Bu çalışma, İzmir ili Bornova ilçesindeki ilköğretim okullarının okul çevre sağlığı ve fizik koşullarının incelenmesi ve Türk Standartları Enstitüsü (TSE) Okul Çevre Sağlığı Standardı’na uygunluğunun belirlenmesi amacıyla planlanmıştır. Tanımlayıcı tipte planlanan çalışma, Nisan-Haziran 2005 tarihleri arasında İzmir ili Bornova ilçesindeki devlet gündüzlü ilköğretim okullarında gerçekleştirilmiştir. İlköğretim okullarının tamamı (64 okul) araştırmanın evrenini oluşturmaktadır ve evrenin tümü çalışma kapsamına alınmıştır. Veriler araştırmacılar tarafından yüz yüze görüşme ve gözlem yöntemiyle toplanmıştır. Veri toplamada TSE Okul Çevre Sağlığı Standardı (OÇSS) bilgileri doğrultusunda araştırmacılar tarafından hazırlanan toplam 54 sorudan oluşan anket formu kullanılmıştır. Bu sorulardan 50 tanesi puanlamaya alınmış olup, OÇSS’ye uygun olan yanıtlar için iki, uygun olmayan yanıtlar için ise bir puan verilerek, toplam 100 puan üzerinden değerlendirilmiştir. Verilerinin değerlendirilmesinde SPSS 13.0 paket programı kullanılmıştır. Okulun çevre ve fizik koşullarına ait bilgilerin sayı ve yüzde dağılımları yapılmıştır. Tamamı 1-4 kat arasında olan okul binalarının yaklaşık %35.9’u anayol üstünde bulunmaktadır, %54.7’sinin yoğun taşıt trafiğine yakın olduğu ve %80’inde güvenli yaya geçişinin sağlanamadığı gözlenmiştir. Okulların %54.7’sinin (35 okul) bahçesinde ya da hemen önünde seyyar satıcı bulunmaktadır. Okulların %50’si sınıflarında ortalama 35 öğrenciden fazla öğrenciye sahiptir. Okul merdivenlerinin tamamında korkuluk vardır. Ancak %95.3’ünde merdivenler kaymayı önleyici malzeme ile kaplı değildir. Okulların hiçbirinde revir bulunmamakta, okul hemşiresi çalışmamakta ve “Çevre Sağlığı Kurulu” yer almamaktadır. Okulların %59.4’ünde tuvalet sayıları ve %90,6’sında lavabo sayıları yeterlidir ve sağlık koşullarına uygun olanların oranı %64.1 civarındadır. Araştırma kapsamına alınan ilköğretim okullarının hiçbirinin tam olarak (%100) OÇSS’ye uygun olmadığı saptanmıştır. Okulların %25’i, 83.44’ten daha az puan almıştır. Elde edilen bulgular doğrultusunda okullardaki fizik çevre koşullarının geliştirilmesi, okul çevre sağlığı kurulu, okul sağlığı ekibi oluşturulması, her okulun hemşiresi, reviri bulunması, bulaşıcı hastalıklara karşı dolaylı ve direk önlemlerin alınması ayrıca öğrencilerin daha iyi öğrenmelerini sağlamak adına sınıf başına düşen ortalama öğrenci sayısının OÇSS’na uygun duruma getirilmesi önerilebilir.

This research was planned to examine the physical conditions and school enviromental health conditions of primary schools in Bornova, Izmir and to determine whether they meet the standards defined by Turkish Standards Institution (TSI). This descriptive survey was realized between April and June 2005 in primary public schools in Bornova, Izmir. The universe of the study was composed of all of these schools (64 schools) and this whole universe was included in the study. The data was collected by the researchers via observations and face-to-face interviews. The questionnaire composed of 54 questions was prepared by the researchers and was designed based on Turkish Standards Insitution School Environmental Health Standards (TSI-SEHS). The answers to 50 of these questions were calculated over 100 points by giving two points for an answer that meets the TSI-SEHS criteria and one point for an answer that does not. SPSS 13.0 program was used in the data evaluation. The numerical and percentage distributions of the environmental and physical conditions of the schools were determined. All the schools were 1-4 stories high and approximaletly 35.9% of the schools were on main roads, 54.7% were near busy traffic and 80% had no safe pedestrian crossing. It was determined that hawkers were stationed in the yards of or right in front of 54.7% (35) of the schools. The classes in 50% of the schools consisted of more than 35 students. All staircases in the schools had barriers but in 95.3%, the stairs were not covered with nonslippery material. None of the schools had an infirmary, a school nurse or an “Environmental Health Committee”. The toilet seats in 59.4% and bathroom sinks in 90.6% of the schools were adequate in number and in 64.1% of the schools, these were appropriate for health conditions. It was determined that none of schools included in the study were completely (100%) capable of meeting School Environmental Health Standards. 25% of the schools scored less than 83.44 points. In view of the research results, it is recommended to improve physical and environmental conditions in schools, to establish school environmental health committees and school health teams, to make sure that all schools have a nurse and an infirmary, to take direct and indirect precautions to prevent contagious diseases and to lower the number of students per class according to SEHS so that students can have a better learning environment.