 Kasım 2004 tarihli TBB-İHAUM Paneli, Ankara, TBB Yayınları:76, 2005.
GÜLMEZ, Mesut, “İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi’nin Hazırlık Süreci ve 11.Madde”, İnsan Hakları Yıllığı Dergisi, C. 16, S. 16, 1994, ss. 15-36.
GRANT, John P./ BARKER, J. Craig, Parry & Grant Encyclopaedic Dictionary of International Law, Oxford University Press, 2009.
HARRIS, D., O’Boyle, M., & WARBRİCK C., Law of the European Convention on Human Rights / Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Hukuku, David Harris, Michael O’Boyle, E.P.Bates and C.M.Buckley (Ed.), (Çev. Mehveş Bingöllü Kılcı ve Ulaş Karan), United Kingdom, Oxford University Press, 2013.
HOFFMAN, Stanley, “Hedly Bull and His Contribution to International Relations”, International Affairs, C. 62, S. 2, 1986, ss. 179-195.
HURD, Ian, International Organizations Politics, Law, Practice, 2. Edition, Cambridge University Press, 2014.
ISTREFI, Kushtrim, “The Application of Article 103 of The United Nations Charter in The European Courts: The Quest for Regime Compatibility on Fundamental Rights”, European Journal of Legal Studies, C. 4, S. 2, 2012, ss. 81-93.
JOYNER, Christopher C., “U.N. General Assembly Resolutions and International Law: Rethinking The Contemporary Dynamics of Norm-Creation”, California Western International Law Journal, C. 11, S. 3, 1981, ss. 445-478.
KADİR, M.Ya’kub A., “The United Nations General Assembly Resolution (UNGAR) As a Source of International Law: Toward a Reformulation of Sources of International Law”, Jurnal Hukum Internasional, C. 8, S. 2, 2011.
KÖKÜSARI, İsmail, Anayasal Hakların Çatışması, Adalet Yayınevi, Ankara, 2020.
KUZU, Burhan, “İnsan Hakları Uluslararası Sözleşmelerinin İç Hukukta Doğuran Uygulanması (Anayasa, md. 90/son)”, 5 Kasım 2004 tarihli TBB-İHAUM Paneli, Ankara, TBB Yayınları:76, 2005.
LEPARD, Brian D., Customary International Law A New Theory With Practical Applications, United States of America, Cambridge University Press, 2010.
MACFARLANE, Emma K, “Resolution Without Resolve: Turning Away From U.N. Security Council Resolutions to Address Conflict-Related Sexual Violence”, Michigan Journal of Gender & Law, C. 27, S. 2, 2020, ss. 435-472.
MANGIR, Demet Şefika, Uluslararası Toplumun Anayasası Jus Cogens, Ankara, Nobel Yayıncılık, 2015.
MANSSON, Katarina, “UN Peace Operations and Security Council Resolutions: A Tool for Measuring the Status of International Human Rights Law”, Netherlands Quarterly of Human Rights, C. 26, S. 1, 2008, ss. 79-107.
MCHARG, Aileen, “Reconciling Human Rights and Public Interest: Conceptual Problems and Doctrinal Uncertainty in the Jurisprudence of the European Court of Human Rights”, The Modern Law Review, C. 62, S. 5 September 1999, ss. 671-696.
MERRILS, J.G., The Development of International Law by the European Court of Human Rights, Great Britain, Manchester University Press, 1988.
MOURGEON, Jacques, İnsan Hakları, çev. Ayşen Emekçi/Alev Türker, İstanbul, İletişim Yayınları, 1991.
OBERG, Marko Divac, “The Legal Effects of Resolutions of the UN Security Council and General Assembly in the Jurisprudence of the ICJ”, European Journal of International Law, C. 16, S. 5, 2005, ss. 879–906.
ÖKTEM, Emre, Uluslararası Teamül Hukuku, İstanbul, Beta Yayınları, 2013.
ÖZDEMİR, Özok, “İnsan Hakları Uluslararası Sözleşmelerinin İç Hukukta Doğuran Uygulanması (Anayasa, md. 90/son)”, 5 Kasım 2004 tarihli TBB-İHAUM Paneli, Ankara, TBB Yayınları:76, 2005.
ÖZDEMİR, Ali, “Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Yargılama Hukukunda Üçüncü Tarafın Müdahalesi (Amicus Cruae Usulü) ve Uygulama Örnekleri”, Antalya Bilim Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 9, S. 18, 2021, ss. 385-405.
PAPASTAVRIDIS, Efthymios, “Interpretation of Security Council Resolutions under Chapter VII in the Aftermath of the Iraqi Crisis”, International and Comparative Law Quarterly, C. 56, S. 1, 2007, ss. 83-118.
PAZARCI, Hüseyin, Uluslararası Hukuk Dersleri I. Kitap, Ankara, Turhan Kitabevi, 1993.
PAZARCI, Hüseyin, Uluslararası Hukuk Dersleri 2. Kitap, Ankara, Turhan Kitabevi, 2021.
PAZARCI, Hüseyin, “Uluslararası Hukuk ve Türk Hukukuna Göre Andlaşma Kavramı”, MHB, C. 10, S. 1-2, 1990, ss. 151-163.
SCHWEBEL, Stephen M., “The Effect of Reolutions of The U.N. General Assembly on Customary International Law”, American Society of International Law Proceedings, C. 73, 1979, ss. 301-309.
SCHLOCHUER, H.J., Arbitration, Encyclopedia of Public International Law, R. Bernhardt (Ed.), Amsterdam-New York-Oxford, Elsevier Science Publishers B.V, 1984.
SHAW, Malcolm N., Uluslararası Hukuk, çev. Yücel Acer – İbrahim Kaya – M. Turgut Demirtepe – G. Engin Şimşek, Türkiye Bilimler Akademisi Yayınları, Ankara, 2017.
SIMPSON, Gerry, “The Great Powers, Soverign Equality and the Making of the United Nations Charter”, Australian Year Book of International Law, C. 21, 2000.
SLOAN, Blaine, United Nations General Assembly Resolutions in Our Changing World, New York, Transnational Publishers Inc., 1991.
SUR, Melda, Uluslararası Hukukun Esasları, Gözden Geçirilmiş 16.Baskı, İstanbul, 2022.
SÜRER, Mukkaddes Korkmaz, “1966 Andlaşmalar Hukuku Taslak Maddeleri ve Şerhi”, Anadolu Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 4, S. 1, 2018, ss. 35-218.
STEINER, Henry J- ALSTON, Philip- GOODMAN, Ryan, International Human Rights in Context Law, Politics, Morals, Oxford University Press, 2008.
TÜRMEN, Rıza, “Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin İç Hukukumuza Etkileri”, Anayasa Yargısı Dergisi, S.17, 2000, ss. 32-42.
TÜTÜNCÜ, Ayşe Nur vd. (der.), Toluner Milletlerarası Hukuk (Giriş, Kaynaklar) Prof. Dr. Sevin Toluner’in Ders Notlarından, Beta Yayınları, İstanbul, 2017.
VASAK, Karel, “Regional Approaches to Human Rights”, Harward International Review, C. 2, S. 8 December 1985, ss. 3-5.
VILLIGER, Mark E, Commentary on the 1969 Vianna Convention on the Law of Treaties, Leiden-Boston, Martinus Nijhoff Publishers, 2009.
ZABUNOĞLU, H. Gökçe – SÖNMEZ, Esra Yağmur, “Uluslararası İnsan Hakları Hukukunda Üçüncü Dünya Yaklaşımları”, İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2021, C.12, S.1, ss. 258-270.