SOSYAL HİZMET ÖĞRENCİLERİNİN YAŞLILIĞA İLİŞKİN KALIPYARGILARI: KEŞİF VE DÖNÜŞÜM

İnsanları dezavantajlı kılan tüm ayrımcılık biçimleriyle mücadele eden sosyal hizmet, mesleğin üyeleri olan sosyal hizmet uzmanlarından da bu mücadelenin öncüleri olmalarını bekler. Sosyal hizmet uzmanlarının çalıştığı ve hizmet alan gruplardan biri olan yaşlıların haklarının korunması, refahların sağlanması için öncelikle yaş ayrımcılığının ortadan kaldırılması gerekmektedir. İnsanların yalnızca yaşı nedeniyle maruz bırakıldıkları yaş ayrımcılığı, diğer ayrımcılık biçimleri gibi üzerinde düşünülmeden benimsenen kalıpyargılarla üretilmektedir. Bu nedenle yaş ayrımcılığıyla mücadeleye, söz konusu kalıpyargıların ortadan kaldırılması çabalarıyla başlanmalıdır. Bu çalışma, sosyal hizmet bölümü öğrencilerinin yaşlılığa ilişkin kalıpyargılarına dair farkındalık kazanmaları gerektiği kabulünden hareketle gerçekleştirilmiştir. Çalışmada Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Hizmet programının zorunlu bir dersi kapsamında yapılan çalışmalar sonrası, öğrencilerin kalıpyargılarına dair keşiflerini ortaya çıkartmayı amaçlayan yansıtıcı günlükler uygulanmıştır. Yansıtıcı günlüklerin içerik analizinden ilki, “yaşlı nüfusa yönelik genellemeler”, ikincisi ise “huzurevlerine ilişkin ezbere değerlendirmeler” olan iki temaya ulaşılmıştır. Sonuç olarak, öğrencilerin yaşlılığa ilişkin kalıpyargılarını keşfetmiş oldukları ve bu yargıların dönüşmesi gerektiğine ilişkin bir bilinç geliştirdikleri görülmüştür.

Anahtar Kelimeler:

