Dilek Aslan, Meltem Şengelen, Mücahit Yıldız, Cihan Aydın, Adem Kuzu, Hanife Ece Erik, H. Gökçe Keskinkılıç

Dünya Sağlık Örgütü Avrupa Bölgesi'nde Yaşlanma İle İlgili Seçilmiş Bazı Ölçütlerin Değerlendirilmesi

Amaç: Dünya genelinde ya da bir bölgedeki sağlık verilerinin incelenmesi ve karşılaştırılması, güncel durumun global ölçüde izlenebilmesi ve özellikle karar vericilerin önceliklerini belirlemesine katkı sunabilir. Yaşlılık global düzeyde “istenen” bir gelişme olup bazı açılardan değerlendirme ve karşılaştırmaların yapılabilmesi bu konuda geleceğe yönelik yol haritası çıkarmada yararlı olacaktır. Bu temel gerekçe ile bu makalede Dünya Sağlık Örgütü Avrupa Bölgesi’nde yer alan 53 ülkenin yaşam beklentisi ve yaşlılıkla ilgili seçilmiş ölçütler incelenmiş, ülkeler arasında karşılaştırmalar yapılmış ve yaşlılığı ilgilendirdiği düşünülen bazı değerlendirmeler yapılmıştır. Gereç ve Yöntem: Araştırmada 53 ülkenin doğuşta beklenen yaşam süreleri, 65 yaş ve üzeri nüfusun toplam nüfus içindeki payları temel ölçütler olarak değerlendirilmiştir. Bunlara ek olarak; genel bütçeden sağlığa ayrılan pay, İnsani Kalkınma İndeksi, toplumsal cinsiyet eşitsizliği gibi diğer bazı ölçütler de değerlendirilmiştir. Veriler Dünya Sağlık Örgütü ve Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) web sitelerinden elde edilmiştir. Ölçütlerin ülkelere göre karşılaştırılması için tablo, grafik ve haritalar kullanılmıştır. İleri analiz aşamasında korelasyon ve regresyon analizleri de yapılmıştır.BULGULAR: Avrupa Bölgesi, Dünya Sağlık Örgütü’nün altı coğrafi bölgesi içinde yaşlı nüfusu en fazla olan bölge iken, doğuşta beklenen yaşam süresinde ikinci sırada yer almaktadır. Bölge ülkelerinin çoğunun gelişmişlik göstergelerinde dünya ortalamasının üzerinde yer aldığı görülmektedir. Ancak bölge kendi içinde farklılıkları barındırmaktadır. Batı ve Orta Avrupa ülkelerinin;Balkanlar, Doğu Avrupa ve Orta Asya ülkelerine göre daha uzun doğuşta beklenen yaşam süresine sahip olması, yaşlı nüfusun toplam nüfustaki payının ve İnsani Kalkınma İndeksi’nin daha yüksek olması farklılıklardan bazılarıdır.SONUÇ: Bölgede eşitsizliklerin giderilmesi için çalışmalar yapılmalıdır. Sağlığın temel belirleyicilerini dikkate alan ve bilimsel zeminde geliştirilmiş müdahale programları özellikle orta ve uzun vadede planlanmalıdır. Bu tür bilimsel çalışmaların yapılması için de güçlü, doğru ve sürekliliği olan veri tabanının oluşturulması bir ihtiyaçtır.

Aim: The examination and comparison of global or regional health data may contribute to monitoring the current situation globally and in particular to the determination of decision-makers' priorities. Old age is a "desired" development at the global

Aim: The examination and comparison of global or regional health data may contribute to monitoring the current situation globally and in particular to the determination of decision-makers' priorities. Old age is a "desired" development at the global level, and the ability to make assessments and comparisons from certain angles might be useful for setting a course for future in this regard. Accordingly, in this article, the life expectancy for 53 countries in World Health Organization European Region and selected criteria related to ageing were examined, comparisons were made between the countries and certain assessments considered to be related to old age were performed. Materials and Method: The life expectancy at birth for 53 countries and the share of the population aged 65 and over compared to the total population were considered to be basic criteria. Additionally; some other criteria such as the share of overall budget allocated to health, Human Development Index and gender inequality were also assessed. The data were obtained from the websites of the World Health Organization and the United Nations Development Program. Tables, graphs and maps were used for the comparison of the criteria across the countries. Correlation and regression analyses were also performed during the advanced analysis phase. Findings: The European Region is the area with the largest share of elderly population among the six geographical regions of the World Health Organization while it ranks second in life expectancy at birth. Most of the countries in the region are above the world average in terms of development indicators. However, the region has some differences within itself. Some of these differences are as follows: In Western and Central European countries life expectancy at birth is longer than that in Balkans, Eastern Europe and Central Asian countries, the proportion of elderly in the total population and the Human Development Index are higher in Western and Central European countries. CONCLUSION: Studies are required to eliminate the inequalities in the Region. Scientifically developed intervention programs, which take the main determinants of health into account should be planned especially in the medium and long run. In order to carry out such scientific studies, it is also necessary to create a strong, accurate and sustainable database.

