Tanzimat Dönemi Osmanlı Merkeziyetçi Bürokratik Yapısının Kurulması ve Karşılaşılan Bazı Güçlükler

19. yüzyılın ilk yarısında Osmanlı Devletinin içinde bulunduğu siyasal, sosyal ve ekonomik şartlar 3 Kasım 1839da Tanzimat Fermanının ilan edilmesiyle sonuçlandı. Buradaki amaç devrin şartlarına göre reformlar yaparak devletin gücünün tek bir merkezden etkili bir şekilde kullanılmasını sağlamaktır. Tanzimat aydınları ülkenin kurtuluşunu güçlü ve merkeziyetçi bir idarede görüyorlardı. Bunun içinde yönetimin reformcu bürokratların elinde olmasını ve padişahın yetkilerini azaltarak bu yetkinin bürokrasiye aktarılmasını sağlamışlardır. Babıali içerisinde yönetim anlayışında oluşturulan bu değişiklikle bürokrasi ön plana çıkmıştı. Yeni bir siyasi güç olarak Tanzimat Bürokrasisi oluşmuştur.

The Establishment of Tanzimat Period Ottoman Centralized Bureaucratic Structure and some Encountered Difficulties

The political, social and economic conditions in which the Ottoman Empire was in the first half of the 19th century resulted in the proclamation of the Tanzimat Edict on 3 November 1839.The aim here is to provide an effective usage of the state's power from a single center by making reforms which are suitable for the conditions of the term. The Tanzimat intellectuals thought the liberation of the country could be achieved through a strong and centralized administration. To accomplish this, they provided reformist bureaucrats with the governance and by reducing the powers of the sultan, they ensured that all the powers,formerly belonged to the Sultan himself, were transferred to the bureaucracy. With this change, created in the regime in Sublime Porte (Babıali), the bureaucracy came to fore. ''The Tanzimat Bureaucracy'' occured as a new political force.

PDF

___

BOA (Başbakanlık Osmanlı Arşivi)

BOA Bâb-ı Âsafî Sadaret Mektûbî Kalemi (BOA, A.MKT)

BOA Bâb-ı Âsafî Mühimme Kalemi Belgeleri, (BOA, A.DVN.MHM)

BOA Sadaret Âmedî Kalemi Belgeleri, (BOA, A.AMD)

Cevdet Dâhiliye, (BOA, C.DH)

Ahmet Lütfi Efendi, Vak’anüvûs Ahmed Lütfi Efendi Tarihi, Tarih Vakfı-Yapı Kredi Yayınları, C. 7, İstanbul 1999.

AKYILDIZ, Ali. Tanzimat Dönemi Osmanlı Merkez Teşkilatında Reform (1836-1856),Eren Yayıncılık, İstanbul 1993.

BEHLÜLGİL, Mefahir. İmparatorluk ve Cumhuriyet Döneminde İllerimiz, İstanbul 1991.

BEYDİLİ, Kemal. Osmanlı Araştırmaları XV, Yeni Türkiye Yayınları, İstanbul 1995.

ÇADIRCI, Musa. “Tanzimat Döneminde İdari Reform”, Osmanlı, C.VII, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara 1999.

ÇADIRCI, Musa. “Tanzimat Döneminde İdari Reform”, Osmanlı, C.VII, YTY, Ankara 1999, ss. 183-198.

ÇADIRCI, Musa. “Tanzimat’ın Uygulanmasında Karşılaşılan Bazı Güçlükler”, Tanzimat’ın 150. Yıldönümü Uluslararası Sempozyumu, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara 1994, ss. 295-321.

ÇADIRCI, Musa. Tanzimat Sürecinde Türkiye Ülke Yönetimi, Drl. Tülay Ercoşkun, İmge Kitabevi Yayınları, Ankara 2007.

DANİŞMEND, İsmail Hami. Osmanlı Tarihi Kronolojisi M. 1703-1924, Türkiye Yayınevi, İstanbul 1972.

DOĞAN, İlyas. “Tanzimat Sonrası Osmanlı Devlet Yönetiminde Toplumsal Örgütlenme”, Kamu Hukuku Arşivi, 2001, http://www.akader.info/KHUKA/2001_eylul/tanzimat_sonrası htm, s. 3, 16.02.2008.

DUMONT, Paul. “Tanzimat Dönemi (1839-1876)”, Osmanlı İmparatorluğu Tarihi II, Çev: Server Tanilli, Cem Yayınları, İstanbul 1995.

ENGELHARDT, Edouard Philippe. Tanzimat ve Türkiye, Çev: Ali Reşad, Kaktüs Yayınları, İstanbul 1999.

EREN, A. Cevad. “Tanzimat”, İslam Ansiklopedisi, C. 11, MEB, İstanbul 1979, ss.729- 765.

EREN, Ahmet Cevat. Tanzimat Fermanı ve Dönemi, Derin Yayınları, İstanbul 2007.

