19516

GEN DOPİNGLERİ VE SAĞLIK RİSKLERİ

Bu çalışma, gen dopinglerinin vücuttaki işlevleri, zararları ve tespitindeki zorlukların ayrıntılı olarak incelenmesi amacıyla yapılmıştır. Çalışmamız, bu zamana kadar NCBI, Pubmed, Pubmed-Central, Semantic Scholar, Taylor & Francis Online, British Journal Pharmacological Society, Embo, Mdpı, Frontiers, Wiley Analytical Science, Google Akademik ve Researchgate veri tabanlarından elde edilen verilerin bir araya getirilerek özetlenmesi içermektedir. Genetik biliminin gelişmesiyle birlikte genom düzenleme teknikleri de hızla gelişmiştir. Genlerin terapatik amaçlarının dışında kullanılması şeklinde tanımlanan gen dopingi, sporcular için büyük sağlık riskleri barındırmaktadır. Bu sağlık risklerinin tespitine yönelik (World Anti-Doping Agency) WADA, sürekli olarak test bataryalarını yenilemektedir. EPO, VEGF, IGF-1, GH, HIFs, PPAR-D, PCK-1, MSTN gen dopinglerine aday genlerden bazılarıdır. Vektörler, gen dopinglerinin aktarımında sıklıkla kullanılan ajanlardır. Sonuç olarak, gen dopinglerinin sporcu sağlığına verdiği zararlara rağmen, bu maddelerin tespitin de yaşanan zorluklar ile sportif performans üzerindeki etkileri bu illegal maddelerin sporcular arasında sıklıkla kullanılmasına sebep olmaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Doping, genetik, performans, vektör, WADA

GENE DOPINGS AND HEALTH RISKS

This study was conducted to examine in detail the functions, harms and difficulties in the detection of gene doping in the body. Our study includes summarizing the data obtained from NCBI, Pubmed, Pubmed-Central, Semantic Scholar, Taylor & Francis Online, British Journal Pharmacological Society, Embo, Mdpı, Frontiers, Wiley Analytical Science, Google Scholar and Researchgate databases so far. With the development of genetics, genome editing techniques have developed rapidly. Gene doping, which is defined as the use of genes outside of their therapeutic purposes, carries great health risks for athletes. To identify these health risks, (World Anti-Doping Agency) WADA is constantly renewing its test batteries. EPO, VEGF, IGF-1, GH, HIFs, PPAR-D, PCK-1, MSTN are some from canditate genes to gene dopings. Vectors are agents that are often used in the transmission of gene doping. As a result, despite the damage that gene doping causes to athletes' health, the difficulties experienced in the detection of these substances and their effects on sports performance cause the use of this substances among athletes.

Keywords:

