Selami GÖLBAŞI, Bülent ŞEN

Atatürk Baraj Gölü’ne dökülen Kahta Çayı’nın (Adıyaman) su kalitesi

Bu çalışmada, Nisan 2012-Mart 2013 tarihleri arasında bazı hidrolojik ve fiziko-kimyasal özellikleri izlenerek, Atatürk Baraj Gölü’ne dökülen Kahta Çayı’nın su kalitesinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Bu amaçla, kaynaktan mansaba doğru belirlenen beş istasyonda aylık ölçümler yapılmış ve su örnekleri alınmıştır. İzleme periyodu boyunca örnekleme noktalarında su sıcaklığı 5,0-25,2 °C; elektriksel iletkenlik 216-359 μS/cm; toplam çözünmüş katı madde 147-244 mg/L; çözünmüş oksijen 8,67-13,36 mg/L ve pH 7,08-8,76 aralığında ölçülmüştür. Askıda katı madde 2-138 mg/L; bulanıklık 0,92-96,70 NTU; toplam alkalinite 102-200 mg CaCO3/L; klorür 0,71-5,02 mg/L; amonyum azotu 0,007-0,400 mg/L; nitrit azotu 0,003-0,060 mg/L; nitrat azotu 0,12-1,19 mg/L; çözünmüş reaktif fosfor 0,007-0,033 mg/L; silika 5-23 mg/L; sülfat 8-33 mg/L ve kimyasal oksijen ihtiyacı 0,63-9,18 mg/L arasında tayin edilmiştir. Hafif alkali karaktere sahip Kahta Çayı, izlenen parametreler bakımından; Yerüstü Su Kalitesi Yönetmeliği’nin Çevresel Kalite Standartlarına göre I. Sınıf (yüksek kaliteli su) özelliğine sahip olduğu belirlenmiştir. Bu karakteristiğiyle Kahta Çayı’nın içme suyu temini için kullanılma potansiyelinin yüksek olduğu rekreasyonel amaçlı kullanım, alabalık yetiştiriciliği, hayvan üretimi ve diğer çiftlik ihtiyaçları için kullanılabilir olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca değişkenlerin zamansal ilişkisi istatistiksel açıdan incelendiğinde, SiO2 hariç diğer tüm değişkenler arasında anlamlı bir fark bulunmuştur (p

Water quality of Kahta Stream (Adıyaman) discharging into Atatürk Dam Lake

In this study, it is aimed to determine the water quality of Kahta Stream which is poured into Atatürk Dam Lake by following some hydrological and physico-chemical characteristics between April 2012 and March 2013. For this purpose, monthly measurements were made at five stations from the source to the downstream and water samples were taken. During the monitoring period, water temperature 5.0-25.2 °C; electrical conductivity 216-359 μS/cm; total dissolved solids 147-244 mg/L; dissolved oxygen 8.67-13.36 mg/L and pH were measured in range of 7.08-8.76. Suspended solid 2-138 mg/L; turbidity 0.92-96.70 NTU; total alkalinity 102-200 mg/L; chloride 0.71-5.02 mg/L; ammonium nitrogen 0.007-0.400 mg/L; nitrite nitrogen 0.003-0.060 mg/L; nitrate nitrogen 0.12-1.19 mg/L; dissolved reactive phosphorus 0.007-0.033 mg/L; silica 5-23 mg/L; sulphate 8-33 mg/L and chemical oxygen demand were determined betwen 0.63-9.18 mg/L. Kahta Stream with slightly alkaline character, in terms of the parameters monitored, it is determined that the Surface Water Quality Regulation has the characteristics of Class I (high quality water) according to the Environmental Quality Standards. With this characteristic, it has been determined that Kahta Stream has a high potential to be used for drinking water supply, it can be used for re-use, trout farming, animal production and other farm needs. In addition, when the temporal relationship of variables was analyzed statistically, a significant difference was found among all variables except SiO2 (p

