KIRIM SAVAŞI’NDA OSMANLI DEVLETİ’NİN HUBUBAT ÜRÜNÜNÜN İHRACATINI YASAKLAMASI

Osmanlı Devleti’nin ekonomiye müdahale politikası ve herhangi bir malın ihracını yasaklayabilme yetkisi, 1838 Balta Limanı Ticaret Antlaşması ile sınırlandırıldı. Ancak Kırım Savaşı döneminde Osmanlı Devleti, hububat maddesinin ihracını, artan tüketim ve 1853-1854 yıllarında devletin bazı yerlerindeki ürünün yeterli olmaması nedeniyle yasakladı. Bu yasağa en büyük tepkiyi İngiltere ve Fransa elçileri gösterdi. Fransa, İngiltere ve Avusturya’da hububat kıtlığı görüldüğü için Osmanlı hububat ürününe her zamankinden daha çok ihtiyaç duyulmaktadır. İngiliz elçisi, Osmanlı Devleti’nin hububat ihracatını yasaklamasının 1838 Ticaret Antlaşması’na uygun olmadığını belirtti. Fransa elçisi ise Osmanlı Devleti’nde hububat bolluğu olmasına rağmen ihracatının yasaklanmasının zulüm olduğunu düşünmektedir. İngiliz ve Fransız elçileri, yasağın uygulanma zorunluluğu olsa dahi Osmanlı Devleti’nin yapması gerekenleri takrir ile bildirdi. Osmanlı Devleti’nin buna verdiği cevabı ve hububat ürününe getirdiği ihracat yasağı uygulamasını nasıl sürdürdüğü incelenecektir

Anahtar Kelimeler:

Kırım Savaşı, Hububat, Kıtlık, İaşe, 1838 Ticaret Antlaşması

-

The authority of restraining of exporting any goods and interference into the economy of Ottoman State had been limited with the 1838 Baltalimanı Trade Agreement. However, during the era of the Crimean War, The Ottoman Empire, had restrained the export of grains because of incrase in consumption and insufficient harvest in some regions of the State between the years 1853– 1854. The largest reaction to that restrain came from England and France. As far as there was shortage of grain France, England, and Austria, there was greater need for Ottoman Grain products than ever before. The British Ambassador, declared that restrain on the export of grains of Ottoman State was against the 1838 Baltalimanı Trade Agreement. The French Ambassador, thought that even the there was abundancy in grain harvest, Ottoman State’s restraining the export was just cruelty. The both ambassadors of France and England informed by a report about what to be done even though there was obligation to obey the law about restraining. I tried to study the reply of the Ottoman State to this and how it continued the application of that restrain on grains export

Keywords:

