Nurullah Ataç’ın Edebiyat Kuramcısı Kimliği Üzerine Bir Değerlendirme

Edebi eleştirinin Türk edebiyatında müstakil bir tür olarak gelişim göstermesine zemin hazırlayan şahsiyetlerin başında gelen Nurullah Ataç, görüşleriyle devrinin kültür ve sanat hayatı üzerinde geniş çaplı tesirler uyandırdığı gibi kendisinden sonraki kuşakların düşünce dünyalarını da önemli ölçüde etkilemiştir. Nurullah Ataç’ın Türk edebiyatı tarihi ve düşünce geleneği içindeki konumunu merkeze alan akademik çalışmalarda, yazarın daha ziyade eleştirmen kimliğiyle dil anlayışı üzerinde durulduğu görülmektedir. Söz konusu değerlendirmelerde, Nurullah Ataç’ın edebiyat kuramı alanında ileri sürdüğü görüşlerin önemli ölçüde ihmal edildiği; estetiğin temel problemlerine ilişkin tartışmalar karşısındaki tavrının yeterince aydınlatılamadığı tespit edilebilmektedir. Bu çalışmanın amacı, Nurullah Ataç’ın muhtelif eleştiri yazılarında dağınık bir biçimde ortaya koyduğu edebiyatla ilgili görüşlerini belirli başlıklar çerçevesinde derleyerek bir bütün halinde analiz etmek; bu suretle tutarlı ve gelişkin bir estetik kuramın banisi olduğu gerçeğini ortaya koymaktır. Ataç’ın, edebiyatın arkaik ve güncel sorunlarına yönelik yaklaşımını aydınlatmak ve ülkemizde yeterince gelişmemiş olduğu düşünülen sanat kuramı çalışmalarına sunduğu katkıları tartışmak, araştırmanın diğer hedefleri arasındadır.

Anahtar Kelimeler:

Nurullah Ataç, edebiyat kuramı

PDF

___

Adıvar, H. E. (1922). Bir Mukayese, Yarın, s. 28.Alain (1961). Söyleşiler, Ankara: Milli Eğitim Basımevi.Ataç, N. (1942). Edebiyat, Cumhuriyet, 5 Eylül, s. 20.⸻ (1954). Ararken, İstanbul: Varlık Yayınları.⸻ (1954). Diyelim, İstanbul: Varlık Yayınları.⸻ (1958). Okuruma Mektuplar, İstanbul: Varlık Yayınları.⸻ (1988). Prospero ile Caliban, İstanbul: Can Yayınları.⸻ (2000). Söyleşiler, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.⸻ (2001). Günce 1953-1955, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.⸻ (2016). Günlerin Getirdiği-Sözden Söze, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.Aytaç, G. (2003). Genel Edebiyat Bilimi, İstanbul: Say Yayınları.Binyazar, A. (1998). Ozanlar Yazarlar Kitaplar, İstanbul: Çağdaş Yayınları.Çetişli, İ. (2014). Batı Edebiyatında Edebi Akımlar, Ankara: Akçağ Yayınları.Eşref, R. (1918). Diyorlar ki, Dersaadet, İstanbul 1918, s. 57.Enginün, İ. (2017). Yeni Türk Edebiyatı Tanzimat’tan Cumhuriyet’e (1839-1923), İstanbul: Dergah Yayınları.Fuat, M. (1998). Unutulmuş Yazılar, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları. Kansu, C. A. (1967). Prospero, Varlık, S. 694, s. 4. Karay, R. H. (1918). Sinema Derdi, Yeni Mecmua, 9 Mayıs, s. 3.Kemal, M. (1986). Neden Unutuldu?, Cumhuriyet, 17 Mart, s. 4.Kırkpınar, L. (2018). Demokrat Parti ve Din-Siyaset İlişkisi (1946-1960), Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, XVIII/36, s. 351. Moran, B. (2008). Edebiyat Kuramları ve Eleştiri, İstanbul: İletişim Yayınları. Mutluay, R. (1976). 50 Yılın Türk Edebiyatı, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.Nayır, Y. N. (1953). Edebiyatçılarımız Konuşuyor, İstanbul: Varlık Yayınları.Necatigil, B. (1989). Edebiyatımızda İsimler Sözlüğü, İstanbul: Varlık Yayınları.Ozansoy, H. F. (1950). Sinemanın Çocuk Üzerinde Yaptığı Kötü Tesirler, Son Posta, Nr. 1697, 7 Aralık, s. 5.Siyavuşgil, S. E. (1949). Sinema Çocuklar İçin Zararlı mıdır?, Yeni Sabah, 12 Mayıs, s. 2.Sklovsky, V. (1966). Kunst als Kunstgriff, Frankfurt am Main: Theorie der Prosa.Tanpınar, A. H. (1995). Edebiyat Üzerine Makaleler, İstanbul: Dergah Yayınları.Tunalı, İsmail (2010). Estetik, İstanbul: Remzi Kitabevi.Wellek R.-Warren, A. (1983). Edebiyat Biliminin Temelleri, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.Yücel, T. (2015). Yazın Gene Yazın, İstanbul: Can Yayınları.