Kısa ve Kalp Biçimli Burunlu Kandiller ve Isparta Müzesi Örnekleri (Brants Tip 18, Loeschcke Tip 8, Broneer Tip 25, Ponsich Tip 4, Bailey Tip Q, Bussière D IX-X

Isparta Müzesi daha çok Pisidia Bölgesi eserlerinin korunduğu önemli bir kent müzesidir. Zengin bir koleksiyona sahip bu müzenin eserleri arasında yer alan kandiller önemli bir grup dikkat çeker. Bugüne kadar ki çalışmalarda müzenin kandilleri sınıflandırılarak kısmen de olsa çalışılmıştır. Bu çalışmada ise burun üzerinde kabartı kalp uygulamasına sahip 10 adet örnek tanıtılmaktadır. Bu eserler 3 alt grup şeklinde değerlendirilir: dairesel formlu ve kulpsuz, dairesel formlu, kulplu ve diskusu bezemeli ve dairesel formlu, kulplu ve diskusu bezemesiz. İrdelenen bu eserler arasında farklı bezeme şemalarına rastlandı. Tipolojide genel form yapısının yanı sıra süsleme detayları da kriter olarak kabul edilmiştir. İrdelenen kandiller arasında bezemesiz örnekler bulunmaktadır. Bunun yanı sıra diskusunda içerisinden asma yaprakları ve üzüm salkımları çıkan krater kabartmalı ya da sıçrayan yunus balığı gibi şemalara sahip örneklerde vardır. Eserler satın alma ya da başka müzeden transfer şeklinde müzeye kazandırılmışlardır. Bu nedenle buluntu alanları belirsizdir. Dolayısıyla üretim yerleri üzerine fazla bir veri ortaya konamamıştır. Buna karşın literatür verileri doğrultusunda bu kandillerin genel olarak 2. yüzyıla tarihlendirildikleri anlaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Kalp Burunlu Kandil, Roma Dönemi, Isparta Müzesi

The Lamps with short and heart-shaped nose and Isparta Museum Examples (Brants Type 18, Loeschcke Type 8, Broneer Type 25, Ponsich Type 4,Bailey Type Q, Bussière D IX-X)

Isparta Museum is an important city museum where the artefacts found in Pisidia Region are preserved. Among the artefacts of this museum which has a rich collection, oil lamps attract a significant group. Until now, the oil lamps of the museum were classified and partly studied. In this study, 10 samples with a heart relief on their noses are introduced. These lamps are evaluated as 3 subgroups: with circular form and without handle, circular form with handle and discus decoration and circular form with handle and without discus decoration. In addition to the general form structure, the details of decoration were accepted as a criteria to make a typology. There are undecorated examples among the lamps. In addition, there are examples of embossed schemas in the discus like the vine leaves and bunches of grapes emerging from a crater or splashed dolphins. These lamps were bought into the museum by buying or transferring from another museum. So that, there is not much data on the production sites. However, in light of the literature data, these candles were generally dated to the 2nd century.

Keywords:

