Tıbbi Adaçayı (Salvia officinalis L.)’nda Farklı Hasat Zamanlarının Uçucu Yağ ve Fenolik Bileşikler ile Antioksidan Aktivite Üzerine Etkisi

Bu araştırma, bir yıl süreyle 12 ayı temsil edecek şekilde farklı zamanlarda hasat edilen tıbbi adaçayı (Salvia officinalis L.)’nın herba ve yaprak verimi, yaprakların taşıdığı uçucu yağ oranı ve kompozisyonu, ekstrede Folin‐Ciocalteu kolorimetrik metodu kullanılarak toplam fenolik madde miktarı, fenolik bileşikleri, serbest radikal süpürücü aktivitesi (DPPH) ve demir iyonu indirgeme gücü (FRAP) yöntemlerine göre antioksidan aktivitelerini belirlemek amacıyla yapılmıştır. Tıbbi adaçayında taze herba verimi 500.0‐ 961.0 kg/da, kuru herba verimi 223.4‐556.6 kg/da, kuru yaprak verimi 129.6‐367.2 kg/da, uçucu yağ oranı %0.83‐3.33, toplam fenolik madde miktarı 14.54‐30.83 mg/g arasında değişim göstermiştir. Yaz ve güz aylarında hasat edilen bitkilerin herba ve yaprak verimleri, uçucu yağ oranları ve verimleri ile toplam fenolik madde miktarları kış ve bahar aylarında hasat edilen bitkilere göre daha yüksek bulunmuştur. Tıbbi adaçayının uçucu yağ kompozisyonunu oluşturan en önemli bileşenlerin 1,8‐sineol (%11.93‐31.87), α‐tuyon (%15.72‐26.26), β‐tuyon (%4.51‐27.67) ve kamfor (%3.65‐23.02) olduğu, 1,8‐ sineol ve kamfor oranları ilkbahar aylarında daha düşük oranlarda, α‐ ve β‐tuyon oranları ise ilkbahar aylarında daha yüksek oranlarda bulunduğu tespit edilmiştir. Tıbbi adaçayının en önemli fenolik bileşenlerinin ise rosmarinik asit (15.15‐100.57 mg/g), naringin (9.59‐41.81 mg/g), hesperidin (9.80‐53.26 mg/g) ve rutin (0.73‐10.04 mg/g) olduğu, en yüksek antioksidan aktivite Mayıs ve Haziran aylarında biçilen ve en düşük antioksidan aktivite ise Mart ve Nisan aylarında biçilen tıbbi adaçayı yapraklarında gözlenmiştir.

Effects of Different Harvesting Time on Essential Oil, Phenolic Compounds and Antioxidant Activity in Sage (Salvia officinalis L.)

This research aimed to determine the effect of different harvest times representing 12 months of a year on the herba and leaf yields, leaves essential oil content and composition, extract of total phenols by the Folin–Ciocalteu colorimetric method, phenolic components, antioxidant activities according to Free radical scavenging activity DPPH and ferric ion reducing antioxidant power (FRAP) methods in common sage (Salvia officinalis L.). Fresh herb yield between 500.0 and 961.0 kg/da, dry herb yield between 223.4 and 556.6 kg/da, dry leaf yield between 129.6 and 367.2 kg/da, essential oil content between 0.83 and 3.33%, total phenolics between 14.54 and 30.83 mg/g were changed in common sage during the harvest periods of growing season. Herb and leaf yields, essential oil contents and yields, and total phenolics were found higher in the summer and autumn harvests in comparison to the winter and spring harvests. The main components of common sage essential oil were 1,8‐cineole (11.93‐31.87 %), α‐thujone (15.72‐26.26%), β‐thujone (4.51‐27.67%), and camphor (3.65‐23.02%). While the ratios of 1,8‐sineol and camphor of the common sage leaves essential oil were the least in spring season, the ratios of α and β‐thujone were the highest in the same season. The most important phenolic compounds in the common sage extracts were rosmarinic acid (15.15‐100.57 mg/g), naringin (9.59‐41.81 mg/g), hesperidin (9.80‐53.26 mg/g), and rutin (0.73‐10.04 mg/g). The highest antioxidant activities of the leaves were found in the plants harvested in May and June, and the lowest antioxidant activities of the the leaves were found in the plants harvested in March and April.

