Delme Hızının Akışkan Ortam Basıncı ve Dönme Hızına Bağlı Değişiminin Araştırılması

Bir maden işletmesinde maliyet teşkil eden parameterelerin başında hammadde temini gelmektedir. Hammadde üretim maliyetlerinin en önemli parametrelerinden biri de patlatma deliklerinin delinmesi işidir. Delme işlemlerinde istenen verimde çalışılmaması durumunda hem işletmede iş organizasyonu hem de üretim maliyeti önemli ölçüde olumsuz yönde etkilenecektir. Bu çalışmasında DSİ 18. Bölge Müdürlüğü’ne ait kireçtaşı ocağında kullanılan Atlas Copco Flexi ROC T35 model delici makineye ait akışkan ortam basıncı ve dönme hızı parametrelerinin değiştirilmesi sonucunda delik delme verimlerine etkisi incelenmiştir. Delik delme hızının belirlenmesi amacıyla Burdur ili, Çavdır ilçesinde bulunan kireçtaşı ocağında çalışılan ortamdaki delik delme süreleri ölçülmüş ve net ve brüt delik delme hızları hesaplanmıştır. Laboratuvar ortamında da kayaçların fiziko-mekanik özellikleri ile kimyasal özellikleri belirlenmiştir. Elde edilen bütün veriler birlikte değerlendirilerek akışkan ortam basıncı ve dönme hızının delme hızı üzerindeki etkileri incelenmiştir. Sonuç olarak tüm akışkan ortam basınç değerlerinde ve her iki dönme hızında en iyi delik delme hızı 103 rpm dönme hızı değerinde elde edilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Delme hızı, Delinebilirlik, Kireçtaşı

Investigation of Change in Drilling Speed Depending on Fluid Ambient Pressure and Rotation Speed

One of the most costly parameters in a mining operation is the raw material procurment. One of the most important parameters of raw material procurment cost is the drilling of blasting holes. If the drilling operations are not performed at the desired efficiency, both the working organization in business and the production cost will be significantly and adversely affected in the negative direction. In this study, the effect of drilling parameters on the fluid ambient pressure and rotational speed parameters of the Atlas Copco Flexi ROC T35 drilling machine used in the limestone quarry of DSİ 18th Regional Directorate was investigated. In order to determine the drilling speed, the drilling times of the working limestone in the limestone oven at Çavdır county in Burdur province were measured and clear and gross drilling speeds were calculated. The physico-mechanical properties and chemical properties of the rocks were also determined in the laboratory environment. By evaluating all the data together, effect of fluid ambient pressure and rotating speed on drilling speed are examined. As a result, the best drilling speed at all fluid ambient pressure and at both rotational speeds was obtained at a rotational speed of 103 rpm.

Keywords:

Drilling speed, Drillability, Limestone,

PDF

___

[1] Koççaz, C.E., 2013. Göltaş (Isparta) Kireçtaşı Ocağında Darbeli Delme Performans Analizi ve Uygun Uç Seçimi, Süleyman Demirel Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Isparta, Yüksek Lisans Tezi, 76.
[2] Çapik, M., 2014. Cankurtaran ve Salmankaş tünellerindeki kayaçların delinebilirlik, aşındırıcılık, mekanik ve petrografik özelliklerinin araştırılması, net delme hızı ve bit tüketimi ile ilişkilendirilmesi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Trabzon, Doktora Tezi, 296.
[3] Yaralı, O., ve Soyer, E., 2013 Assessment of relationships between drilling rate index and mechanical properties of rocks, Tunnelling and Underground Space Technology, 46-53.
[4] Ataei, M., KaKaie, R., Ghavidel, ve Saeidi. O., 2015. Drilling rate Prediction of an open pit mine using the rock mass drillability index, International Kournal of Rock Mechanics & Mining Sciences, 130-138.
[5] 1 ve 2 nolu ocak sahasının genel görünümü. https://www.google.com/maps/@37.2326598,29.6168572,2812m/data=!3m1!1e3 (Erişim Tarihi: 11.01.2019).
[6] Atlas Copco Flexi ROC T35 delici makine. https://www.epiroc.com/en-id/products/drill-rigs/surface-drill-rigs/flexiroc-t35 (Erişim Tarihi: 11.01.2019).
[7] Özdemir, A., 2007. Kayaların delinebilirliğini etkileyen jeo-mühendislik özellikleri, Sondaj Dünyası Dergisi, 5, 15-18.
[8] Özdemir, A., 2011. Çambaşı regülatörü ve hes tünel güzergahındaki kayaların bazı mühendislik özellikleri ile delinebilirlikleri arasındaki ilişkinin incelenmesi, Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara, Yüksek Lisans Tezi, 248.
[9] TSE 13755, 2009. Doğal taşlar – Deney metotları- Atmosfer basıncında su emme tayini, TSE, Ankara.
[10] TSE 1936, 2010. Doğal taşlar – Deney yöntemleri- Gerçek yoğunluk, görünür yoğunluk, toplam ve açık gözeneklilik tayini, TSE, Ankara.
[11] ISRM (International Society for Rock Mechanics), 2007. Rock Characterization, Testing and Monitoring – ISRM Suggested Methods. E.T. Brown (ed.), Pergamon Press, 2011 p., Oxford.
[12] Tuncer, İ., 2018 Küçükalan Göleti ve Sulaması İnşaatı Kireçtaşı Ocağı Patlatma Deliği Delme Performans Etüdü, Süleyman Demirel Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Isparta, Yüksek Lisans Tezi, 161.