Yaşlılık, Yaş Ayrımcılığı, Kalıpyargılar, Huzurevleri, Sosyal Hizmet

PDF

___

Altay, B. ve Aydın, T. (2015). Hemşirelik Öğrencilerinin Yaşlı Ayrımcılığına İlişkin Tutumlarının Değerlendirilmesi. Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Dergisi, 12(1), 11-18.
Arpacı, F. (2005). Farklı Boyutlarıyla Yaşlılık. Ankara: Türkiye İşçi Emeklileri Derneği Eğitim ve Kültür Yayınları.
Arun, Ö. ve Pamuk, D. (2014). Kurumsal Bakım Sektöründe Ageism: Yaşlı Bakım Personelinin Yaşlanma ve Yaşlılığa İlişkin Ayrımcı Tutumlarının Nedenleri ve Müdahale Önerileri. Akdeniz İnsani Bilimler Dergisi, 4(2), 19-33.
Ayaz Alkaya, S. ve Birimoğlu Okuyan, C. (2017). Hemşirelik Öğrencilerinin Yaşlı Bireylere Yönelik Tutumları. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 4(1), 43-52.
BM (1991). The United Nations Principles for Older Persons. UN General Assembly (Resolution 46/91), 16 December 1991. 01.10.2017 tarihinde http://www.un.org/documents/ga/res/46/a46r091.htm adresinden erişilmiştir.
BM (2011). Social Development: Follow-Up to The International Year of Older Persons: Second World Assembly on Ageing. Report of the Secretary-General, 22 July 2011. 01.10.2017 tarihinde http://www.un.org/en/ga/search/view_doc.asp?symbol=A/66/173 adresinden erişilmiştir.
BM (2016). Take a Stand Against Ageism. International Day of Older Persons 2016. 6 December 2016. 01.10.2017 tarihinde https://www.un.org/development/desa/ageing/international-day-of-older-persons-homepage/ international –day-of-older-persons-2016. Html adresinden erişilmiştir.
Butler, R. N. (1969). Ageism: Another Form of Bigotry. The Gerontologist, 9, 243-246.
Butler, R. N. (1989). Dispelling Ageism: The Cross-Cutting Intervention. American Academy of Political and Social Sciences, 503(1), 138-147.
Bytheway, B. (1995). Ageism. Buckingham: Open University Press.
CPA (2009). Ageism and Age Discrimination in Social Care in The United Kingdom. London: Centre for Policy on Ageing.
Cuddy, A. J. C. ve Fiske, S. T. (2002). Doddering but Dear: Process, Content, and Function in Stereotyping of Older Persons. T. D. Nelson (Ed.) içinde (s. 3-26). Ageism: Stereotyping and Prejudice against Older Persons. Cambridge: MIT Press.
Çamur Duyan, G., Tuncay, T., Özdemir, B. ve Duyan, V. (2016). Attitudes of Social Work Students towards Older People. European Journal of Social Work, 19(5),764-778.
Danış, M. Z. ve Kara, H. Z. (2017). Üniversite Öğrencilerinin Yaşlı Bireylere İlişkin Görüşleri Üzerine Bir Araştırma. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (AEÜSBED), 3(2), 221-233.
Dasbas, S. ve Kesen, N. F. (2015). Attitudes of Social Work Students towards the Ageism. The Journal of International Social Research, 8(38), 702-710.
Dönümcü, Ş. (2006). Yaşlı ve Sosyal Hizmetler. Türkiye Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon Dergisi, 52(1), 42-46.
DSÖ (2004). World Health Organization Launches New Initiative to Address the Health Needs of a Rapidly Ageing Population. Geneva: WHO. 17.04.2018 tarihinde http://www.who.int/mediacentre/news/releases/2004/pr60/en/ adresinden erişilmiştir.
DSÖ (2015). World Report on Ageing and Health. Luxembourg: WHO. 17.04.2018 tarihinde http://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/186463/9789240694811_eng.pdf;jsessionid=C6FF5E3D9C45CC6E382F3D2050D58CB7?sequence=1 adresinden erişilmiştir.
DSÖ (2017). Global Strategy and Action Plan on Ageing and Health. Switzerland: WHO. 17.04.2018 tarihinde http://www.who.int/ageing/WHO-GSAP-2017.pdf?ua=1 adresinden erişilmiştir.
Er, D. (2009). Psikososyal Açıdan Yaşlılık. Fırat Sağlık Hizmetleri Dergisi, 4(11), 131-144.
Erik, H. E., Karaboğa, M., Daymaz, D. ve Aslan, D. (2016). Uluslararası Yaşlılar Günü Bilgilendirme Notu. Ankara: HÜTF Halk Sağlığı AD Toplum İçin Bilgilendirme Serisi, 13.06.2017 tarihinde http://www.halksagligi.hacettepe.edu.tr/ adresinden erişilmiştir.
Gellis, Z. D., Sherman, S. ve Lawrance, F. (2003). First Year Graduate Social Work Students’ Knowledge of and Attitude Toward Older Adults. Educational Gerontology, 29(1), 1-16.