PDF

___

Baydar, H., Özkan G., Erbaş S., Altındal D., 2007. Yield, Chemical Composition and Antioxidant Properties of Extracts and Essential Oils of Sage and Rosemary Depending on Seasonal Variations. International Medicinal and Aromatic Plants Conference on Culinary Herbs, 826, 383‐390.
Özcan, M., Özkan, G., 2015. Determination of antioxidant activity and total phenol contents of two Salvia extracts. Indian Journal of Traditional Knowledge 14 (12), 226‐230.
Durling, N. E., Catchpole, O. J., Grey, J. B., Webby, R. F., Mitchell, K. A., Foo, L. Y., Perry, N. B., 2007. Extraction of Phenolics and Essential Oil From Dried Sage (Salvia officinalis L.) Using Ethanol‐ Water Mixtures. Food Chemistry, 101 (4), 1417‐ 1424.
ISO 9909, 1997. Oil of Dalmatian Sage (Salvia officinalis L.), American National Standards Institute (ANSI), New York, NY, USA.
Oyaizu, M., 1986. Studies on Products of Browning Reaction: Antioxidative Activities of Products of Browning Reaction Prepared from Glucosamine. Japanese Journal of Nutrition, 44, 307‐315.
Shimada, K., Fujikawa, K., Yahara, K., Nakamura, T., 1992. Antioxidative Properties of Xanthan on the Autoxidation of Soybean Oil in Cyc lodextrin Emulsion. Journal of Agricultural and Food Chemistry, 40, 945‐948.
Caponio, F., Alloggio, V., Gomes, T., 1999. Phenolic Compounds of Virgin Olive Oil: Influence of Paste Preparation Techniques. Food Chemistry, 64, 203‐209.
Singleton, V.L., Rossi, J.A., 1965. Colorimetry of Total Phenolics with Phosphomolybdic‐ Phosphotungstic Acid Reagents. American Journal of Enology and Viticulture, 16, 144‐158.
Karakuş, M., 2014. Tıbbi Adaçayı (Salvia officinalis L.) Populasyonundan Seçilmiş Klon Hatlarının Drog Verimleri ve Kalite Özellikleri. Süleyman Demirel Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 92s, Isparta.
Giannouli, A,L., Kintzios, S.E., 2000. Essential Oils of Salvia spp: Examples of Intraspecific and Seasonal Variation. In Sage: The Genus Salvia. (Edited by Spiridon E. Kintzios). Harwood Acedemic Publishers, 69‐79.
Baydar, H., 2016. Tıbbi ve Aromatik Bitkiler Bilimi ve Teknolojisi (Genişletilmiş 5. Baskı). Süleyman Demirel Üniversitesi, Yayın No: 51.
İpek, A., Gürbüz, B., 2010. Türkiye Florasında Bulunan Salvia Türleri ve Tehlike Durumları. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi, 19(1‐2), 30‐35.
Dweck, A., 2000. The Folklore and Cosmetic Use of Various Salvia Species. In Sage: The Genus Salvia (Edited by Spiridon E. Kintzios). Harwood Academic Publishers, The Netherlands, 1‐26.
Tutin, T.G., Heywood, V.H., Burges, N.A., Moore, D.M., Valentine, D.H., Walters, S.M., Webb, D.A., (eds) 1972. Flora Europaea, 3, Cambridge University Press.
Gürbüz, B. 2002. Tıbbi ve Aromatik Bitkilerin Kullanımı ve Değerlendirilmesi. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Ders Notları, Ankara.