PDF

___

Allan, J.D. (1995). Stream ecology structure and function of running waters. London: Kluwer Academic Publishers.
Anonim, (2003), Adıyaman il çevre durum raporu. Adıyaman: T.C. Çevre ve Orman Bakanlığı Adıyaman Valiliği İl Çevre ve Orman Müdürlüğü.
Ballance, R. (1996). Chapter 6 - Field Testing Methods; Chapter 7- Physical and Chemical Analyses. In J. Bartram, R. Ballance (Eds.), Water Quality Monitoring- A Practical Guide to the Design and Implementation of Freshwater Quality Studies and Monitoring Programmes, London: E&FN Spon,
Boran, M. & Sivri, N. (2001). Trabzon (Türkiye) il sınırları içerisinde bulunan Solaklı ve Sürmene Dereleri’nde nütrient ve askıda katı madde yüklerinin belirlenmesi. Ege Journal of Fisheries and Aquatic Sciences, 18(3-4), 343-348.
Bordalo, A.A., Nilsumranchit, W. & Chalermwat, K. (2001). Water quality and uses of the Bangpakong River (Eastern Thailand). Water Research, 35(15), 3635-3642. DOI:10.1016/S0043-1354(01)00079-3
Chapman, D. & Kimstach, V. (1996). Chapter 3-Selection of water quality variables. In D. Chapman (Ed.), Water quality assessments-A guide to use of biota, sediments and water in environmental monitoring, Second Edition. London: Great Britain at the University Press.
Dodds, W.K. (2002). Freshwater ecology: Concepts and environmental applications. London: Academic Press.
Durfor, C.N. & Becker, E. (1964). Public water supplies of the 100 largest cities in the United States 1962. U.S. Geological Survey Water-Supply Paper 1812, Washington: United States Government Printing Office.
Eberhardt, A. & Larson, L. (2000). Water quality monitoring in the Mystic River watershed: A study of 10 sites (July-December 2000). Massachusetts: Report of the Mystic River Watershed Association. Elmastaş, N. (2008). Kahta Çayı Havzası’nda arazi kullanımı. Coğrafi Bilimler Dergisi, 6(2), 159-190.
Gedik, K., Verep, B., Terzi, E. & Fevzioğlu, S. (2010). Fırtına Deresi (Rize)'nin fiziko-kimyasal açıdan su kalitesinin belirlenmesi. Ekoloji, 19(76), 25-35. DOI: 10.5053/ekoloji.2010.764
Hauraki District Council, (2003). Water Quality Parameters: Chemical and Physical Factors Influencing Water Quality in Rivers and Streams. New Zealand: Hauraki District Council.
Hem, J.D. (1985). Study and interpretation of the chemical characteristicsof natural water. Third Edition, U.S. Geological Survey Water-Supply Paper 2254, India: Scientific Publishers.
Jain, C.K. (2002). A hydro-chemical study of a mountainous watershed: The Ganga, India. Water Research, 36(5), 1262-1274. DOI: 10.1016/S0043-1354(01)00327-X
Lewis, D.J., Tate, K.W., Dahlgren, R.A. & Newell, J. (2002). Turbidity and total suspended solid concentration dynamics in stream flow from California oak woodland watersheds. United States Department of Agriculture Forest Service, General Technical Reports PSW-GTR-184, 107-118.
Meybeck, M. (1986). Composition chimique des ruisseaux non pollues de France. Sciences Géologiques, 39, 3-77. DOI: 10.3406/sgeol.1986.1719
Meybeck, M. & Hemler, R. (1989). The quality of river system: from pristine stage to global pollution. Palaeogeograhy, Palaeoclimatology, Palaeoecology (Global and Planetary Section), 1(4), 283-309. DOI: 10.1016/0921-8181(89)90007-6
Mutlu, E., Kutlu, B. & Demir, B. (2016). Assessment of Çinarli Stream (Hafik - Sivas)'s water quality via physico-chemical methods. Turkish Journal of Agriculture - Food Science and Technology, 4(4), 267-278. DOI: 10.24925/turjaf.v4i4.267-278.494
OWW, (2005). Volunter Water Quality Monitoring Handbook, Oklahoma Water Watch. Oklahoma: Water Resources Board.
Reid, G.K. (1961). Ecology of Inland Water and Estuaries. New York: Van Nostrand Reinhold Company.
Samsunlu, A. (1999). Çevre Mühendisliği Kimyası. Ankara: Sam-Çevre Teknolojileri Merkezi Yayınları.
Sönmez F. & Battal Z.S. (2017). Karakaya Baraj Gölü'ne dökülen Han Çayı (Malatya, Türkiye)'nın bazı fiziksel ve kimyasal özellikleri. LIMNOFISHJournal of Limnology and Freshwater Fisheries Research, 3, 143-151. DOI: 10.17216/LimnoFish.329404
