12 Mart Romanları Şafak ve Yıldırım Bölge Kadınlar Koğuşu’nda Devlet ve Birey Ilişkisi

Türkiye’de, 1970 ve 1980 yılları arasında, siyasî sebeplerle meydana gelen şiddet olaylarında değişik kaynaklara göre sağ ve sol görüşlü 5.000 dolayında vatan evladının hayatını kaybettiği tahmin edilmektedir. 12 Mart 1971 askerî müdahalesinin öncesi ve sonrasında yaşananları ele alarak, 1980’e kadar olan zaman diliminde, aşırı sağ ve sol görüşlü aktivistlerin birbirleriyle ve devletin güvenlik güçleriyle olan kavgalarını ele alan, 1970’ler Türkiye’sinin bilinmeyen yanlarına edebî bir perspektiften bakıp kültürel hafızasını tutan, bu döneme etkili bir dille ayna tutmaya çalışan eserlere genel bir ifadeyle ‘12 Mart Romanları’ denmektedir. Kaos ve kargaşanın, aşırı şiddetin, devlet tarafından kendi halkına uygulanan baskının had safhada olduğu bir döneme ışık tutması sebebiyle bu romanlar, paha biçilmez değere sahip yazılı kaynaklardır. Bu çalışma, özellikle, 12 Mart dönemi kadın yazarlarından Sevgi Soysal’ın kaleminden çıkan Şafak ve Yıldırım Bölge Kadınlar Koğuşu adlı romanlara yoğunlaşmış; bu romanlardaki baskıcı devlet ve bireyler arasındaki dengesiz ilişkiyi konu edinmiştir.

Anahtar Kelimeler:

12 Mart askeri müdahelesi, 12 Mart romanları, devrimci kadın, şiddet, baskıcı devlet

The State and Individuals in the 12th March Novels Şafak and Yıldırım Bölge Kadınlar Koğuşu

It is estimated that between 1970 and 1980 more than 5,000 people died in politically motivated violence in Turkey. The ‘March 12th novels’ is a retroactive umbrella term used to describe the works of fiction written this period. Their inspiration is the events surrounding the March 12th military intervention; the military takeover, the battle between revolutionary left wing activists and nationalists, and the political and social fallout of the intervention. It is during this period of persecution and oppression that the March 12th novels were written and they provide an invaluable source for anyone wanting to understand the effects of the persecution and atrocities committed by the state on its people. This article in particular has focused upon two works by Sevgi Soysal, Yıldırım Bölge Kadınlar Koğuşu (The Women’s Cellblock of Yıldırım) and Şafak (Dawn) that are set either largely or wholly in prisons and explore the theme of direct relationship between repressive state and the individuals.

Keywords:

12th March military intervention, 12th March novels, revolutionary woman, violence, oppressive state,

PDF

___

AHMAD, Feroz (1994), Demokrasi Sürecinde Türkiye 1945-1980, Hil Yayınları, İstanbul. BELGE, Murat (1998), Edebiyat Üstüne Yazılar, İletişim Yayınları, İstanbul.
BEZİRCİ, Asım (1997), Seçme Romanlar: Yazıları Özetler, Eleştiriler, Kaynaklar, Evrensel Basım Yayınları, İstanbul.
CAESAR, Julius C. (1911), Caesar’s Gallic War, Claredon Press, Oxford.
EVİN, Ahmet (1983), Origins and Development of the Turkish Novel, Biblioetheca Islamica, Minneapolis.
FINN, Robert P. (1984), The Early Turkish Novel 1872-1900, Isis Press, Istanbul.
GÜNAY, Çimen (2009), Cold War Masculinities in Turkish Literature: A Survey of March 12th Novels, Leiden University Press, Leiden.
KEKEÇ, Ahmet (2002), “Darbeler ve Romanlar”, Hece: Türk Romanı Özel Sayısı. 6: 65-67. LANDAU, Jacob M. (1984), Radical Politics in Turkey, E.J. Brill, Leiden.
MIGNON, Laurent (2003), “Tanzimat Dönemi Romanına Bir Önsöz: Vartan Paşa’nın Akabi Hikayesi”, in Elifbâlar Sevdası, Hece Yayınları, Ankara, pp. 67-77.
MORAN, Berna (2004), Türk Romanına Eleştirel Bir Bakış 3, İletişim Yayınları, İstanbul.
NACİ, Fethi (1981), Türkiye’de Roman ve Toplumsal Değişme, Gerçek Yayınları, İstanbul. OKTAY, Ahmet (2002), Türkiye’de Popüler Kültür, Everest Yayınları, İstanbul.
ÖZBUDUN, Ergun (1989), Turkey: Crisis, Interruptions and Re-Equilibrations. Ed. Juan J. Linz Lary Diamond, Seymour Martin Lipset, vol. 6, Democracy in Developing Countries Asia, London.
Vartan PAŞA (1851), Akabi Hikayesi İlk Türkçe Roman, Eren Yayınları, İstanbul.
PRINCE, Gerald Joseph (1987), A Dictionary of Narratology, University of Nebraska Press, Lincoln & London.
PRINCE, Gerald Joseph (1983), Narratology: The Form and Foundation of Narrative, Mouton, Berlin.
PUSHKING, Aleksandr Segeevich (1963), Eugene Onegin: A Novel in Verse, Dutton, New York. SAMİ, Şemsettin (1979), Taaşşuk-ı Talat ve Fıtnat. ed. Sedit Yüksel, Ankara Üniversitesi Tarih Dil ve Coğrafya Fakültesi Yayınları, Ankara.
SETH, Vikram (1986), The Golden Gate: A Novel in Verse, Random House, New York. SOYSAL, Mümtaz (1986), Yüz Soruda Anayasanın Anlamı, Gerçek Yayınları, İstanbul. SOYSAL, Sevgi (2003), Yürümek, İletişim Yayınları, İstanbul.
SOYSAL, Sevgi (1973), Yenişehirde Bir Öğle Vakti, Bilgi Yayınları, İstanbul.
SOYSAL, Sevgi (1979), Yıldırım Bölge Kadınlar Koğuşu, Bilgi Yayınları, İstanbul.
SOYSAL, Sevgi (1980), Şafak, Bilgi Yayınları, İstanbul.
TÜRKEŞ, A. Ömer (2000), “Romanda 12 Mart Suretleri ve 68 Kuşağı”, Birikim, Vol. 132, pp. 80-85.
VIDAL, Herman (1984), Sentido Y. Practica De La Critica Literaria Socio Historica: Panfleto Para La Proposicion De Una Arqueologia Acotada, Institute for the Study of Ideologies and Literature, Minneapolis.
ZÜRCHER, Erik Jan (1993), Turkey: A Modern History, I.B. Tauris, London and New York.