Milli parkların sürdürülebilir kullanımı ve yönetim planı önerisi: Isparta ili örneği

Sanayi ve teknoloji alanındaki gelişmelerle birlikte nüfusun hızlı bir şekilde artması, doğal çevre ve canlı ekosistemi üzerindeki baskıyı giderek artırmıştır. Bu baskı sonucunda oluşan doğal çevrenin bozulması dünyadaki bütün ülkeleri olumsuz etkilemiş ve bu olumsuz durumdan doğrudan ya da dolaylı etkilenen ülkeleri korunan alanlar konusunda planlama ve politikalar yapmaya sevk etmiştir. Korunan alanlar için hazırlanan yönetim planları; uygulanabilir, etkili, modern, bütüncül ve geniş katılımlı olduğu takdirde, bu alanların sürdürülebilirliği sağlanabilir. Ancak bu alanlarda yapılan planlamalar; zorlayıcı, katı, yerel halkı dikkate almayan, uygulanabilirlikten ve modern koruma düşüncesinden uzak olduğu takdirde, etkili ve başarılı korumanın sağlanması zordur. Bu çalışmada, Isparta ili örneğinde, milli parklarının sürdürülebilir kullanımı, gelişimi ve yönetim planı önerisi ele alınmıştır. Isparta ili milli parklarında; koruma-kullanma dengesini sağlamak, sürdürülebilir planlamaların yapılmasına katkıda bulunmak ve etkin bir yönetim planı önerisi sunmak amacıyla hazırlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda; özellikle ABD ve İngiltere gibi gelişmiş ülkelerin korunan alanlar için hazırladığı yönetim planları incelenmiş ve bu planların Isparta ili milli parklarına uygulanabilirliği değerlendirilmiştir. Böylelikle Isparta ilinde yer alan Kovada Gölü ve Kızıldağ Milli Parkında büyük sorunlara yol açan; milli park yönetimi ile yerel halk arasında ve yerel halk ile milli parka gelen ziyaretçiler arasındaki problemlerin çözümü için sürdürülebilir bir yönetim planı önerisi geliştirilmiştir.

A suggestion for sustainable use and a management plan for national parks: A case from Isparta

Rapid population increase alongside the development of industry and technology have put pressure on living ecosystems. Degradation of natural environments have occurred as a result of this pressure and has had a negative effect on countries all over the world. This situation has forced countries affected directly or indirectly to make plans and policies for protected areas. Management plans for regions may be sustainable if they are prepared with suitable modern, effective, coherent and wide -ranging measures. It is difficult to provide effective and successful protection when plans made in those areas are problematic, rigid and do not take local people into account. In this study a development and management plan from Isparta for sustainable use of national parks was examined. This was carried out to provide protection-usage balance for national parks, to contribute to sustainable planning and to prepare and propose an effective management plan. In this framework, management plans were investigated that included those prepared in developed countries such as USA and England, and their applicability for Isparta national parks was considered. A sustainable management plan for Kovada Lake and Kızıldağ National Park in Isparta province was suggested and developed with local people to overcome problems between local people, visitors and national park management.

___

ADAMS Lowell. W and DOVE Louise. E, Wildlife Reserves and Corridors in the Urban Environment. Nat. Inst. For Urban Wildlife. Columbia, Md, 1989, pp 91.

ADLER Jerry ve GLICK Daniel, No Room, No Rest, Newsweek, Sayı: 5, 1994, Sayfa:46 -50.

ALBAYRAK Ferruh Fatih, Korunan Alanların Ekoturizm Gelişimine Etkileri: Camili Biyosfer Rezervi Örneği. Artvin Çoruh Üniversitesi, Orman Mühendisliği Anabilim Dalı, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Artvin, 2010.

ARI Yılmaz, Kuş Cenneti Milli Parkında Park Yönetimi-Yöre Halkı İlişkisi, Doğu Coğrafya Dergisi, Haziran Yıl:8, Çizgi Kitapevi, Konya, 2003, Sayı-9.

ARI, Yılmaz, Ramsar Sözleşmesinin Doğa Koruma Yaklaşımına Eleştirel Bir Bakış, Doğu Coğrafya Dergisi, Yıl:11, Çizgi Kitapevi, Konya, 2006, Sayı-15.

ANZECC, Working Group on National Parks and Protected Areas Management Benchmarking and Best Practice Program, Best Practice in Protected Area Management Planning, Australia, 2000.

BATISSE Michel, Biosphere Reserves, A Challenge for Biodiversity Conservati on and Regional Development, Environment, Sayı:39 No:5, 1997.

