Müzekki’n-Nüfûs Bağlamında Eşrefoğlu Rûmî’ye Göre Marifet

Marifet sûfilere göre Allah tarafından salike verilen bir bilgidir ve bu bilgi fıkıh ve kelam âlimlerinin sahip olduğu bilgiden daha değerlidir. Fıkıh ve kelam uleması bilgiye ya doğrudan temel kaynaklardan ya da istidlal yoluyla ulaşmaktadır. Sûfîler ise marifete kötülüklerin kaynağı olan nefs terbiye edildikten sonra ulaşır. Bu yöntem aynı zamanda ahlaklı bireyleri de meydana getirir; nihayetinde insan-ı kâmiller ortaya çıkar. Marifet Hakk’ı isim ve sıfatlarıyla bilmek ve şeylerin gerçekliğini kavramaktır; onun mahalli sufilerin ifadesiyle kalptir. Bu makalede Osmanlı Devleti’nin erken dönemlerinde yaşayan, Eşrefoğlu Rûmî’nin Müzekki’n-Nüfûs isimli eseri bağlamında marifet görüşü incelenmiştir. O, Hacı Bayram-ı Veli’nin damadı ve öğrencisidir, hem şair hem sûfîdir, birçok öğrenci yetiştirmiştir, Bayrami ve Kadiridir. Onun eseri seyr u süluk kitabı olarak kabul edilebilir; zira bu eserde nefsi terbiye eden konular ayrıntılı olarak ele alınmıştır. Ayrıca eserin dikkat çekici bir özelliği de okuyuculara çokça nasihatte bulunmasıdır. Eşrefoğlu Rûmî’nin kitaptaki amacı kişileri doğru yola iletmek ve ahirette kurtuluşlarını sağlamaktır. Dolayısıyla biz de çalışmamızda eserin bu yönüne değindik. Daha sonra Eşrefoğlu Rûmî’nin marifete dair görüşlerini açıkladık.

Anahtar Kelimeler:

Eşrefoğlu Rumi, Müzekki'n-Nüfus, Marifet, İlham, Süluk

The Marifa According to Eshrefoglu Rumi in the Context of His “Muzekki’n-Nufus”

According to sufis, the marifa is a knowledge given by Allah, and it is more valuable than knowledge generated by fiqh and kalam scholars. Fiqh and kalam scholars gains knowledge either through the basic sources, which are mainly Qur’an and sunnah, or istidlal (deduction). The sufis obtain this knowledge/marifa after thenafs has been educated. This method also generates well-behaved people and ultimately perfect humans reveal. arifa is to know names and attributes of Allah and to realize the truth of the things. According to the sufis, the locus of marifa is the heart. This study will examine the opinion of Esrefoglu Rumi, who lived in the early periods of the Ottoman Empire, on marifa/knowledge depending upon his book named Muzekkin-Nufus. He is the groom and disciple of Haji Bayram Wali and both a poet and a sufi. Being affiliated with Bayrami and Qadiri orders, he has educated a lot of disciples. His work can be accepted as a book of sayr u suluk (the spiritual journey) because in this work the topics related to spiritual purification are explained in a detailed way. Furthermore, giving much advice to the readers makes the work remarkable. The aim of Esrefoglu Rumi in his book is to convey people to the straight path and provide their salvation in the hereafter. Hence, in this article we focused on this aspect and later on, we explained the topics related to the marifa from the perspective of Esrefoglu Rumi.

Keywords:

