M. Zeki YILDIRIM, Belgin KARAŞAHİN, Hasan KALYONCU

Burdur ve civarı tatlısularında yayılış gösteren gastropoda (Salyangozlar) türleri

Bu çalışmada Burdur yöresinin süreklilik sergileyen tatlısularında yaşayan Gastropoda türleri araştırılmıştır. Bu amaçla Burdur ili ve civarında seçilen 78 istasyonda araştırma yapılmıştır. Bu sucul ekosistemlerin 4 tanesi su sarnıcı; 3 tanesi sulama kanalı; 26 tanesi kaynak; 23 tanesi çeşme; 7 tanesi dere; 3 tanesi çay; 4 tanesi gölet ve 6 tanesi göl karakterindedir. Ayrıca geçmişte limnik yapıda olan ancak günümüzde bu özelliğini yitirmiş olan Burdur ve Varışlı gölü kıyılarındaki pleistosen tortullarında bulunan Mollusca türlerine ait fosil örnekler incelenmiştir. Araştırma sonucunda Gastropoda klasisi Prosobranchia ordosuna dahil olan 7 tür (Theodoxus heldreichi fluviocola, Theodoxus anatolicus, Valvata naticina, Pseudamnicola notalica smyrnensis, Graecoanatolica lacustristurca, Sadleriana byzanthina demirsoyii, Biythinella turca) Pulmonata ordosuna dahil olan 11 tür (Radbc peregra, R. auricularia, Stagnicola palustris, Galba truncatula, Planorbis planorbis, P. carinatus, Planorbarius corneus, Ancylus fluviaiilis, Acroloxus lacustris, Gyraulus albus, G. leavis) yayılış gösterdiği belirlenmiştir. Ayrıca bazı istayonlarda Bivalvia sınıfına dahil olan 2 türün (Pisidium casertanum; Pisidium amnicum) yayılış gösterdiği belirlenmiştir. Türlerin yayılış gösterdikleri sucul sistemler incelenerek, türler lokalitelerine göre sınıflandırılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

tatlısu ekolojisi, dağılım, Burdur, tatlı su, fauna, Gastropoda, taksonomi

Gastropoda (Mollusca) species that distrubuted in vicinity of Burdur

In this study the Gastropoda species that distributing in the permanant freshwater around Burdur were investigated. For this aim the searching were realised at the 78 stations that chosen around around Burdur. Totally; 9 of them are cisterns, 3 of them water channels, 26 of them are springs and its extended parts, 23 of them fountain; 7 of them brooks; 3 of them streams, 4 of them ponds and 6 of them are lakes character. Also fossil Mollusca species were investigated in the Pleistosen sediments of lake Yarışlı and Burdur basins that were in limnic character. In the searching stations, it was determined that 7 species (Theodoxus heldreichi fluviocola, Theodoxus anatolicus, Valvata naticina, Pseudamnicola notalica smyrnensis, Graecoanatolica lacustristurca, Sadleriana byzanthina demirsoyii, Biythinella turca) belonging to subclassis Prosobranchia and 11 species (Radix peregra, R. auricularia, Stagnicola palustris, Galba truncatula, Planorbis planorbis, P. carinatus, Planorbarius corneus, Ancylus fluviatilis, Acroloxus lacustris, Gyraulus albus, G. leavis) belong to subclassis Pulmonata. Also 2 species (Pisidium casertanum; P. amnicum) belong to Bivalvia were seen in the stations. Also the aquatic systems of stations were investigated and the species classifıed according to their localities characters.

Keywords:

freshwater ecology, distribution, Burdur, fresh water, fauna, Gastropoda, taxonomy,

