Kuruluştan Yıkılışa Kadar Osmanlı Diplomasi Tarihi ve Türkiye’ye Bıraktığı Miras

Diplomasi, devletler arasındaki ilişkilerin barışçıl yollarla yürütülmesidir. Diğer bir deyişle, Uluslararası İlişkileri yürütme sanatıdır. Kendi içinde farklı şekilde gelişen diplomasi, Osmanlı Devleti’nde ilginç bir süreç izlemiştir. Başlangıçta ad hoc diplomasiyi kullanan Osmanlı Devleti, zayıflamaya başlayıp toprak kaybetmeye başlayınca sürekli diplomasiyi kullanmaya başlamıştır. Yani Osmanlı Devleti diplomasiyi hayatta kalmak için kullanmıştır. Yine de bu durum Osmanlı Devleti'nin yıkılmasını engelleyememiştir. Diplomasi, Osmanlı Devleti'ne fayda sağlamasa da kendisinden sonra topraklarında kurulan pek çok devletlere miras bırakmıştır. Bu makale, diplomasinin gelişimi, Osmanlı Devleti’nde diplomasiyi ve Türkiye’ye mirasını incelemektedir

Diplomatic History in The Ottoman Empire From Founding To Decadence and Heritage To Turkey

Keywords:

-,

___

  • Ahıshalı, Recep, Osmanlı Devlet Teşkilatında Reis-ül Küttaplık, Tarih ve Tabiat Vakfı, İstanbu, 2001.
  • Akçura Yusuf, Üç Tarz-ı Siyaset, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara, Akyılmaz, Gül, Osmanlı Diplomasi Tarihi ve Teşkilatı, Gül Yayınevi, Konya, 2001.
  • Arı, Bülent,”Early Ottoman Diplomacy: Ad Hoc Period”, Ottoman Diplomacy: Conventional or Unconventional?, Ed. A. Nuri Yurdusev, Palgrave Macmillan, Basingstoke, 2004.
  • Bostworth, C. E., İslam Devletleri Tarihi, E. Mercil, M. İpsirli (Çev.), Oğuz Kitabevi, İstanbul, 1980.
  • Crabb, Cecil V., Nations in a Multipolar World, Harper and Row Publishers, Newyork, 1968.
  • Dağ, Ahmet Emin, Uluslararası İlişkiler ve Diplomasi Sözlüğü, Anka Yayınları, İstanbul, Mayıs 2004.
  • Davison, Roderic H., Osmanlı İmparatorluğunda Reform, Osman Akınhan (Çev.), Papirüs Yayınevi, İstanbul, 1997.
  • _________________, “Osmanlı Diplomasisi ve Bıraktığı Miras”, Carl Brown (ed.), İmparatorluk Mirası, Gül Çağalı Güven (çev.), İletişim Yayınları, İstanbul, 2000.
  • _________________, “The Modernization of Ottoman Diplomacy in The Tanzimat Period”, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, (Çev.) Durdu Mehmet Burak, Sayı. 11, Ankara, 2000.
  • Demircioğlu, Halil, Roma Tarihi, Cilt. 1, 3. Baskı, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, 1993.
  • Dönmez, Ahmet, Karşılıklı Diplomasiye Geçiş Sürecinde Osmanlı Daimi Elçiliklerinin Avrupa’da Yeniden Tesisi (1832-1841), Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü
  • Tarih Ana Bilim Dalı Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Konya, 2006.
  • Emecen, Feridun, Beydilli, Kemal, Osmanlı Devleti ve Medeniyet Tarihi Devlet ve Toplum, Cilt 1, İrcica Yayınevi, İstanbul, 1994.
  • Erdem, Gökhan, Osmanlı İmparatorluğu’nda Sürekli Diplomasiye Geçiş Süreci, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Uluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara, 2008.
  • Erdoğdu, Teyfur, “ 1856 Paris Kongresi-1878 Berlin Kongresi Arasında
  • Osmanlı Dış Politikası”, Çağdaş Türk Diplomasis: 200 Yıllık Süreç, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara, 1999.
  • Esercan, Kemal, Soğuk Savaş Sonrası Yeni Diplomasi Anlayışı, Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Uluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı, Sakarya, 2006.
  • Fabris, Maria Pia, “XV.-XVIII. Yüzyıllarda Osmanlı-Venedik İlişkileri”, Osmanlı Ansiklopedisi, Cilt 1, Ankara, 1999.
  • Findley, Carter V., Osmanlı Devletinde Bürokratik Reform, İzzet Akyol (Çev.), İz Yayıncılık, İstanbul, 1994.
  • Girgin, Kemal, Osmanlı ve Cumhuriyet Dönemleri Hariciye Tarihimiz, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara, 1994.
  • Gönlübol, Mehmet Uluslararası Politika, Atilla Kitabevi, Ankara, 1993.
  • Grote, George, History of Greece, Vol. VIII, London, 1854.
