Türk Edebiyatında 1940'lı Yıllarda Yazılan Bazı Toplumcu Gerçekçi Romanların Emek-Sermaye Bağlamında Analizi
Edebiyatta toplumcu gerçekçilik anlayışı, 20. yüzyılda Marksist ideolojinin sanatçıya vedoğal olarak da eserlerine yansıması olarak nitelendirilir. Marksizmle olan bu direkt ilişkidendolayı toplumcu gerçekçilik, politik ve ideolojik yönü ağır basan bir sanat kuramıdır. 1930luyıllardan itibaren Rusyada etkin olan bu sanat kuramı, aynı yıllarda Türkiyede de görülmeyebaşlamış, özellikle de 2. Dünya Savaşı sonrasında etkinliğini daha da artırmıştır. Çalışmanın girişbölümünde; toplumsal gerçekçilik anlayışının ortaya çıkışı ve gelişim evreleri genel olarak elealınmış; bununla birlikte, bu akımın Türk edebiyatındaki doğal gelişim süreci de incelenmiştir.Çalışmanın gelişme bölümünde ise; 1940lı yılların sonunda kaleme alınan Cevat ŞakirKabaağaçlının Aganta Burina Burinata (1946), Reşat Enisin Ekmek Kavgamız (1947), SamimKocagözün Bir Şehrin İki Kapısı (1948), Orhan Kemalin Baba Evi (1949) gibi bazı Türkromanlarının, toplumcu gerçekçi sanat anlayışının ana temalarından biri olan emek-sermayesınıfları arasındaki ilişki temelinde incelemeleri yapılacak.
An Analysis of Some Socialist Realist Novels in 1940s Turkish Literature in the Context of the Relationship between Working Classes and Social Elites
Socialist realism in literature in the 20thcentury is basically the reflection of Marxistideology on an artist and his/her works. Because of this direct connection with Marxism,ideological and political respects are the main concern in this literary theory. Socialist realismplayed a leading role in Russian literature and started to appear in Turkey as well, becomingone of the leading literary theories towards the end of the 1940s, particularly after World WarII. This study firstly examines the nature and developmental stages of socialist realism both ingeneral and in Turkish literature. The study goes on to consider a number of socialist realistnovels such as Cevat Şakir Kabaağaçlı s Aganta Burina Burinata (1946), Reşat Enis s EkmekKavgamız (1947), Samim Kocagöz s Bir Şehrin İki Kapısı (1948) and Orhan Kemal s Baba Evi(1949), all written during the 1940s. The study discusses the works in terms of their contextualfeatures by finding common points in the relationship between the working classes and social elites.
___
- AKTAŞ, Aktaş, “Cumhuriyet Devri Türk Edebiyatı”, Türk Dünyası El Kitabı, 4 Cilt, c. 3 (Edebiyat – Türkiye), Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları, Ankara, Sayı: 158, 3. Baskı, 1998, s. 661-719.
- ALANGU, Tahir, Cumhuriyetten Sonra Hikâye ve Roman 1, 2. Baskı, İstanbul Matbaası, İstanbul 1968; 2. Cilt, İstanbul 1965, 3. Cilt, İstanbul, 1965.
- AYGEN, Reşat Enis, Ekmek Kavgamız, Cem Yayınevi, İstanbul, 1974.
- BEZİRCİ, Asım, Sosyalizme Doğru, Evrensel Kültür Kitaplığı, İstanbul, 1996.
- BRECHT, Bertolt, Sosyalist Gerçekçilik ve Toplum, (Çeviri A. Cemal-K. Güven), Altın Kitaplar, İstanbul, 1980.
- CÖMERT, Saliha, “1946-1954 Dönemi Türk Romanlarında Toplumcu Gerçekçilik”, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Kayseri, 2013.
- ÇILGIN, Alev Sınar, Türk Roman ve Hikâyesinde İkinci Dünya Savaşı, 1. Baskı, Dergâh Yayınları, İstanbul, 2003.
- DEMİR, Ahmet, “Toplumcu Gerçekçi Objektiften Yansıyan Bir anadolu Fotoğrafı: Bacayı İndir Bacayı Kaldır”, Modern Türklük Araştırmları Dergisi, Cilt 5, Sayı 1, 2008, ss. 65-80.
