Mehmet Emre OKAN, Murat FIRAT, Cebrail BAYDAN

Foça Çanak Koyu Sualtı Araştırmaları: İlk Bulgular

Özet İzmir’in 70 km kuzeybatısında yer alan Foça İlçesi, Batı Anadolu’daki en büyük antik kentlerden birine ev sahipliği yapar: Phokaia. İ.Ö. 7. yüzyıldan Geç Roma Dönemi’ne kadar söz konusu coğrafya içindeki en önemli seramik üretim merkezlerinden biriydi. Özellikle 3. Dönem kazıları bu seramik üretiminin potansiyelini gözler önüne sermiştir. Kazılar sırasında ortaya çıkarılmış en büyük seramik depozitleri Roma ve Geç Roma Dönemlerine aittir. Öyle ki, bazı seramik çöplükleri kent içinde doğal bir tepe görünümündedir. Bu çöplüklerden biri de deniz içinde keşfedilmiştir. 2017 yılında Foça’nın batısındaki Çanak Koyu içinde, deniz tabanı üzerinde çok sayıda seramik görülmüş ve bu alan 2018 yılı kazı çalışmalarına dahil edilmiştir. Yaklaşık bir haftalık kısa bir arazi çalışması sonucunda, 0-1.30m. seviyeleri arasında deniz tabanının altında yoğun seramik çüruf ve bozuk üretim parçanın ele geçmesi bu alanın İ.S. 2-4. Yüzyıllar arasında seramik çöplüğü olarak kullanıldığını göstermiştir. Anahtar Kelimeler: Foça, Phokaia, Roma Seramiği, Pişirme Kabı, Su Altı, Çanak Koyu Abstract Foça district, which is located about 70 km Northwestern of İzmir, hosts one of the biggest ancient citites in Western Anatolia: Phocaea. This city was one of the most important ceramic production centers in this area from 7th century BC toy he Late Antiquity. Especially 3rd term excavations display the potential of this production. The most of the ceramic deposits uncovered during these excavations mostly belong to the Roman and Late Roman Periods. So, some of them are in view of a natural hill in the modern town. One of them also has discovered underwater. In 2017, in the Çanak Bay, which is located in west of Foça, numerous ceramic pieces were seen on the seabed and so that, this area was included in 2018 excavation program. As a result of a short term research conducted in a week, numerous ceramics, slags and damaged production samples which are uncovered under the seabed in depth 0-1.30m. have shown us that of this area was used for ceramic dumpster between 2nd-4th Centuries AD. Key Words: Foca, Phocaea, Roman Pottery, Cooking Pots, Underwater, Çanak Bay

Anahtar Kelimeler:

