Pelin ÇELİK, Bilgen AKMERMER

5573

Balıkçılık ve su ürünlerinin Türk dış ticaretine katkısı: Hibrit çok kriterli karar verme yöntemi ile bir değerlendirme

Ülkelere sürekli ve yüksek getiri sağlayarak pazar avantajı sağlayan balıkçılık sektörü, Türkiye için de öncelikli sektörlerden biridir. Türkiye coğrafi konumu ve biyolojik çeşitliliği ile önemli avantajlara sahip olmakla birlikte, sektörün dış ticarete katkısı olması gereken düzeyde değildir. Buna göre, Türkiye'nin dış ticaretine en çok katkıyı sağlayan balıkçılık ve su ürünlerinin değerlendirilmesi önemlidir. Bu nedenle, bu makale dış ticaret yöneticilerine, Türk dış ticaretine katkı sağlayan ve yatırım yapılabilecek en uygun ürünlerin neler olduğuna dair bir öngörü sağlamayı amaçlamaktadır. Balıkçılık ve su ürünlerinin Türk dış ticaretine katkısının değerlendirilmesinde hibrit bir Çok Kriterli Karar Verme yöntemi olan Entropi-WASPAS yöntemi kullanılmıştır. Bu model kriterleri (üretim, ithalat miktarı, ithalat değeri, ihracat miktarı, ihracat değeri) ve alternatifleri (alabalık, çipura, levrek, çaça, palamut, hamsi, uskumru, sardalya, deniz salyangozu, karides, mürekkep balığı, midye) içermektedir. Kriter ağırlıklarını belirlemek için Entropi kullanılmış olup, balıkçılık ve su ürünleri yetiştiriciliği ürünlerinin sıralanması için WASPAS yöntemi uygulanmıştır. Sonuçlara göre, en önemli kriter olarak ihracat değeri, Türkiye’nin dış ticaretine katkı sağlayan en önemli ürün ise çipura olarak bulunmuştur.

Contribution of fishery and aquaculture products to Turkish foreign trade: An evaluation by a hybrid multi-criteria decision making method

Fisheries and aquaculture industry, which provides a continuous and high-return market advantage to potential countries, is also one of the priority industries for Turkey. Although Turkey has important advantages with its geographic position and bio-diversity, the industry's contribution to foreign trade is not at an acceptable level. Accordingly, it is important to evaluate the capture fishery and aquaculture products, which provide the best contribution to the foreign trade of Turkey. Thus, the present paper aims to provide foreign trade executives with an intuition about the most appropriate products to invest in and contributing products to Turkish foreign trade within the scope of market strategies. Entropy-WASPAS, which is a hybrid multi-criteria decision-making method, is used for evaluating the contribution of fishery and aquaculture products to Turkish foreign trade. This model includes both criteria (production, import quantity, import value, export quantity, export value) and alternatives (Trout, Sea Bream, Sea Bass, Sprat, Atlantic Bonito, Anchovy, Horse Mackerel, Pilchard, Sea Snail, Prawn, Cuttle Fish, Mussel). Entropy is used to determine the criteria weights, and WASPAS is applied for ranking the fishery and aquaculture products. According to the results, export value is the most important criteria while Sea Bream is found as the most significant product for Turkey’s foreign trade. 
PDF