ERYILMAZ, Bilal. Tanzimat ve Yönetimde Modernleşme, İşaret Yayınları, Ankara 1991.

FİNDLEY, Carter V. Osmanlı Devleti’nde Bürokratik Reform Bâbıâli, Çev. Latif Boyacı- İzzet Akyol, İz Yayıncılık, İstanbul 1994.

GENCER, Ali İhsan. “Tanzimat Fermanı’dan (1839) 1876’ya Kadar Osmanlı İmparatorluğu”, DGBİT, C. 11, Çağ Yayınları, ss. 431-521.

GÖLEN, Zafer. Tanzimat Dönemi Bosna İsyanları (1839-1876), Alter Yayıncılık, Ankara 2009.

HÜLÜR Himmet ve Güney Akça. “İmparatorluktan Cumhuriyete Toplum ve Ekonominin Dönüşümü ve Merkezileşmenin Dinamikleri”, Türkiyat Araştırmaları Dergisi, S. 311, 2005, s. 311-341.

İNALCIK, Halil. “Tanzimat’ın Uygulanması ve Sosyal Tepkiler”, Osmanlı İmparatorluğu Toplum ve Ekonomi Üzerine Arşiv Çalışmaları ve İncelemeler, Eren Yayınları, İstanbul 1996, ss. 361-424.

İNALCIK, Halil. “Tanzimat’ın Uygulanması ve Sosyal Tepkiler”, Tanzimat Değişim Sürecinde Osmanlı İmparatorluğu, Halil İnalcık–Mehmet Seyitdanlıoğlu, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, Ankara 2006, ss. 169-197.

İNALCIK, Halil. Tanzimat ve Bulgar Meselesi, Eren Yayınları, İstanbul 1992.

KARAL, Enver Ziya. Osmanlı Tarihi, Türk Tarih Kurumu Basımevi, C. 5, Ankara 1995.

KAYA, Önder. Tanzimat’tan Lozan’a Azınlıklar, Yeditepe Yayınları, İstanbul 2004.

KODAMAN, Bayram. “Hamidiye Hafif Süvari Alayları II. Abdülhamit ve DoğuAnadolu Aşiretleri”, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Dergisi, İsmail Hakkı Uzunçarşılı Hâtıra Sayısı, Edebiyat Fakültesi Matbaası, İstanbul 1979, ss. 427-480.

KÖKSAL, Yonca. Local Intermedianes and Ottoman State Centralization: A Comprasion of the Tanzimat Reforms in the Provinces of Ankara and Edirne, Basılmamış Doktora Tezi, Columbia University 2002.

MA’OZ, Moshe. “Tanzimat’ın İlk Yıllarında Modernleşme Hareketinin Suriye Siyaseti ve Toplumu Üzerindeki Etkisi”, Tanzimat Değişim Sürecinde Osmanlı İmparatorluğu, Çev. Hayreddin Pınar, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul 2012.

MARDİN, Şerif. Türk Modernleşmesi Makaleler 4, Drl. Mümtaz’er Türköne ve Tunca Önder, 7. Baskı, İletişim Yayınları., İstanbul 2000.

OKUMUŞ, Ejder. Türkiye’nin Laikleşme Sürecinde Tanzimat, İnsan Yayınları, İstanbul 1999.

ORTAYLI, İlber. İmparatorluğun En Uzun Yüzyılı, Alkım Yayınevi, İstanbul 2006.

ORTAYLI, İlber. Türkiye Teşkilat ve İdare Tarihi, Cedit Neşriyat, Ankara 2007.

ÖZKAYA, Yücel. “Tanzimat Öncesi Sosyal ve Kültürel Durum ve 1840-1850 Arasında Tanzimat’ın Uygulanışı”, Tanzimatın 150. Yıldönümü Uluslararası Sempozyumu Bildiriler, Ankara 1991, ss. 121-140.

ÖZTUNA, Yılmaz. Tanzimat Paşaları Âlî ve Fuâd Paşalar, Ötüken Yayınları, İstanbul 2006.

SEYİTDANLIOĞLU, Mehmet. Tanzimat Devrinde Meclis-i Vâlâ (1838-1868), Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara 1994.

SOFUOĞLU, Ebubekir. Osmanlı Devleti’nde Islahatlar ve I. Meşrutiyet, Gökkubbe Yayınları, İstanbul 2004.

SHAW, Standford J., “Local Adninistrations in The Tanzimat”, 150. Yılında Tanzimat, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara 1992.

TİMUR, Taner. Osmanlı Çalışmaları İlkel Feodalizmden Yarı Sömürge Ekonomisine, İmge Kitabevi Yayınları Ankara 1989.

YEĞEN, Mesut. Devlet Söyleminde Kürt Sorunu, İletişim Yayınları, İstanbul 2003.

YETİŞ, Kâzım. “Tanzimat Karşısındaki Tavırların Tasnifi Konusunda Bir Deneme”, Tanzimat’ın 150. Yıldönümü Uluslararası Sempozyumu, Ankara 1989, ss. 107-109.