Foça, Phokaia, Roma Seramiği, Pişirme Kabı, Su Altı, Çanak Koyu

PDF

___

Kaynakça
Almagro Gorbea, M., Fontes, F. (1997). The Introduction of Wheel- Made Pottery in the Iberian Peninsula: Mycenaeans or Pre-orientalizing Contacts?, Oxford Journal of Archaeology 16.3, 345 - 361.
Amyx, D. (1958). Attic Stelai, Vases and Other Containers. Hesperia 27, 1958, 169 - 310.
Anderson Stojanović, V. R. (1992). The Hellenistic and Roman Pottery (Stobi I: Results of the Joint American-Yugoslav Archaeological Inversitgations, 1970-1981. Princeton.
Aydemir, A. (1995). Phokaia Erken Roma Dönemi Pişirme Kapları. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. İzmir.
Bats, M. (1988). Vaisselle et alimentation à Olbia de Provence (v. 350 - v 50 J-C.): Modẻles culturels et catégories céramiques (RANarb Suppl. 18). Paris.
Berlin, A., Warner Slane, K. (1997). Tel Anafa, Vol. 2 Part 1: The Hellenistic and Roman Pottery (Journal of Roman Archaeology Supplementary). Ann Arbor.
Duncan, G. C. (1964). A roman Pottery near Sutri, BSR 32, s. 38 - 88.
Doğer, E. - Sezgin, Y. - Gürbüzer, M. (2009). Aigai 2007-2008, KST 31.2, 343 - 356.
Edwards, G. R. (1975). Corinthian Hellenistic Pottery. Princeton.
Ersoy, A. (2009). İzmir Konak İlçesi Şifa Parseli Kazıları, Arkeoloji Dergisi XIV, 1 - 33.
Evans, E., (1990). Dining with the Ancients, Archaelogy 46.3, s. 54 - 61.
Fadić, I. (1999). Nalazi iz devastiranih antičkih grobova u Senju. Senj. zb. 26, s. 51 - 70.
Fırat, N. (1999), Perge Konut Alanı Keramiği (Yayımlanmamış Doktora Tezi). İstanbul.
Fırat, M. (2011). Phokaia Geç Roma Dönemi Mutfak Kapları. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. İzmir.
Fırat, M. (2012a). Phokaia Roma Dönemi Mutfak Kapları: Güveç Formu. SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi 27, 153 - 166.
Fırat, M. (2012b). Phokaia Roma Dönemi Seramikleri: Altlıklar. Arkeoloji Dergisi XVII, 105 - 115.
Fırat, M. (2014). Phokaia’da Seramik Çöplüğü ve Atölye Alanlarında Bulunan Roma Dönemi Seramikleri: Tava Formu, MAKÜ Sosyal Bilimler Enstitü Dergisi 10, 21 - 36.
Gassner, V. (1997). Das Südtor der Tetragones - Agora: Keramik und Kleinfunde. Wien.
Harcum, Cornelia G. (1921). Roman Cooking Utensils in Royal Ontario Museum of Archaeology, AJA 25, 37 - 54.
Hayes, J. W. (1983). The Villa Dionysos Excavations, Knossos. BSA 78, 97 - 169.
Hayes, J. W. (1991). The Hellenistic and Roman Pottery (Paphos III). Nicosia.
Hayes, J. W. (2009). Castelporziano Excavations at the Imperial Vicus 1985-7 and 1996-8 Trenches S and SA: pottery finds and lamps. Pottery Reports for website 2009 (s. 1 - 35). Oxford.
Hilgers, W. (1969). Lateinische Gefäβnamen. Bezeichnungen, Funktion und Form römischer Gefäβe nach den antikem Schriftquellen. Düsseldorf.
Istenič, J., Schneider G. (2000). Aegean Cooking Ware in the Eastern Adriatic. ACTA 36, 341 - 348.
Korkut, T. (2007). Roma Dönemi Patarası Yemek Pişirme Kapları: Tavalar. Ed. Karasu, Bekir - Ay, Nuran - Çobanlı, Zehra - Alanyalı, Feriştah S. ve Yamaçlı, Ruşen, SERES ’07 (26-28 Kasım 2007) (s. 432 - 449). Eskişehir.
Korkut, T. - Ercan, B. (2008). Roman Meals and Cooking Ware in Lycia: An Experimantal Practice in Archeology, Akdeniz - Sanat Dergisi 2008/1, 95 - 106.
Ladstätter, S. (2010). Keramik. Forschungen in Ephesos VIII/8 (Ed. F. Krinzinger) (s. 172 - 279, Taf. 68 - 117, 135). Wien.
Lüdorf, G. (2006). Römische und frühbyzantinische Gebrauchskeramik im westlichen Kleinasien. Rahden.
Malamidou, V. K. (2005). Four middle Roman ceramic groups from eastern Macedonia. Trade Relations in the Eastern Mediterranean form the Late Hellenstic Period to Late Antiquity: The Ceramic Evidence, Halicarnassian Studies III (s. 98 - 116), Odense.
Morris, S. P. (1985). A. Contribution to the Ancient Greek Kitchen, Hesperia 54.4, 393 - 409.
Müller, K. (1938). Tiryns IV, Die Urfirniskeramik, Munich.
Özdaş, H. (2009). Akdeniz Bölgesi Sualtı Araştırması 2007 Yılı Çalışmaları, AST XXVI Cilt III, 259-272.
Özbütev, G. (1994). M. S. 3. Yüzyıl Phokaia Kaba Mutfak Kabı Keramiği. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. İzmir.
Özyar, A., Ünlü, E., Kracic, S., Külekçioğlu, Ç., Pilavcı, T. (2011). Tarsus - Gözlükule 2010 Yılı Kazısı, 33. KST Cilt II, 413 - 432.
Özyiğit, Ö. (1991). 1989 Yılı Phokaia Kazı Çalışmaları. KST XII Cilt I, 127 - 154.
Özyiğit, Ö. (1993). 1991 Yılı Phokaia Kazı Çalışmaları. KST XIV Cilt II, 1 - 22.
Özyiğit, Ö. (1999). 1998 Yılı Phokaia Kazı Çalışmaları. KST XX Cilt II, 49 - 65.
Özyiğit, Ö. (2003). 2002 Yılı Phokaia Kazı Çalışmaları. KST XXV Cilt I, 441-452.
Papadopoulos, J. K. (1992). ΛΑΣΑΝΑ, Tuyeres and Kiln Firing Supports, Hesperia 61.2, 203 - 221.
Robinson, H. (1959). The Athenian Agora Results of Excavations Conducted by the American School of Classical Studies at Athens Volume V: Pottery of The Roman Period Chronology. New Jersey.
Rotroff, S. I. (2006). The Athenian Agora, Volume XXXIII, Hellenistic Pottery: The Plain Wares. New Jersey.
Slane Wrigth, K. (2000). The Sanctuary of Demeter and Kore: The Roman Pottery and Lamps, Corinth XVIII Part II. Princeton.
Soler Garcia, J. M. (1969). El oro de los teseros de Villana. Valencia.
Sparkes, B. A. (1962). The Greek Kitchen, JHS LXXXII, 120-137, Pl. IV-VIII.
Sparkes B. A., Talcott L. (1970). Attic Black Glaze and Plain Wares: The Athenian Agora. Volume xii: Black and Plain Pottery of the 6th, 5th and 4th centuries B.C., Princeton N.J..
Tekocak, M. (2006). Kelenderis Roma Çağı Seramiği. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Konya.
Vapur, Ö. (2001). Magnesia ad Maeandrum Gymnasion’u Roma Dönemi Seramikleri. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Ankara.