___

  • Akçakanak, Ö., Eren, H., Aksoy, E. & Ömürbek, V. (2017). Bankacılık sektöründe entropi ve WASPAS yöntemleri ile performans değerlendirmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 22 (2), 285-300.
  • Ali, J., Bashir, Z., Rashid, T. (2021). WASPAS-based decision making methodology with unknown weight Information under uncertain evaluations. Expert Systems with Applications, 168, 1-18. DOI:10.1016/j.eswa.2020.114143
  • Bayram, B. Ç. (2020). Evaluation of forest products trade economic contribution by Entropy-TOPSIS: Case study of Turkey. BioResources. 15(1), 1419-1429. DOI:10.15376/biores.15.1.1419-1429
  • Chakraborty, S., Zavadskas, E. K. & Antucheviciene, J. (2015). Applications of WASPAS method as a multi-criteria decision-making tool. Economic Computation and Economic Cybernetics Studies and Research, 49(1), 5-22, 2015.
  • Çelik, P. (2020). Entropi tabanlı WASPAS yöntemi ile lojistik performansın değerlendirilmesi: OECD ülkeleri örneği. Lojistik Dergisi, 51, 28-38.
  • FAO, (2020). The state of world fisheries and aquaculture - sustainability in action. Rome. 224 pp. Retrieved on December 4, 2020 from http://www.fao.org/3/ca9229en/ca9229en.pdf
  • Gezen, A. (2019), Türkiye’de faaliyet gösteren katılım bankalarının entropi ve WASPAS yöntemleri ile performans analizi. Muhasebe ve Finansman Dergisi, 84, 213-232. DOI:10.25095/mufad.625812
  • Ghorbani, M., Bahrami, M. & Arabzad, S. M. (2012). An integrated model for supplier selection and order allocation; using Shannon Entropy, SWOT and Linear Programming. Procedia. Social and Behavioral Sciences, 41, 521 – 527. DOI:10.1016/j.sbspro.2012.04.064
  • Hixson, S.M. (2014). Fish nutrition and current issues in aquaculture: the balance in providing safe and nutritious seafood, in an environmentally sustainable manner. Journal of Aquaculture Research and Development, 5(3), 1-10. DOI:10.4172/2155-9546.1000234
  • Li, X., Wang, K., Liu, L., Xin, J., Yang & H., Gao, C. (2011). Application of the Entropy weight and TOPSIS method in safety evaluation of coal mines. Procedia Engineering, 26, 2085-2091. DOI:10.1016/j.proeng.2011.11.2410
  • OECD Library (2020), OECD Agriculture Statistics, Retrieved on December 8, 2020 from https://www.oecd-ilibrary.org/agriculture-and-food/data/oecd-agriculture-statistics_agr-data-en
  • Santos, B. M., Godoy, L. P. & Campos, L. M. S. (2019). Performance evaluation of green suppliers using Entropy-TOPSIS-F. Journal of Cleaner Production, 207, 498-509. DOI:10.1016/j.jclepro.2018.09.235
  • Sengupta, R. N., Gupta, A. & Dutta, J. (2017). Decision Science: Theory and Practice. UK: CRC Press Taylor & Francis Group. DOI: 10.1201/9781315183176
  • Shemsadi, A., Shirazi, H., Toreihi, M. & Tarokh, M. J. (2011). A fuzzy VIKOR method for supplier selection based on Entropy measure for objective weighting. Expert Systems with Applications, 38, 12160-12167. DOI:10.1016/j.eswa.2011.03.027
  • STASTISTA (2020), Fisheries and Aquaculture Statistics. Retrieved on December 8, 2020 from https://www.statista.com
  • TAGEM (2019), General Directorate of Agricultural Research and Policy. https://www.tarimorman.gov.tr/TAGEM/Belgeler/yayin/Su%20Ürünleri%20Sektör%20Politika%20Belgesi%202019-2023.pdf
  • TUIK, (2020), Fisheries and Aquaculture Statistics. Retrieved on December 2, 2020 from http://www.tuik.gov.tr
  • Ural, M., Demireli, E. & Özçalık, S. G. (2018). Kamu bankalarında performans analizi: Entropi ve WASPAS yöntemleri ile bir uygulama. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 31, 129-141. DOI:10.30794/pausbed.414721
  • Wu, H.-Y. & Lin, H.-Y. (2012). A hybrid approach to an analytical model for enhancing the service quality of e-learning. Computers&Education. 58, 1318-1338. DOI:10.1016/j.compedu.2011.12.025
  • Zavadskas, E. K., Turskis, Z. & Vilutiene, T. (2010). Multiple criteria analysis of foundation instalment alternatives by applying additive ratio assessment (ARAS) method. Achieves of Civil and Mechanical Engineering. 10 (3), 123-141. DOI:10.1016/S1644-9665(12)60141-1
Su Ürünleri Dergisi-Cover
  • ISSN: 1300-1590
  • Yayın Aralığı: 4
  • Başlangıç: 1984
  • Yayıncı: Aynur Lök
Arşiv
Sayıdaki Diğer Makaleler

Kültürü yapılan Holothuria poli (Delle Chiaje, 1823) türü deniz hıyarının deri ülserlerinden Vibrio mediterranei (Pujalte ve Garay 1986) / Vibrio shiloi (Kushmaro vd. 2001) bakterisinin gözlenmesi

Mustafa Tolga TOLON, Ulviye KARACALAR, Caner ŞİRİN

Nasturtium officinale R.Br. ve Mentha aquatica L. taksonlarının farklı kurşun elementi konsantrasyonlarındaki tepkilerinin araştırılması

Gizem İlgün BOYALAN, Hüseyin ERDUĞAN

Farklı balık türleri kullanarak fermente balık sucuklarının üretimi ve mikrobiyal kalitelerinin belirlenmesi

Şükran ÇAKLI, Berna KILINÇ

Terzialan Göleti’nin (Çan, Çanakkale) sulama suyu kalitesi açısından mevsimsel değişimlerinin değerlendirilmesi

Kahraman SELVİ, Seda ÖZDİKMENLİ TEPELİ, Burcu KAYA

Kalamar örneklerinde tekstürel bozulmanın tespiti: üç farklı aracın mikrobiyolojik, görsel ve fiziko-kimyasal analizlerle desteklenmesi

Turgay ÇETİNKAYA, Zafer CEYLAN

Karyotype, C-band and NOR phenotype of Anatolian endemic fish Squalius anatolicus (Bogutskaya, 1997) (Teleostei, Leuciscidae)

Sevgi ÜNAL KARAKUŞ, Muhammet GAFFAROĞLU

Civa klorür (HgCl2) uygulanan gökkuşağı alabalığı (Oncorhynchus mykiss) karaciğer dokusunda nitrozatif ve oksidatif stresin rolü

Hasan ULUSAL, Mahinur KIRICI, Mehmet Reşit TAYSI, Seyithan TAYSI, Muammer KIRICI, Bünyamin SÖĞÜT

Artificial seagrass experiments in the Northeast Mediterranean

ÖZGÜR YILMAZ, SİNAN MAVRUK, Gökhan GÖKÇE

Barbus cyclolepis Heckel, 1837 (Teleostei: Cyprinidae)’in beslenmesi ve Istranca Deresi (İstanbul, Türkiye)’ndeki makroomurgasız faunası ile ilişkisi

Müfit ÖZULUĞ, Gülşah SAÇ, Nilay DÖKÜMCÜ, Oya ÖZULUĞ

Contribution of fishery and aquaculture products to Turkish foreign trade: An evaluation by a hybrid multi-criteria decision making method

Bilgen AKMERMER, Pelin ÇELİK