PDF

___

1. Bilir N, Paksoy Erbaydar N. Yaşlılık Sorunları. Halk Sağlığı Temel Bilgiler (Güler Ç, Akın L. Ed), Ankara: Hacettepe Üniversitesi Yayınları,3. Baskı, 2015, s. 1528-38.
2. [Internet] http://www.WHO.int/gho/mortality_ burden_disease/life_tables/situation_trends/enErişi m:03.07.2017
3. Mandıracıoğlu A. Dünya’da ve Türkiye’de yaşlıların demografik özellikleri Ege Tıp Dergisi 49(3) 39-45, 2010 [Internet] http://www.egetip. dergisi.org/pdf/pdf_EGE_460.pdf, Erişim: 04.07.2017.
4. [Internet] http://www.WHO.int/ageing/global- strategy/GSAP-ageing-health-draft.pdf?ua= Erişim:03.07.2017.
5. [Internet] http://www.gebam.hacettepe.edu.tr/ yaslilikta_kaliteli_yasam_son.pdf Erişim:04.07.2017.
6. Aslan D, Ertem M. Yaşlı Sağlığı: Sorunlar ve Çözümler, Halk Sağlığı Uzmanları Derneği , Yayın No: 2012-1, Palme Yayıncılık, 1.baskı ,2012, s.12. http://halksagligiokulu.org/anasayfa/components/ com_booklibrary/ebooks/yasl%C4%B1saglgiyeni1 6.7.2012.pdf Erişim:06.07.2017.
7. Öner C. Sağlığın Sosyal Belirleyicileri ve Yaşam Kalitesi ile İlişkisi Türkiye Klinikleri J Fam Med- Special Topics 2014;5. [Internet] https://www.researchgate.net/profile/Can_Oener /publication/281024524_SAGLIGIN_SOSYAL_BELI RLEYICILERI_VE_YASAM_KALITESI_ILE_ILISKISI/li nks/55d1787808ae118c85c01cc6/SAGLIGIN- SOSYAL-BELIRLEYICILERI-VE-YASAM-KALITESI- ILE-ILISKISI.pdf Erişim:15.07.2017.
8. [Internet] eyh.aile.gov.tr/data/544f6b29369dc 328a057d006/blob. Erişim:04.07.2017.
9. [Internet]http://hdr.undp.org/en/composite/HDI. Erişim:28.12.2018
10. [Internet] http://www.who.int/whosis/whostat/ EN_WHS09_Table7.pdf Erişim:10.07.2017.
11. [Internet] http://hdr.undp.org/en/indicators/ 67106 Erişim:05.07.2017.
12. [Internet] http://hdr.undp.org/en/content/ human-development-index-hdi Erişim:05.07.2017.
13. [Internet] http://hdr.undp.org/en/composite/HDI Erişim:05.08.2017.
14. [Internet] http://file.toraks.org.tr/TORAKSFD 23NJKL4NJ4H3BG3JH/mse-ppt- pdf/Kenan_KOSE3.pdf Erişim:08.08.2017.
15. [Internet]http://apps.who.int/iris/bitstream/ 10665/43943/1/9789241563703_eng.pdf Erişim:08.08.2017.
16. [Internet]http://www.who.int/mediacentre /factsheets/fs404/en/ Erişim:08.08.2017.
17 [Internet] https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/ 28492829 Erişim:07.08.2017.
18. [Internet] https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/ articles/PMC4866586/. Erişim:06.08.2017.
19. [Internet] http://www.who.int/healthinfo/ global_burden_disease/definition_regions/en/ Erişim:29.08.2017.