Doping, genetic, performance, vector, WADA,

PDF

___

Akarsu, G. D. (2021). Doping amacıyla sık kullanılan ilaçların biyokimyasal etkileri. Akdeniz Spor Bilimleri Dergisi, 4(3), 448-457.
Artioli, G. G., Hirata, R. D., Junior, A. H. (2007). Gene therapy, genetic doping and sport: fundaments and implications for the future. Revista Brasileira de Medicina do Esporte, 13(5), 317-321.
Azzazy, H. M., Mansour, M. M., Christenson, R. H. (2005). Doping in the recombinant era: strategies and counterstrategies. Clinical Biochemistry, 38(11), 959-965.
Baoutina, A., Alexander, I. E., Rasko, J. E., Emslie, K. R. (2007). Potential use of gene transfer in athletic performance enhancement. Molecular Therapy, 15(10), 1751–1766.
Boer, E. N., Wouden, P. E., Johansson, L. F., Diemen, C. C., Haisma, H. J. (2019). A next-generation sequencing method for gene doping detectionthat distinguishes low levels of plasmid DNA against a backgroundof genomic DNA. Gene Therapy, 26(7), 338–346.
Brown, J. (2019). Genetic doping: WADA we do about the future of cheating’ in sport? The International Sports Law Journal, 19, 258–280.
Brzeziańska, E., Domańska, D., Jegier, A. (2014). Gene doping in sport-perspectives and risks. Biology of Sport, 31(4), 251-259.
Cantelmo, R. A., Silva, A. P., Mendes-Junior, C. T., Dorta, D. J. (2020). Gene doping: Present and future. European Journal Sport Science, 20(8), 1093-1101.
Cerit, M., Çakıroğlu, T. (2019). Genetik ve atletik performans. TURAN-SAM Uluslararası Bilimsel Hakemli Dergisi, 11 (43), 494-500.
Collins, M., Thrasher, A. (2015). Gene therapy: progress and predictions. Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences, 282(1821), 20143003.
Colmain, A. O. (2010). Drugs and doping in sport-guidelines for general practitioners. The Irısh Sports Councıl, Third Edition, 3-40.
Çelebi, E., Gündoğdu, C., Beyazçiçek, Ö., Beyazçiçek, E., Özmerdivenli, R. (2017). Atletizm sporcularının doping türleri ve dopingle mücadele hakkındaki görüşlerinin belirlenmesi. Konuralp Tıp Dergisi, 9 (3), 74-80.
Docherty, J. R. (2008). Pharmacology of stimulants prohibited by the world anti-doping agency (WADA). British Journal Pharmacological Society, 154(3), 606-622.
Egesoy, H., Gümüşdağ, H., Kartal, A. (2013). Gen dopingi ve sportif performans. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(1), 71-85.
Eroğlu, O., Zileli, R. (2015). Genetik faktörlerin sportif performansa etkisi. Uluslararası Spor, Egzersiz ve Antrenman Bilimleri Dergisi, 1(1), 63-76.
Ertin, H., Bardakçı, T. (2020). Sporda insanı geliştirme: doping ve dopingle mücadelenin tarihi. Türkiye Klinikleri Tıp Etiği-Hukuku-Tarihi Dergisi, 28(1), 99-109.
Fallahi, A., Ravasi, A., Farhud, D. (2011). Genetic doping and health damages. Iranian Journal of Public Health, 40(1), 1–14.
Filipp, F. (2007). Is science killing sport? Gene therapy and its possible abuse in doping. EMBO Reports, 8(5), 433-435.
Gineviciene, V., Utkus, A., Pranckeviciene, E., Semenova, E. A., Hall, E. C., Ahmetov, I. I. (2022). Perspectives in sports genomics. Biomedicines, 10(2), 2-16.
Hyun, J. (2017). Geneticizing ethnicity and diet: anti-doping science and its social Impact in the age of post-genomics. Frontiers Genetics, 8(56), 1-10.
John, R., Dhillon, M. S., Dhillon, S. (2020). Genetics and the elite athlete: our understanding in 2020. Indian Journal of Orthopaedics, 54(3), 256-263.
Kaya, C., Aydın, F., Cerit, M. (2020). EPO geni ve performans artırıcı faktörlerin incelenmesi. TURAN-SAM Uluslararası Bilimsel Hakemli Dergisi, 12(48), 368-372.
Laure, P., Binsinger, C., Lecerf, T. (2003). General practitioners and doping in sport: attitudes and experience. British Journal of Sports Medicine, 37(4), 335-338.
Marchand, A., Roulland, I., Semence, F., Ericsson, M. (2021). EPO transgene detection in dried blood spots for antidoping application. Drug Test Analysis, 13(11-12), 1–9.
McCrory, P. (2007). The drug wars. British Journal of Sports Medicine, 41(1), 1-2.
Oral, O., Hasdemir, S., Yıldız, M., Ertürk, G., Zusa, A., & Boz, B. (2016). Sporcularda gen dopingi. TURAN-SAM Uluslararası Bilimsel Hakemli Dergisi, 8(29), 133-138. Perez, I. C., Guiner, C. L., Ni, W., Lyles, J., Moullier, P., Snyder, R. O. (2013). PCR-based detection of gene transfer vectors: Application to gene doping surveillance. Analytical and Bioanalytical Chemistry, 405(30), 9641–9653.
Redondo, R. B. (2017). Gene doping. Are we willing to risk it? Archive - Archivos de Medicina del Deporte, 34(5), 256-258.
Samar, E., Ece, C. (2022). Kano ve güreş sporcularının doping ve ergonojik destek hakkındaki görüşlerinin belirlenmesi. ROL Spor Bilimleri Dergisi, 3(1), 126-141.
Songün, Y., Katkat, D., Budak, D. (2015). Türkiye'deki ulusal spor federasyonlarının doping kontrol uygulamalarının değerlendirilmesi. Ankara Üniversitesi Spor Bilimleri Fakültesi, 13(2), 93-102.
Subak, G. E., Şahin Özdemir, F. N., Müniroğlu, R. S. (2017). Sporcuların başarısında genetik faktörlerin önemi. Spormetre, 15(3), 109-118.
Sugasawa, T., Aoki, K., Yanazawa, K., Takekoshi, K. (2020). Detection of multiple transgene fragments in a mouse model of gene doping based on plasmid vector using taqMan-qPCR assay. Genes, 11(7), 2-14.
Sugasawa, T., Nakano, T., Fujita, S.-i., Matsumoto , Y., Ishihara, G., Aoki , K., Takekoshi, K. (2021). Proof of gene doping in a mouse model with a human erythropoietin gene transferred using an adenoviral vector. Genes, 12(8), 2-22.
Tural, Ş., Tural, E., Kara, N., Ağaoğlu, S. A. (2011). Sporda gen dopingi. Selçuk Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 13(3), 253-260.
Ulucan, K., Topal, E. S., Aksulu, B. K., Yaman, B., Çiftçi, İ. C., Bıyıklı, T. (2015). Atletik performans, genetik ve gen dopingi. İKSST Dergisi, 7(2), 58-62.
Ünal, M., Ünal, D. O. (2004). Gene doping in sports. Sports Medicine, 34(6), 357-362.
Ünal, M., Ünal, D. Ö. (2003). Sporda doping kullanımının tarihçesi. İstanbul Tıp Fakültesi Mecmuası, 66(4), 261-267.
Wells, D. J. (2008). Gene doping: the hype and the reality. British Journal of Pharmacology, 154(3), 623–631.
Wilkin, T., Baoutina, A., Hamilton, N. (2017). Equine performance genes and the future of doping in horseracing. Drug Testing and Analysis, 9(9), 1456–1471.
Yanazawa, K., Sugasawa, T., Aoki, K., Nakano, T., Kawakami, Y., Takekoshi, K. (2021). Development of a gene doping detection method to detect overexpressed human follistatin using an adenovirus vector in mice. PeerJ, 9, e12285, 2-17.
Zileli, R., Eroğlu, O., Özkamçı, H. (2016). Sporda gen dopingi. Uluslararası Hakemli Ortopedi Travmatoloji ve Spor Hekimliği Dergisi, 6, 27-51.