Halk sağlığı açısından ruhsal bozukluklarda üç boyutuyla damgalama
Ruhsal bozukluğu olan bireylerin damgalanmayla karşılaşmaları küresel düzeyde bir sorundur. Bu durum halk sağlığı açısından önemli sonuçlara yol açmaktadır. Damgalama kavramı genel olarak üçe ayrılmaktadır: Toplum damgası, kendi kendini damgalama ve yapısal ayrımcılık. Bunların her biri farklı olumsuzluklara neden olmaktadırlar. Damgayı oluşturan beş bileşen vardır. Birincisi, damganın kaynağı olmak için bir özellik gerekmektedir. İkinci olarak bu damgalama nitelikleriyle ilişkili olan stereotipler (kalıplaşmış yargılar), olmalıdır. Damganın üçüncü bileşeni ise emosyonel tepki olup toplumun negatif stereotipleri bilmesini ve onları paylaşıyor olmasını gerektirir. Dördüncü nokta, var olan önyargının davranışsal olarak ayrımcılığa yol açmasıdır. Damga ve ayrımcılığın beşinci ve en son bileşeni, grubun etkin bir şekilde damgalanabilmesi için gerekli olan sosyal, politik ve ekonomik güçtür. Günümüzde, dünyada ve Türkiyede etkinlikte bulunan çeşitli damga karşıtı girişimler ve programlar, var olan damgalamaya karşı farkındalık yaratmaya ve toplumu bilinçlendirmeye çalışmaktadırlar.
Public health approach for three dimensional stigmatization in mental disorders
Stigmatization of patients with mental disorders is a global problem. The current status creates serious public health consequences. The stigmatization concept may be of three types: Public stigmatization, self stigmatization and structural discrimination. Each of these forms causes a variety of negative consequences. There are five components of stigmatization. First, in order to become the source of a stigma, a specific characteristic is needed to stigmatize the individuals. Secondly, there must be stereotypes related to the specified characteristics. Thirdly, emotional reactions occur as a consequence if members of the society are both familiar with the negative stereotypes and also share them. Fourth, prejudice leads to discrimination as a behavioral reaction. As the final component of stigma, social, economic and political power is necessary to effectively discriminate against a stigmatised group. Currently various interventions and programs against stigmatization worldwide and in Turkey are organizing activities to create public awareness and consciousness about stigma.
___
- 1.Soygür H, Alptekin K, Atbaşoğlu EC, Herken H. Şizofreni ve diğer psikotik bozukluklar. 1. Baskı. Türkiye Psikiyatri Derneği Yayınları; Ekim 2007. s. 500.
- 2.T.C.Sağlık Bakanlığı. Refik Saydam Hıfzıssıhha Merkezi Başkanlığı Hıfzıssıhha Mektebi Müdürlüğü, Başkent Üniversitesi, ulusal hastalık yükü ve maliyet etkililik projesi, hastalık yükü final rapor. Ankara: 2004.
- 3.Kılıç C. Erişkin nüfusta ruhsal hastalıkların yaygınlığı, ilişkili faktörler, yetiyitimi ve ruh sağlığı hizmeti kullanım sonuçları. Türkiye Ruh Sağlığı Profili Raporu. T.C Sağlık Bakanlığı; 1998.
- 4.Goffman E. Stigma: Notes on the management of spoiled identity. Englewood Cliffs, NJ: Prentice Hall; 1963.
- 5.Sadock BJ, Sadock VA. Schizophrenia. In: Kaplan & Sadocks Synopsis of psychiatry. Behavioral Sci ences/Clinical psychiatry. Ninth ed. Lippincott Williams & Wilkins; 2003. p. 476, 494.
- 6.Lieberman JA, Murray RM. Comprehensive care of schizophrenia. 1st publish. Martin Dunitz Ltd; 2001. p 285, 306, 309, 325.
- 7.Nicholas R, Sara EL, Sarah C, Graham T. Stigma, dis crimination, social exclusion, and mental health- A Public health perspective. In: Richard P, Marni S. Routledge handbook in global public health. 1st publish. London and New York: Routledge Taylor & Francis Group; 2011. p 394-9.
- 8.Göka E, Türkçapar MH, Şirin A. ve ark. Bir vaka: Kültürel fenomenlerin psikiyatrik tanılara etkisi. Kriz Dergisi 2(1): 214-7.
- 9.Homosexuality and sexual orientation disturbance: Proposed change in DSM-II. 6th Printing. page 44 Position Statement (Retired), APA Document Reference No. 730008, 1973.
- 10.Byrne P. Stigma of mental illness and ways of diminishing it. Adv Psychiatr Treat 2000; 6:65-72.
- 11.Weiss MF. Childrens attitudes toward the mentally ill: an eight-year longitudinal follow-up. Psychol Rep 1994; 74: 51-6.
- 12.Tuna A. Akıl hastalarının sosyal red durumunun hasta ailesi üzerindeki etkilerinin araştırılması. (Yüksek Lisans Tezi) İstanbul: İstanbul Üniversitesi; 1997.
- 13. Çam O, Çuhadar D. Ruhsal hastalığa sahip bireylerde damgalama süreci ve içselleştirilmiş damgalama. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi 2011; 2(3): 136-40
- 14. Torrey EF, Yolken RH. Psychiatric genocide: Nazi attempts to eradicate schizophrenia. Schizophr Bull 2010; 36: 2632.
- ISSN: 1300-0853
- Yayın Aralığı: Yılda 6 Sayı
- Başlangıç: 1992
- Yayıncı: TÜRK TABİPLERİ BİRLİĞİ
Sayıdaki Diğer Makaleler
FUNDA ÖZPULAT, Birsen Bilgen SİVRİ
Halk sağlığı açısından ruhsal bozukluklarda üç boyutuyla damgalama
Arda KARAGÖL, DENİZ ÇALIŞKAN, MURAT BEYAZYÜZ
Yaşlılara yönelik sağlık ve sosyal hizmet sunumu; Ülke örnekleri üzerinden değerlendirmeler
Simge YILMAZ, AYLA AÇIKGÖZ, CELALETTİN ÇEVİK, KEVSER TARI SELÇUK, ŞERİFE REYHAN UÇKU
Beş aylık bir bebekte koledokolitiazisin medikal tedavisi
Serdar MORALIOĞLU, Oktav BOSNALI, Kamber GÖKSU, Neslihan GÜLÇİN, Ayşenur CELAYİR CERRAH
Bilinci kapalı çocuğa acil yaklaşım