Eshrefoglu Rumi, Muzekkin-Nufus, Marifa, Ilham/Inspiration, Suluk,

PDF

___

Alkan, Harun, “Eşrefoğlu Rumi’nin Müzekki’n-Nüfus Adlı Eserinde Tevbe Kavramı”, III. Uluslararası Hacı Bayrâm-ı Veli Sempozyumu Bildiriler Kitabı, Ankara 2018.
Baz, İbrahim, “Eşrefoğlu Rûmî’nin Müzekki’n-Nüfûs İsimli Eserinde Nefs-i Emmâre’nin Özellikleri ve Islahı”, IV. Uluslararası Hacı Bayram-ı Velî Sempozyumu, Ankara 2019.
Cebecioğlu, Ethem, Tasavvuf Terimleri ve Deyimleri Sözlüğü, Otto Yay., Ankara 2014.
Çakmaklıoğlu, Mustafa, İbn Arabî’de Ma’rifetin İfadesi, İnsan yay., İstanbul 2011.
Demirdaş, Öncel, “Hacı Bayrâm-ı Veli’de Dünya Algısı”, II. Uluslararası Hacı Bayram-ı Velî Sempozyumu Bildiriler Kitabı 1, Kalem Neşriyat, Ankara 2017.
Derin, Süleyman, “Hacı Bayram Veli’nin Damadı Eşrefoğlu’nda Nefsin Terbiye Metotları”, II. Uluslararası Hacı Bayram-ı Velî Sempozyumu Bildiriler Kitabı 2, Ankara 2017.
Haksever, Ahmet Cahid, “Hac-ı Bayram-ı Veli’nin Şiirlerinde Tasavvufi Mertebeler”, Uluslararası Hacı Bayram-ı Veli Sempozyumu Bildiriler Kitabı 2, Ankara 2016.
Hücvirî, Ebu’l-Hasen Ali b. Osman b. Ebi el-Cüllabi, Keşfu’l-mahcûb (Hakikat Bilgisi), trc.: Süleyman Uludağ, Dergah Yay., İstanbul 2010.
Işıtan, İbrahim, “Halvetiyye Geleneğine ve Bir Halveti Şeyhi Olan Sofyalı Bâli Efendi’ye Göre Sülukun Yedi Evresi”, Marife: Dini Araştırmalar Dergisi, 2010.
el-Kelâbâzî, Ebû Bekr Muhammed b. İbrâhim el-Buhârî, et-Taarruf (Doğuş Devrinde Tasavvuf), Dergah Yay., İstanbul 2016, s. 174.
el-Kuşeyrî, Ebü’l-Kâsım Zeynülislâm Abdülkerîm b. Hevâzin, er-Risâletü’l-kuşeyriyye (Tasavvuf İlmine Dair Kuşeyrî Risâlesi), trc.: Süleyman Uludağ, Dergah Yay., İstanbul 2009.
Kutluer, İlhan, “İlim”, DİA., Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul 2000, c. 22, s.109-114.
Manzûr, Fazl Muhammed b. Mükerrem b. Ali el-Ensârî İbn, Lisânü’l-arab, Dâru’l-Maârif, Kahire t.y.
el-Mekkî, Ebû Tâlib Muhammed b. Ali b. Atıyye el-Hârisî, Kûtü’l-kulûb fî muâmeleti’l-mahbûb ve vasfu tarîki’l-mürîd ilâ makâmi’t-tevhîd (Kalplerin Azığı), trc.: Dilaver Selvi-Yakup Çiçek- Ali Kaya, Semerkand Yay., İstanbul 2011.
Nisaburi, Ebu Hamid Feridüddin Muhammed b. Ebi Bekr İbrahim-i, Tezkiretü’l-evliya, trc.: Süleyman Uludağ, Kabalcı Yay., İstanbul 2007.
Süyufi, Abdullah Rumi b. Seyyid Ahmed Eşref b. Seyyid Muhammed, Müzekki’n-Nüfûs, haz.: Ahmet Kasım Fidan, Semerkand Yay., İstanbul 2015.
es-Sülemî, Ebû Abdurrahmna Muhammed b. Hüseyin, Tabakâtü’s-sûfiyye, trc.: Abdürrezzak Tek, Bursa Akademi Yay., Bursa 2018.
et-Tûsî, Ebû Nasr Abdullah b. Ali Muhammed Serrâc, el-Lüma’ (İslam Tasavvufu), trc.: Hasan Kamil Yılmaz, Erkam Yay., İstanbul 2012.
Uçman, Abdullah, “Müzekki’n-Nüfus”, DİA., Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul 2006, c. 32, s. 245-246.
Uludağ, Süleyman, Tasavvuf Terimleri Sözlüğü, Kabalcı Yay., İstanbul 2012.
Uludağ, Süleyman, “Marifet”, DİA., Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul 2003, c. 28, s. 54-56.
Uludağ, Süleyman, “Nefis”, DİA., Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul 2006, c. 32, s. 528-529.