BOYD Stephen W, BUTLER Robert Wilson, Managing Ecotourism: an Opportunity Spectrum Approach, Tourism Management, Volume:17, 1996, Sayfa:557 -566.

BUTLER Robert Wilson ve BOYD Stephen W, Tourism and National Parks, John Willey and Sons Ltd. West Sussex, İngiltere, 2000.

CIRIK Umut, Milli Parklar ve Uzun Devreli Gelişme Planları, Planlama Dergisi, Sayı: 39, 2007.

ÇETİNKAYA Güney, Milli Parkların Bir Rekreasyon Alanı Olarak Düzenlenmesi ve Yönetilmesi, Akdeniz Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Spor Yöneticiliği Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Antalya, 2008.

ÇEVRE VE ORMAN BAKANLIĞI, Korunan Alan Planlaması ve Yönetimi, Biyolojik Çeşitlilik ve

Doğal Kaynak Yönetimi Projesi Deneyimi, TŞOF Trafik Matbaacılık A.Ş, Ankara, 2007.

DEMİR Cengiz ve ÇEVİRGEN Aydın, Turizm ve Çevre Yönetimi, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara, 2006.

DEMİRAYAK Filiz, Biyolojik Çeşitlilik-Doğa Koruma ve Sürdürülebilir Kalkınma, VIZYON 2023 Biyolojik Çeş itliliğin Korunması ve Sürdürülebilir Kalkınma, TUBITAK, 2002.

DEMİREL Öner, SARIKOÇ Elif, ÖZDEMİR Buket, PİRSELİMOĞLU Zeynep, Ülkemizde Koruma Bölgeleri (Milli Parklar) İle İlgili Sorunlar ve Yeni Korunan Alan Planlama Yaklaşımı, Korunan Doğal Alanlar Sempozyumu, 8 -10 Eylül, 2005, Sayfa:71 -81. Isparta.

DKMP, Türkiye Korunan Alan Sistemi, www.milliparklar.gov.tr (Erişim Tarihi: 12.09.2013), Korunan Alanlar İklim Çalıştayı, 2010.

ERVIN J, SEKHRAN N, DINU A, GIDDA S, VERGEICHIK M and MEE J, Protected Areas for the 21st Century: Lessons from UNDP/GEfs Portfolio. United Nations Development Programme and Montreal: Convention on Biological Diversity, New York, 2010.

EUROSITE, Eurosite Management Planning Toolkit- Complementary Guidance, A Handbook for Practitioners, EUROSITE, 2004.

FAO, Global Forest Resources Assessment, Rome, FAO, 2005.

HOLDGATE Martin.W, Pathways to Sustainability, Environment, Cilt:37, Sayı:9, 1995, Sayfa:16 -25.

INSKEEP Edward, Tourism Planning. An Integrated and Sustainable Development Approach, Van Nostrand Reinhold, New York, 1991.

ISPARTA İLİ DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI, Doğa Koruma ve Milli Parklar Isparta Şube Müdürlüğü, 2013.

IUCN, What is a Protected Area, http://www.iucn.org(12.09.2013), 2011.

JILLIAN Lloyd, Environmental Alarms Sound As Tourism Extends Its Reach, Christian Science Monitor, Cilt: 90, Sayı:242, 1992.

KERVANKIRAN İsmail ve ERYILMAZ Adile Gül, Isparta İli Milli Parklarının Rekreasyonel Faaliyetlerde Kullanımı, Marmara Coğrafya Dergisi, Saayı:29, 2014, Sayfa:81 -110, İstanbul. KUNTAY Orhan, Sürdürülebilir Turizm Planlaması, Alp Yayınevi, Ankara, 2004.

NPS , Grand Canyon General Management Plan, U.S. Department of The Interior- National Park Service, Arizona, USA, 1995.

ÖZBAY Sevcan, Doğa Koruma Alanlarında Planlama Çalışmaları ve Ayvalık Adaları Tabiat Parkı Yönetim Planı Önerisi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2008.

Resmi Gazete, Milli Parklar Kanunu, Başbakanlık Basımevi 508, 1983.

THOMAS Lee ve MIDDLETON Julie, Guidelines For Management Planning of Protected Areas, IUCN Gland, Switzerland and Cambridge, UK, 2003.

UNESCO, The World Network of Biosphere Reserves. United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization, Paris, France, 1999.

WRI, The Last Frontier Forests: Ecosystems And Economies On The Edge, World Resources Institute, Washington, DC, WRI, 1997.

YÜCEL Muzaffer ve BABUŞ Deniz, Doğa Korumanın Tarihçesi ve Türkiyedeki Gelişmeler , DOA Dergisi, Sayı: 11, 2005, Sayfa: 151 -175.