-,

PDF

___

Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA), Bab-ı Ali Evrak Odası Sadaret Evrakı, Mektebi Kalemi, Umum Vilayet Kısmı (A.MKT.UM) 144/18, 75, 86, 22 Ekim 1853. BOA, A.MKT.UM 146/35. 8 Kasım 1853 BOA, A.MKT.UM 148/46, 30 Kasım 1853.
BOA, A.MKT.UM 149/38, 15 Aralık 1853). BOA, A.MKT.UM 151/79, 9 Şubat 1854. BOA, A.MKT.UM 152/39, 23 Şubat 1854. BOA, A.MKT.UM 153/64, 8 Mart 1854. BOA, A.MKT.UM 156/75, 5 Mayıs 1854. BOA, A.MKT.UM 157/29, 16 Mayıs 1854.
BOA, A.MKT.UM 159/11, 14 Haziran 1854.
BOA, Maliyeden Müdevver Defterler (MAD) 10568, s. 12-13, 2 Ekim 18
BOA, Cevdet Belediye (CB) 5848, 23 Temmuz 1839. BOA, CB 1366, 13 Mart 1795.
BOA, Cevdet İktisat (Cİ) 1537, 13 Haziran 1795.
BOA, Cevdet Hariciye (CH) 5067, 11 Mart 1774. BOA, CH 519, 13 Eylül 1798.
BOA, Cevdet İktisat (Cİ) 153, Aralık 1839.
BOA, İrade-i Dahiliye (İD) 17028, Askeriye lefi 2, 6 Haziran 1853; askeriye lefi 1, seraskerlik tezkeresi, 30 Mayıs 1853.
BOA, İD 17028, Askeri lefi 1, 30 Mayıs 1853.
BOA, İD 17094, Dahiliye lefi 2, 5 Haziran 1853. BOA, İ.D. 22471, 7 Nisan 1856.
BOA, İrade-i Meclis-i Vala (İ.MV) 11699, lef 9, 6 Kasım 1853.
AKBAYAR, Nuri Osmanlı Yer Adları Sözlüğü, İstanbul 2001.
ARMAOĞLU, H. Fahir: Siyasi Tarih 1789-1960, 2. bs., Ankara 1973.
ARIKAN, Zeki, “Osmanlı İmparatorluğu’nda İhracı Yasak Mallar (Memnu Meta)”, Prof. Dr. Bekir Kütükoğlu’na Armağan, İstanbul 1991, s. 283.
BAYKAL, Bekir Sıtkı, “Makamat-ı Mübareke Meselesi ve Babıali”, Belleten, C. 23, sayı 89, Ocak 1959, s. 241-266.
ERLER, M. Yavuz Ankara ve Konya Vilayetlerinde Kuraklık, Basılmamış Doktora tezi, Samsun: 19 Mayıs Üniversitesi, 1997.
GENÇ, Mehmet, Osmanlı İmparatorluğu’nda Devlet ve Ekonomi, İstanbul 2000.
HUREWITZ, J.C., Diplomacy in the Near and Middle East. A Documentary Record: 1535-1914, V. 1, Princeton, New Jersey 1956.
KARPAT, Kemal H., Osmanlı Nüfusu (1830-1914) Demografik ve Sosyal Özellikleri, Çev: Bahar Tırnakcı, İstanbul 2003.
KASABA, Reşat “Osmanlı İmparatorluğun Çözülmesi ve Dünya Ekonomisi”, Yapıt, sayı 10, Nisan-Mayıs 1985, s. 37-50.
KERR, Paul, “Aftermath”, The Crimean War, London 1997.
KÜTÜKOĞLU, Mübahat, Osmanlı-İngiliz İktisadi Münasebetleri I (1580-1838), Ankara 1974.
Osmanlı-İngiliz İktisadi Münasebetleri II (1838-1850), İstanbul 1976.
MARRIOTT, J. A. R. The Eastern Question, An Historical Study in European Diplomacy, Oxford 1917.
NOLAN, Edward Henry, The Illustrated History of the War Against Russia, Vol. 2, London 1857.
ORTAYLI, İlber, Tanzimat Devrinde Osmanlı Mahalli İdareleri (1840-1880), Ankara 2000.
PAMUK, Şevket, “Osmanlı Ekonomisinde Devlet Müdahaleciliğine Yeniden Bakış”, Toplum ve Bilim, sayı 83, Kış 1999-2000, s. 138.
“ Yılında Balta Limanı Ticaret Antlaşması”, Tarih ve Toplum, sayı 60, Aralık 1988, s. 38-41. 100 Soruda Osmanlı-Türkiye İktisadi Tarihi, İstanbul 1988.
Osmanlı Ekonomisinde Bağımlılık ve Büyüme (1820-1913), 2. bs., İstanbul 1994.
POOLE, Stanley Lane Lord Stratford Canning’in Türkiye Anıları, Çev. Can Yücel, 2.bs., Ankara 1988.
PURYEAR, International Economics and Diplomacy in the Near East, Stanford, California, 1935.
SINGER, David and Melvin Small, The Wages of War 1816-1965, A
Statistical Handbook, 1972.
SLADE, S. Adulphus Türkiye ve Kırım Harbi, Çev. Ali Rıza Seyfi, İstanbul 1943. Tasvir-i Efkar
TENGİRŞENK, Yusuf Kemal, “Tanzimat Devrinde Osmanlı Devleti’nin Harici Ticaret Siyaseti”, Tanzimat, İstanbul Maarif, 1940.
The American Almanac and Repository of Useful Knowledge, for the year 1854, Boston 1854. ÜLGENER, Sabri, Tarihte Darlık Buhranları ve İktisadi
Muvazenesizlik Meselesi, İstanbul 1951. YÜCEKÖK, Ahmet, “Emperyalizm Yörüngesinde Osmanlı
İmparatorluğu 1838 Ticaret Sözleşmeleri”, A.Ü. Siyasal Bilgiler
Fakültesi Dergisi, C. 23, sayı 1, Mart 1968, s. 381;