  • Halaçoğlu, Yusuf, XIV.-XVII. Yüzyıllarda Osmanlı’da Devlet Teşkilatı ve Sosyal Yapı, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara, 1991.
  • Hamilton, Keith, Langhorne, Richard The Practice of Diplomacy: It’s Evolution, Theory and Administration, Routledge, London and New York, 1995.
  • İnalcık, Halil, “The Question of The Emergence of The Ottoman State”, International Journal of Turkısh Studies, Cilt. 2, No. 2, Kış, 1981-82.
  • __________, Essays in Ottoman History, Eren Yayıncılık, İstanbul, ___________, “Türk Diplomasi Tarihinin Sorunları”, Çağdaş Türk Diplomasisi: 200 Yıllık Süreç, Ed. İsmail Soysal, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara, 1999.
  • ___________, Osmanlı’da Devlet, Hukuk, Adalet, Eren Yayınları, İstanbul, 2000.
  • Köprülü, Fuat, Osmanlı Devletinin Kuruluşu, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara, 1999.
  • Kurat, Yuluğ Tekin, “19.yy.’da Rusya’nın Balkanlardaki Panslavizm ve PanOrtodoks Politikası Karşısında Osmanlı Diplomasisi”, Çağdaş Türk Diplomasisi: 200 Yıllık Süreç, Ed. İsmail Soysal Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara, 1999.
  • Kutluoğlu, Muhammed Hanefi, “Tanzimat Dönemi Osmanlı Dış Politikası ve Diplomasisi”, Çağdaş Türk Diplomasisi: 200 Yıllık Süreç, Ed. İsmail Soysal, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara, 1999.
  • Kürkçüoğlu, Ömer, “Dış Politika Nedir? Türkiye’deki Dünü ve Bugünü”, AUSBF Dergisi, Cilt. 35, No. 1-4, Ankara, Ocak-Aralık 1980.
  • Lerner, Robert, v.d., Western Civilizations:Their History and Culture, WW Norton&Company, London and New York, 1993.
  • Maksudoğlu, Mehmed, Osmanlı Tarihi, 2. Baskı, Boğaziçi Yayınları, İstanbul, 2001.
  • McNeill, William H., Dünya Tarihi, Alaeddin Şenel (Çev.), 13. Baskı, İmge Kitabevi, Ankara, 2008.
  • Meray, Seha L., Devletler Hukukuna Giriş, AÜSBF Yayınları, Ankara, _____________, “Diplomasi Temsilcilerinin Hukuki Statüsü”, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt. 11, Sayı. 3, Ankara, Eylül 1956.
  • Mordoğan, Cavidan, Türk-Amerikan İlişkilerinde Kriz Diplomasisi, Atılım Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Uluslar arası İlişkiler Ana Bilim Dalı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara, 2010.
  • Murphey, Rhoads, “Fatih Dönemi İç ve Dış Politikası”, Osmanlı Ansiklopedisi, Cilt 1, Ankara, 1999.
  • Nicolson, Harold, Diplomacy, Thornton Butterworth Ltd., London, 1939.
  • _______, The Evolution of Diplomatic Method, Constable and Co. Ltd., London, 1954.
  • Oran, Baskın, “Türk Dış Politikasının Teori ve Pratiği”, Türk Dış Politikası Kuruluştan Bugüne Olgular, Belgeler, Yorumlar, 11. Baskı, Cilt 1, İletişim Yayınları, 2005.
  • Ortaylı, İlber, İkinci Abdülhamit Döneminde Osmanlı İmparatorluğunda Alman ___________, İmparatorluğun En Uzun Yüzyılı, İletişim Yayınları, İstanbul, 2001.
  • ___________, Osmanlı’yı Yeniden Keşfetmek, 9. Baskı, Timaş Yayınları, İstanbul, 2006.
  • ___________, Osmanlı Barışı, Timaş Yayınları, İstanbul, 2007.
  • ___________, Son İmparatorluk Osmanlı, 5. Baskı, Timaş Yayınları, ___________, Osmanlı’da Değişim ve Anayasal Rejim Sorunu, 2. Baskı, Türkiye ____________, Osmanlı’da Milletler ve Diplomasi, 2. Baskı, Türkiye İş İstanbul, 2007.
  • İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul, 2008.
  • Bankası Kültür Yayınları, İstanbul, 2009.
  • Ortaylı, İlber, Akyol, Taha, Osmanlı Mirası, 1. Baskı, Timaş Yayınları, İstanbul, 2010.
  • Özbilgen, Erol, Bütün Yönleriyle Osmanlı, İz Yayınları, İstanbul, 2003.
  • Pazarcı, Hüseyin, Uluslararası Hukuk, 3. Baskı, Turan Kitabevi, Ankara, 2005.
  • Purgstall, Baron Joseph Van Hammer, Osmnalı Devleti Tarihi, Mümin Çevik, Erol Kılıç (Çev.), Neşriyat Yayınları, İstanbul, 1984.
  • Sander, Oral, Siyasi Tarih İlk Çağlardan 1918’e, İmge Kitabevi, Ankara, Baskı, 2003.