- EYİGÜN, Rahşan Yıldız, “Orhan Kemal’in Hayatı, Eerleri ve Orhan Kemal’in Uyarlamalarının Türk Sinemasındaki Yeri”, Mimar Sinan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (yayımlanmamış yüksek lisan tezi), İstanbul, 2006.
- GÜLTEKİN, Mehmet Nuri, Orhan Kemal’in Romanlarında Modernleşme, Birey ve Gündelik Hayat, Everest Yayınları, İstanbul, 2011.
- KABAAĞAÇLI, Cevat Şakir, Aganta Burina Burinata, Bilgi Yayınevi, İstanbul, 2011.
- KEMAL, Orhan, Baba Evi, Epsilon Yayıncılık, İstanbul, 2006.
- KOCAGÖZ, Samim, Bir Şehrin İki Kapısı, Remzi Kitabevi, İstanbul, 1948.
- KOÇAKOĞLU, Bedia, “Baba Evi’nin Kapısındaki Çocuğa Freudyen Bir Bakış Denemesi”, Hece Dergisi: Bereketli Toprakların Yazarı Orhan Kemal Özel Sayısı 27, Hece Yayınları, İstanbul: Sayı: 205, Ocak 2014, s. 298-311.
- KRISHNAN, Maya, “Transformation of the Human Consciousness: The Origins of Social Realism in Soviet Union”, The Concord Review, S. 21 (1), Sudbury, 2012.
- LELEDAKIS, Kanakis, Toplum ve Bilinçdışı (Çev. Abdullah Yılmaz), Ayrıntı Yayınları, İstanbul, 2000.
- LUNAÇARSKI, Anatoli, Devrim ve Sanat: Denemeler-Konuşmalar-Notlar, (Çev. Süheyla Kaya, Saliha Kaya), İnter Yayıncılık, İstanbul, 2000.
- MAKAL, Ahmet, “Türkiye Emek Tarihinin Bir İzdüşüm Alanı Olarak “Edebiyat”, Ulusal Sosyal Bilimler Kongresi, 2008/3 (18), s. 15-43.
- MENDEL, Gerard, Babaya İsyan (Çev. Hüsen Portakal), Cem Yayınları, İstanbul, 2000.
- MORAN, Berna, Edebiyat Kuramları ve Eleştiri, İletişim Yayınları, İstanbul, 2011.
- OKTAY, Ahmet, Toplumcu Gerçekçiliğin Kaynakları, Tüm Zamanlar Yayıncılık, İstanbul, 2000.
- SINIAVSKI, Andre, Sosyalist Realizm, (Çev. S. Türker), Habora Kitabevi, İstanbul, 1967.
- STENDHAL, Kırmızı ve Siyah, (Çev. Cevdet Perin), Remzi Kitapevi, İstanbul, 2000.
- SUÇKOV, Boris, Gerçekçiliğin Tarihi, Adam Yayıncılık, İstanbul, 1982.
- TUNCER, Hüseyin, “Nemesis’e İnat Körlüğün Nârını İlmin Işığına Çeviren Adamın Aforizmaları”, Cemil Meriç Özel Sayısı, Hece, Özel Sayı: 19, Hece Aylık Edebiyat Dergisi, Ank., S. 157, 2010, s.377-390.
- WELLEK, Rene - AUSTIN Warren, Edebiyat Teorisi, (Çev. Ömer Faruk Huyugüzel), 4. Baskı, Akademi Kitabevi, İzmir, 2005.
- YALÇIN, Alemdar, Siyasal ve Sosyal Değişmeler Açısından Cumhuriyet Dönemi Çağdaş Türk Romanı 1946-2000, Akçağ Yayınları, Ankara, 2005.
- ISSN: 1300-9435
- Yayın Aralığı: Yılda 3 Sayı
- Başlangıç: 1995
- Yayıncı: Süleyman Demirel Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi
Sayıdaki Diğer Makaleler
Rönesans'tan 19. yüzyıla Avrupa Resminde Antik Dünyanın Kadınları
Fatma Aliye'nin Udî ve Anne Brontë'un Şatodaki Kadın Romanlarında Uygun Eş Seçimi
Zübeyde BİLDİRİCİ, Ramazan GÜLENDAM
Salahaddin Enis'in Hikâye ve RomanlarındaKadın Kahramanlar
Türkiye'de Çokkültürlü Eğitimin GerekliliğiÜzerine Bir Çalışma
Yasemin ÇİFTÇİ ACAR, Hasan AYDIN