Nose with heart-shaped Lamps, Roman Period, Isparta Museum,

PDF

___

Kaynakça
Ayala, G. (1990). Alba-la-Romaine (Ardèche): les lampes en terre-cuite, Revue archéologique de Narbonnaise, 23, 153-212.
Aydın, O. (2015). Tralleis Batı Nekropolü Kandil Buluntuları. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Aydın: Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Bailey, D. M. (1980). A Catalogue of the Lamps in the British Museum II. Roman Lamps Made in Italy. Londra: British Museum Publications Ltd.
Bailey, D. M. (1985). Excavations at Sidi Khrebish, Benghazi (Berenice), 3, 2. The lamps. Tripoli Department of Antiquities, in collaboration with the Society for Libyan Studies, London.
Bailey, D. M. (1988). A Catalogue of the Lamps in the British Museum III. Roman Provincial Lamps. London: British Museum Publications Ltd.
Brants, J. (1913). Antieke Terra Cotta Lampen Uit Het Rijksmuseum Van Oudheden te Leiden. Leiden.
Broneer, O. (1930). Corinth Vol. IV, Part 2: Terracotta Lamps. Cambridge: Harvard University Press.
Broneer, O. (1977). Isthmia III: Terracotta Lamps. Princeton, New Jersey.
Bussière, J. (2000). Lampes antiques d’Algérie, Montangac: M. Mergoil.
Bussiere, J., Lindros, W. B. (2017). Ancient Lamps in The J. Paul Getty Museum, Los Angeles: Getty Publications.
Civelek, A. (2001). Tralleis Nekropolisi Buluntuları Işığında Hellenistik ve Roma Dönemi Seramiği. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). İzmir: Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Deneauve, J. (1969). Lampes de Carthage. Paris: Centre National de la Recerche Scientifique.
Dietrich, B. C., Dietrich, A. C. (1966). The Rhodes University Vases. Acta Classica, 9, 1-13.
Eckardt, H. (2002). Lamp Production in West Stockwell Street, Colchester. Britannia, 33, 77-93.
Fırat, M., Metin, H. (2011). Isparta Arkeoloji Müzesi Envanteri’nde Yer Alan Bir Grup Kandil. ADerg. (İsmail Fazlıoğlu Anısına), XVI, 143 - 154.
Fırat, M. (2014a). Aleksandreia Troas Antik Kenti 2013 Yılı Kazı Çalışmaları Sırasında Bulunan Kandiller. SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 31, 209-234.
Fırat, M. (2014b). Isparta Müzesi Envanterine Kayıtlı Çark Yapımı: Roma Dönemi Öncesi. TTK Höyük, 7, 9-34.
Fırat, M. (2015a). Isparta Müzesi Volütlü Kandilleri. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8.36, 535-551.
Fırat, M. (2015b). Hellenistic Mouldmade Lamps at the Museum of Isparta. E. Laflı -S. Patacı (Eds.). Recent Studies on the Archaeology of Anatolia, British Archaeological Reports, International Series 2750 (s. 217-283). Oxford: BAR.
Germán Rodriguez, F. (1994-95). Lucernas Romanas del siglo I d.C. procedentes de un vertedero de Mérida (Badajoz). Anas, 7-8, 269-283.
Goerth Polaschek, K. (1985). Römische Lampen und Leuchter, Auswahlkatalog des Rheinischen Landesmuseums Trier. Mainz.
Gordon, J. M., Cova E. (2010). Romanesis in Cyprus: A Lamp from Athienou-Malloura. CCEC, 40, 2010, 277-294.
Granchelli, L., Groppelli, G., Rovida, A. (1997). Lucerne romane della collezione Pisani Dossi, Vercelli: Gruppo Archeologico Vercellese.
Hayes, J. W. (1980). Ancient Lamps in the Royal Ontario Museum I: Greek and Roman Clay Lamps. Toronto: Alger Press.
Güngör, E. (2011). Metropolis’de Bulunan Roma Dönemi Kandilleri. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Heimerl, A. (2001). Die römischen Lampen aus Pergamon: vom Beginn der Kaiserzeit bis zum Ende des 4. Jhs n. Chr. Berlin/New York: Walter de Gruyter.
Hellmann, M. C. (1987). Lampes antiques de la Bibliothéque Nationale II: Lampes pré-romaines et romaines. Paris: Bibliothéque Nationale.
Heres, G. (1967). Tonlampen als Zeugnise des frühkaiserzeitlichen Klassizismus. AntK, 10.2, 112-119, Taf. 34-35.
Heres, G. (1968). Die Werkstatt des Lampentöpfers Romanesis. Forschungen und Berichte, 10, 185-211, taf. 28-33.
Iványi, D. (1935). Die pannonischen Lampen. Eine typologische-chronologische Übersicht, Budapeste.
Ladstätter, S. (2013). Thymiaterien der Jüngeren Römischen Kaiserzeit aus Ephesos. G. Kökdemir (Ed.). Orhan Bingöl’e 67. Yaş Armağanı (s. 317-338), Ankara: Bilgin Kültür Sanat Yayınları.
Lerat, L. (1954). Catalogue des collections archeologiques de Besançon. 1, Les lampes antiques. Besançon: Observatoire national.
Loeschcke, S. (1919). Lampen aus Vindonissa. Ein Beitrag zur Geschichte von Vindonissa und des antiken Beleuchtungswesens. Zürich: Antiquarische Gesellschaft.
Menzel, H. (1954). Antike Lampen im römisch-germanischen Zentralmuseum zu Mainz, Mainz: Römisch-germanischen Zentralmuseum.
Metin, H. (2012). Kibyra Kandilleri. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Erzurum: Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Oziol, T. Pouilloux, J. (1969). Salamine de Chypre I. Les lampes. Paris: E. de Boccard.
Oziol, T. (1977). Les lampes du Musée de Chypre, Salamine de Chypre VII. Paris: E. de Boccard.
Öztürk, N. (2003). Kyzikos Kandilleri. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Erzurum: Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Pastutmaz, D. (2001). 1988-1998 Yılları Arasında Bulunan Knidos Kandilleri. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Konya: Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Perlzweig, J. (1961). Lamps of the Roman Period First to Seventh Century After Christ, The Athenian Agora Vol. VII. Princeton: J. J. A. Glückstadt.
Ponsich, M. (1961). Les lampes romaines en terre cuite de la Maurétanie Tingitane, Rabat: Service des Antiquites du Maroc.
Radt, W. (1986), Lampen und Beleuchtung in der Antike. Antike Welt, 17.1, 40-59.
Rickman Fitch, C.,Wynick Goldman, N. (1994). Cosa: The Lamps, Michigan: The University of Michigan Press.
Rosenthal Heginbottom, R. (1981). Römische Bildlampen aus östlichen Werkstätten. Wiesbaden: Otto Harassowitz.
Shier, L. A. (1978). Terracotta Lamps from Karanis, Egypt, Excavations of the University of Michigan. Michigan: The University of Michigan Press.
Szentléleky, T. (1969). Ancient Lamps. Amsterdam: A. M. Hakkert.
Tekocak, M. (2013). Akşehir Müzesi’nde Bulunan Pişmiş Toprak Kandiller. (Ed.) M. Tekocak. K. Levent Zoroğlu’na Armağan (Studies in Honour of K. Levent Zoroğlu) (707-728). Antalya: AKMED.
Temür, A. (2019). Giresun Müzesi’nde Bulunan Pişmiş Toprak Kandiller. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 23.1, 311-337.
Waagé, I. (1948). Antioch on the Orontes. Princeton: Princeton University Press.
Waldhauer, O. (1914). Kaiserliche Ermitage. Die Antiken Tonlampen. Petersburg.
Walters, H. B. (1914). Catalogue of the Greek and Roman Lamps in the British Museum. London.
Williams, H. (1981). Kenchreai: The Lamps: Eastern Port of Corinth. Brill Academic Publishers
Zaccaria Ruggiu, A. (1980). Le lucerne fittili del Museo Civico di Treviso. Roma: G. Bretschneider.