Sunkar, M. & Karataş, Z. (2012). Kahta Çayı (Adıyaman) Taraçalarının Kuvaterner Jeomorfolojisi. TÜBİTAK, Proje No: 110Y363.
Sunkar, M. & Karataş, Z. (2013). Kahta Çayı (Adıyaman) taraçalarının morfometrik özellikleri. H. Korkmaz, A. Karataş içinde, UJES 2012, III. Ulusal Jeomorfoloji Sempozyumu 2013 (s. 106-114), Hatay, Türkiye: Bildiriler Kitabı.
Sunkar, M. & Karataş, Z. (2014). Kahta Çayı Aşağı Havzası’nın (Adıyaman) jeomorfolojik özellikleri. Türk Coğrafya Dergisi, 63, 23-42.
Şen, B., Alp M.T., Özrenk, F., Ercan, Y. & Yıldırım, V. (1999). A study on the amount of plant nutrients and organic matters carried into the Hazar Lake (Elazığ-Türkiye). Fresenius Environmental Bulletin, 8, 272-279.
Şen, B. & Gölbaşı, S. (2008). Hazar Gölü’ne dökülen Kürk Çayı’nın bazı fiziksel ve kimyasal özellikleri. Ege Üniversitesi Su Ürünleri Dergisi, 25(4), 353-358.
Şen, B. & Gölbaşı, S. (2014). Hazar Gölü’ne dökülen Kürk Çayı (Elazığ, Türkiye)’nda bitki besin ve katı madde miktarlarının mevsimsel değişimleri. Fırat Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 26(2), 115-124.
Şen, B., Koçer, M.A.T. & Alp, M.T. (2002). Hazar Gölü’ne boşalan akarsuların bazı fiziksel ve kimyasal özellikleri. Fırat Üniversitesi Fen ve Mühendislik Bilimleri Dergisi, 14(1), 241-248.
Taşdemir, M. & Göksu, Z.L. (2001). Asi Nehri’nin (Hatay-Türkiye) bazı su kalite özellikleri. Ege Üniversitesi Su Ürünleri Dergisi, 18(1-2), 55-64.
Tepe, Y., Ateş, A., Mutlu, E. & Töre, Y. (2006). Hasan Çayı (Erzin-Hatay) su kalitesi özellikleri ve aylık değişimleri. Ege Üniversitesi Su Ürünleri Dergisi, 23 (Ek:1/1), 149-154.
T.C. Resmi Gazete, (2012). Yerüstü Su Kalitesi Yönetmeliği, EK-5 (Değişik:RG-10/8/2016-29797) Yerüstü su kütlelerinde bazı parametreler için çevresel kalite standartları ve kullanım maksatları. (28483 mükerrer), 30.11.2012.
TSE, (1998). Su kalitesi-Alkalinik tayini, Bölüm 1: Toplam ve bileşik alkalanitenin tayini. TS 3790 EN ISO 9963-1, Ankara:Türk Standartları Enstitüsü.
TSE, (2007). Su kalitesi-Askıda katı maddelerin tayini-Cam elyaf süzgeçler kullanılarak süzme yöntemi. EN 872, Ankara:Türk Standartları Enstitüsü.
TSE, (2012). Su kalitesi-Çözünmüş florür, klorür, nitrit, ortofosfat, bromür, nitrat ve sülfat iyonlarının sıvı iyon kromatografisi ile tayini, Bölüm 1-az kirlenmiş sular için metot. EN ISO 10304-1:2009/AC:2012, Ankara: Türk Standartları Enstitüsü.
USEPA, (1997). Volunteer stream monitoring: A methods manual. Washington: United States Environmental Protection Agency, Office of Water 4503F.
Uslu, O. & Türkman, A.(1987). Su Kirliliği ve Kontrolu. İzmir: T.C. Başbakanlık Çevre Genel Müdürlüğü Yayınları.
Varol, M. (2004). Hazar Gölü’ne dökülen Behrimaz Çayı’nın fiziksel ve kimyasal özellikleri. Yüksek Lisans Tezi, Elazığ: Fırat Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
Varol, M. & Şen, B. (2009). Assessment of surface water quality using multivariate statistical techniques: a case study of Behrimaz Stream, Turkey. Environmental Monitoring and Assessment, 159, 543–553. DOİ: 10.1007/s10661-008-0650-6
Vaishali, P. & Punita, P. (2013). Assessment of seasonal variation in water quality of River Mini, at Sindhrot, Vadodara. International Journal of Environmental Sciences, 3(5), 1454-1436. DOI:10.6088/ijes.2013030500013
Webb, B.W. & Walling, D.E. (1992). Water quality, physical caracteristics. In P. Calow, G.E. Petts (Eds.), The Rivers Handbook Hidrological and Ecological Principles, Oxford: Blackwell Scientific Publications.
Wetzel, R.G. (1975). Limnology. London: W.B. Saunders Company.
Wetzel R.G. & Likens, G.E. (1991). Limnological Analyses. 2th edition, New York: Spinger Verlag.
Zeybek, M. & Kalyoncu, H. (2016). Kargı Çayı (Antalya, Türkiye) su kalitesinin fizikokimyasal parametrelere göre belirlenmesi. Ege Journal of Fisheries and Aquatic Sciences, 33(3), 223-231. DOI: 10.12714/egejfas.2016.33.3.060