___

Bilgin, F. H., (1967) İzmir Civarı Tatlı sularında Yaşayan Gastropodlar Üzerinde Sistematik ve Ekolojik Araştırmalar.Ege Univ.Fen Fak. İlmi Raporlar Serisi .No.3 6, 1-55 .
Bilgin, F. H., (1973a) Batı Anadolu' da Tespit Edilen Bazı Prosobranch Türlerinde Görülen Anatomik Özellikler. V. Bilim Kongresi, Ankara.
Bilgin, F. H., (1973b) Yurdumuzda İlk Defa Tespit Edilen ve Tıbbi Önemi Olan Bir Tatiısu Gastropodu Melanoides tubercıdatus (Müller, 1774) Hakkında. Ege Üniv. Fen. Fak. İlmi Rap.Ser., No: 167, 1973b.
Bilgin, F. H., (1979) Fagotia sangarica Schütt, 1974' ın Karşılaştırılmalı Anatomisi Üzerinde bir Çalışma. D.Ü. Tıp Fak Derg. S: 1.
Bilgin, F. H, (1980a) Batı Anadolu'daki Bazı Önemli Tatlısulardan toplanan Mollusca Türlerinin Sistematiği ve Dağılışı. Tıp Fak.Dergisi;Vol.8, Sayı 2, 1-64.
Bilgin, F. H., (1980b) Melanopsis cosiata costata (Olivier) ile M. costata chanteri Locard Arasındaki Taksonomik İlişkiler. VIII. Bilim Kongresi, 575- 582 s.
Bourguignat, J. R., (1853) Catalogue raisonne des Mollusques terrestres et fluviatiles recucillis par M. F. de Saulcy pendant son voyage en Orient.
Demirsoy, A., (1999) Genel ve Türkiye Zoocoğrafyası " Hayvan Coğrafyası" Meteksan A.Ş., Ankara, 630 s.
Ertan, Ö.O., Yıldırım, M.Z., Morkoyunlu, A., (1996) Konne Kaynağı (Eğirdir-Türkiye) nda Yayılış Gösteren Mollusca Türleri ve Beslenme Tipleri. II. Uluslararası Su Ürünleri Sempozyumu, 21-23 Eylül, istanbul, 1996.
Geldiay, R., Bilgin, F.H., (1969) Türkiye'nin Bazı Bölgelerinde Tespit edilen Tatiısu Mollüskleri. E.Ü. Fen Fak. İlmi Rap. Serisi, no: 90, 1- 34s.
Germain, L., (1933) Mollusques Terrestes et Fluviatilis d'Asie Mineure. Bull. Mus. Nation. Hist. Nat. Paris, (2)5: 389-392 pp., 1933.
Glöer, P., C, Meier-Brook., Osterman, O., (1978) Süsswasser- mollusken., Hamburg, D.J.N., 46p.
Hart, C.W., Samuel L. H. F., (1974) Pollution Ecology of Freshwater Invertebrates. New York, Academic Press. 389 pp.
Kinzelbach, R.; (1987) Fauııal History of Some Freshwater Invertebrates of the Norther Levant (Mollusca, Crustacea)Naturwissenschaften, Nr.28; 41-61.
Malek, E.A., Cheng, T.C., (1974) Medical and Economik Malacology., London Academic Press Inc., P.374.
Malek, E.A., (1980) Snail- Transmitted Parasitic Diseases, Vol.2., Florida, CRC Press Inc., 324.
Over, H.J., (1967) Ecological Biogeography of Lynmaea tnmcatula in the Netherlands. Met Een Samenvatting in de Nederlanse, TAAI, 120p.
Paydak, F., (1967) Diyarbakır, Urfa, Mardin İlleri Tatiısu Gastropodlarımn Sistematik incelenmesi. D. Ü. Tıp Fak. Dergisi,Vol.5, Sayı 1-2, 243-263s.
Purchon, R.D., (1977) The Biology of the Mollusca. Second Edition London, Pergamon Press Ltd., 560p.
Radoman, P., (1973a). New classification of fresh and brackish water Prosobranchia from the Balkans and Asia Minor. Prir.muz., Pos.izd.32. Belgrad,
Radoman, P., (1973b.) On the relations some Freshwater Mollusca of the Balkan Peninsula and Asia Minor. Basteria 37, 77-84 pp.
Radoman, P., (1976) Speciation within the family Bythinellidae on the Balkans and Asia Minnor. Sond. aus Z.f. zool. Sys. u. Evol. Bd.14, H.2,p. 130-152pp.
Riedl, R, (1983) Fauna und Flora des Mittelmeeres. Verlag Paul Parey. Hamburg und Berlin, 836 p.
Rondelaud, D, (1975) et Morel-Varlille , C., About some observations on aestivation of Lymnaea trimcatida non or infested. Annales de Parasit. t.50, 5: 603-616 PP-
Roth, G., (1987) Data on the Distribution and Faunal History of the Genus Theodoxus in the Middle East (Gastropoda: Neritidae). Dr. Ludwig Reichert Verlag Weisbaden, 72-79pp.
Roth, J.R., (1839) Molluscorum Species quas in itinere Per Orientem facto comites Clariss. Schuberti Doctore M. Erdi et J.R. Roth collegunt.
Schütt, H., (1964) Die Mollusken Fauna eines Reliktar an Quellsees der Südlichen Türkei. Arch. Moll. 93, 173-180 pp.