  • ______, Anka’nın Yükselişi ve Düşüşü, İmge Kitabevi, Ankara, 3. Baskı, Savaş, Ali İbahim, Osmanlı Diplomasisi, 3F Yayınevi, İstanbul, 2007.
  • Sönmezoğlu, Faruk, Uluslararası İlişkiler ve Dış Politika Analizi, Filiz Kitabevi, İstanbul, 2000.
  • Timur, Taner, Osmanlı Toplumsal Düzeni, 4. Baskı, İmge Kitabevi, Ankara, 2001.
  • Tuncer, Hüner, Tuncer, Hadiye, Osmanlı Diplomasisi ve Sefaretnameler, Ümit Yayınevi, Ankara, 1997.
  • Tuncer, Huner, Eski ve Yeni Diplomasi, Ümit Yayıncılık, Ankara, 2002.
  • ____________, Küresel Diplomasi, Ümit Yayıncılık, Ankara, 2006.
  • Turan, Namık, Sinan, “Osmanlı Diplomasisinde Batı İmgesinin Değişimi ve Elçilerin Yetkisi”, Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt. 5, Sayı. 2, Edirne, Unat, Faik Reşit, Osmanlı Sefirleri ve Sefaretnameleri, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara, 1987.
  • Uygunlar, Alkım, Osmanlı Devleti’nde Modern Diplomasi ve Murahhaslık Kurumu, Osmangazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Ana Bilim Dalı Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Eskişehir, 2007.
  • Uzunçarşılı, İbrahim Hakkı, Osmanlı Devleti’nde Merkez ve Bahriye Teşkilatı, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, 1988.
  • Versan, Vakur, “Osmanlı Devletinde Tanzimattan Sonar Batı Devletler Hukukunun Benimsenmesi”, Çağdaş Türk Diplomasisi: 200 Yıllık Süreç, Ed. İsmail Soysal, Türk tarih Kurumu Basımevi, Ankara, 1999.
  • Yalçınkaya, Mehmet Ali, “Kuruluştan Tanzimat’a Osmanlı Diplomasi Tarihi Literatürü”, Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, Cilt. , Sayı. 2, İstanbul, 2003.
  • Yurdusev, A. Nuri, Esin Yurdusev, “Osmanlı İmparatorluğunun Avrupa Devletler Sistemine Girişi ve 1856 Paris Konferansı”, Çağdaş
  • Türk Diplomasisi: 200 Yıllık Süreç, Ed. İsmail Soysal, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara, 1999.
  • ______________, “Osmanlı Mirası ve Türk Dış Politikası Üzerine”, Osman Bahadır Dinçer, Habibe Özdal, Hacali Necefoğlu (Ed.), Yeni Dönemde Türk Dış Politikası Uluslararası IV. Türk Dış Politikası Sempozyumu Tebliğleri, Ankara, USAK Yayınları, 2010. İnternet Kaynakları http://tr.wikipedia.org/wiki/Orhan_Gazi , (24.07.2010). http://www.akademiktarih.com/index.php?option=com_content&task=view&id=80&Itemid =51 , (24.07.2010).
  • Emre, Akif , “Bir Kraliçe İki İmparatorluk Mirası”, Yeni Şafak, http://yenisafak.com.tr/yazdir/?t=15.05.2008&i=10907&y=AkifEmre , (24.07.2010). http://tr.wikipedia.org/wiki/%C4%B0ltizam , (25.07.2010).
  • Aktan, Coşkun Can, “Osmanlı’da İltizam Sistemi”, Türk Dünyası Araştırmaları Dergisi, http://www.canaktan.org/canaktan_personal/canaktan-arastirmalari/kamu- maliyesi/aktan-iltizam.pdf , (25.07.2010).
  • Demirci Süleyman, “Iltizam (tax-farming) in the Avâriz-tax System: A Case Study of the Ottoman Province of Karaman, c.1650s-1700”, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı:12, Yıl: 2002, http://sbe.erciyes.edu.tr/dergi/sayi_12/sayi_12_10_s_demirci_159_172.pdf , (25.07.2010). http://tr.wikipedia.org/wiki/Sened-i_%C4%B0ttifak, (25.07.2010). http://www.e-tarih.org/sayfa.php?sayfa=2154243.2109152.0.0.0.php , (28.07.2010). http://www.reshafim.org.il/ad/egypt/ramseskadeshcampaign.htm, (14.10.2010)
  • Kurenalp, Sinan, Eldem, Edhem “Diplomasi ve Batı ile İlişkiler, http://www.obarsiv.com/nm_sergi_etk_eldemkuneralp.html, (20.10.2010). http://www.uslanmam.com/cumhuriyet-tarihi/36225-hariciyeden-disislerine.html, (20.10.2010).
  • Turan, Sinan, “Osmanlı Diplomasisi ve Elçiler,http://www.tarihportali.net/tarih/osmanli_diplomasisi_ve_elciler- t8424.0.html;wap2=, (20.10.2010).
  • Bakırcı, Mustafa, “Şeyhülislamlıktan Diyanet İşleri Başkanlığı’na”, Haksöz Dergisi, Sayı. 66, İstanbul, Eylül 1996, http://haksozhaber.net/okul_v2/article_detail.php?id=1437, (22.10.2010).