Schütt, R, (1965) Zur Systematık und Ökologie Türkischer Süsswasserprosobranchier. Zoologische Mededelingen, Deel 41 no: 3, 43-71 pp.
Schütt, R, (1982) Die Molluskenfauna der Süsswasser im Einzugsgebiet des Orontes unter Berücksichtigung benachbarter Flusssytem. Arch. Moll., 113, 1/6, 17-91, 225-228 pp.
Schütt, H., (1990) Die Pleistozanen Mollusken dreier Pisidischer Salzseen. Mitt. Dtsch. Malakozool. Ges. 46: 15-24 pp.
Schütt, H., (1991) Fossile Mollusken dreier Anatolischer Ovas. Arch. Moll. 120 (4/6), 131-147 pp.
Schütt, H., (1992) Die Altpleistozane Molluskenfundort Kurnabei Burdur in der Türkei. Mitt, dtsch. malakozool. Ges. 49, 17-18 pp.
Schütt, H., Bilgin, F.H., (1970) Pseiidamnicolci geldiayana n.sp. a spring inhabiting snail of the Anatolian Plateau. Arch. Moll. 100,2A, 151-158 pp.
Schütt, H., Bilgin, F.H., (1974) Recent Melanopsines of the Aegean. Arch. Moll. 104, 1/3, 59-64 pp.
Schütt, H.,Yıldırım, M.Z, (1999)A new freshwater snail from the Beyşehir Lake in South-West Anatolica (Gastropoda : Prosobranchia : Hydrobioiden) Malak. Abh. mus. Tierkde. Dresden Bd.19, Nr.22, 243- 246
Şeşen, R., Bilgin, F.H., (1988) Hatay İli Bazı Tatlısularmda Tespit Edilen Molluska Türlerinin Taksonomisi ve Dağılışı Üzerinde Araştırmalar., X. Ulusal Biy. Kong., Sivas Cilt 2, 97-110.
Sturany, R., (1902) Beitrag zur Kenntris der Kleinasiatischen Molluskanfauna. Sitzber. Akad. Wiss. Wien., Ill: 123-140 pp.
Şeşen, R., Yıldırım, M.Z., (1993) Parazitolojik Önemi Olan Türlciye Tatlısu Salyangozları Üzerine Bir Çalışma. T. Parazitol. Derg., 17 (3- 4): 137-147.
Taner, G, (1973) Denizli Bölgesi Neojeninin Paleontolojik ve Stratigrafîk Etüdü. IV. Bilim ICong. 5- 8 Kasım, Ankara, 1973.
Yıldırım, M.Z., (1993) Lymnaea tnıncatıtla Müller 1774'un Üreme Biyolojisi ve Yaşam Çemberi (Pulmonata - Gastropoda)., SB AD 4(10): 569-576 s, 1993.
Yıldırım, M.Z., Becer, A., İkiz, R., Şeşen, R., (1994a) Türkiye Faunası için Yeni bir Balhyomphahts AGASSIZ (Gastropoda: Pulmonata: Planorbidae ) türü. S.D.Ü. XIII. Müh. Haftası 26-28 Mayıs, Eğirdir.
Yıldırım, M.Z., Şeşen, R., (1994b) Burdur ve İsparta Civarındaki Bazı Tatlısulardan Toplanan Mollusca (yumuşakça) Türleri Üzerinde Taksonomik Araştırmalar. XII. Ulusal Biyoloji Kong. 6-8 Temmuz, Edirne.
Yıldırım, M.Z., Schütt, H., (1996) Beyşehir Gölü Mollusca Türleri. XIII. Ulusal Biyoloji Kongresi 17-20 Eylül.
Yıldırım, M.Z., Karaşahin, S., Yüce, M., (1997) Eğirdir Civarında Yayılış Gösteren Bazı Gastropod (Mollusca: Gastropoda) Türlerinin Radulalarının Morfolojik ve Taksonomik Açıdan İncelenmesi. S.D.Ü. Eğirdir Su Ürünleri Fakültesi Dergisi Sayı 5: 92-110.
Yıldırım, M. Z., Ertan. Ö.O., Morkoyunlu, A., (1999) Ancyhıs flııviatüis Müller 1774 (Gastropoda; Pulmonata)' in Lokal Populasyonlannda (Eğirdir-Türkiye) Biyolojik ve Ekolojik Araştırmalar. Tr. J. of Zoology 23 : Ek sayı 2,625-634.
Yıldırım, M.Z., Morkoyunlu, A., (1997) Burdur Gölü Havza'sından (Türkiye) yeni bir Sadleriana alttürü Sadlehana byzanthina demirsoyi n.ssp. (Gastropoda, Prosobranchia, Hydrobidae) ve Alttürün Bazı Ekolojik Özellikleri. II. Ulusal Ekoloji ve Çevre Kongresi 3-5 Eylül, Kırşehir.
Yıldırım, M.Z., (1999a) Living and Fossil Molluscs of The Burdur Lake Basin. Club Conchylia Infomiationen. 31: (1/2), 27-35.
Yıldırım, M.Z., (1999b) Türkiye'nin Malakozoocografyası. Genel ve Türkiye Zoocografyası, Alı Demirsoy: Bölüm 21. Meteksan A.Ş. Maltepe. Ankara. 677-718pp.
Yıldırım. M.Z., Karaşahin, B., (2000 ) Antalya İli ve Civarındaki Tatlı Sularda Yayılış Gösteren Gastropoda Türleri . SDÜ. Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi 4:1,199-207.
Zhadin,V.I., (1952) Mollusc of Fresh and Brachis Water of U.S.R.R., Israel Program for Scientific Translations Ltd., 368.