Greenberg, J., Schimel, J. ve Mertens, A. (2002). Ageism: Denying The Face of The Future. T. D. Nelson (Ed.) içinde (s. 27-48). Ageism: Stereotyping and Prejudice against Older Persons. Cambridge: MIT Press.
Gutman, G. ve Spencer, C. (2010). Aging, Ageism and Abuse: Moving from Awareness to Action. London: Elsevier.
Hashemnezhad, H. (2015). Qualitative Content Analysis Research: A Review Article. Journal of ELT and Applied Linguistics (JELTAL), 3(1), 54-62.
Heycox, K. ve Hughes, M. (2006). Social Work Students’ Attitudes towards and Interest in Working with Older People: An Exploratory Study. Advances in Social Work and Welfare Education, 8(1), 6-14.
ILC (2006). Ageism in America. New York: International Longevity Cente.
Koç, M. (2002). Gelişim Psikolojisi Açısından Yaşlılık Döneminde Ruhsal Gelişim. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi,12, 287-304.
Kowal, P. ve Peachey, K. (2001). Indicators for the Minimum Data Set Project on Ageing: A Critical Review in Sub-Saharan Africa. Dar es Salaam, United Republic of Tanzania: WHO.
Köse, G., Ayhan, H., Taştan, S., İyigün, E., Hatipoğlu, S. ve Açıkel, C. H. (2015). Sağlık Alanında Farklı Bölümlerde Öğrenim Gören Öğrencilerin Yaşlı Ayrımcılığına Ilişkin Tutumlarının Belirlenmesi. Gülhane Tıp Dergisi, 57, 145-151.
Levy, B. R. ve Banaji, M. R. (2002). Implicit Ageism. T. D. Nelson (Ed.) içinde (s. 49-76). Ageism: Stereotyping and Prejudice against Older Persons. Cambridge: MIT Press.
McGuire, S. L., Klein, D. A. ve Chen, S. L. (2008). Ageism Revisited: A Study Measuring Ageism in East Tennessee, USA. Nursing and Health Sciences,10, 11-16.
Mehta, K. K., Tan, P. P. ve Joshi, V. D. (2000). Singapore Social Work Students: Attitudes toward Older Adults. Asia Pacific Journal of Social Work and Development, 10(2), 40-54.
Momtaz, Y. A., Hamid, T. A. ve Ibrahim, R. (2014). Cohort Comparisons: Emotional Well-being among Adolescents and Older Adults. Clinical Interventions in Aging, 9, 813-819.
Nelson, T. D. (2005). Ageism: Prejudice against Our Feared Future Self. Journal of Social Issues, 61(2), 207-221.
Oğuz, M. T. (2007). Yaşlılarda Görülen Biyolojik ve Sosyal Değişimler. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Antropoloji Anabilim Dalı Fizik Antropoloji Bilim Dalı. Ankara.
Özbek Yazıcı, S., Kalaycı, I., Kaya, E. ve Tekin, A. (2015). Yaşlı Bakım Programı Öğrencilerinin Yaşlı Ayrımcılığına İlişkin Tutumları. Yaşlı Sorunları Araştırma Dergisi, 2, 77-87.
Palmore, E. (2015). Ageism Comes of Age. Journals of Gerontology: Social Sciences, 70(6), 873-875.
Phelan, A. (2008). Elder Abuse, Ageism, Human Rights and Citizenship: Implications Fornursing Discourse. Nursing Inquiry, 15(4), 320-329.
Serpen, A. S. ve Purutcuoglu, E. (2017). Social Work Students Attitudes toward Elderly People: Samle of Ankara University. The Eurasia Proceedings of Educational & Social Sciences (EPESS), 7, 175-182.
Tang, C. (2002). Reflective Diaries as a Means of Facilitating and Assessing Reflection. In Quality Conversations: Proceedings of the 29th HERDSA Annual Conference Perth,7-10.
TÜİK (2018a). İstatistiklerle Yaşlılar, 2017. 13.06.2017 tarihinde file:///Users/hatice/Downloads/%C4%B0statistiklerle_Ya%C5%9Fl%C4%B1lar_15.03.2018.pdf adresinden erişilmiştir.
TÜİK (2018b). Nüfus Projeksiyonları, 2018-2080. 13.06.2017 tarihinde http://www.tuik.gov.tr/HbPrint.do?id=30567 adresinden erişilmiştir. Ucun, Y., Mersin, S. ve Öksüz, E. (2015). Gençlerin Yaşlı Bireylere Karşı Tutumu. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(37), 1143-1149.
Wallin, P. ve Adawi, T. (2017). The Reflective Diary as A Method for The Formative Assessment of Self-Regulated Learning. European Journal of Engineering Education, 1-15.
Whitbourne, S. K. ve Sneed, J. R. (2002). The Paradox of Well-Being, Identity Processes, and Stereotype Threat: Ageism and Its Potential Relationships to The Self in Later Life.
T. D. Nelson (Ed.) içinde (s. 257-276). Ageism: Stereotyping and Prejudice against Older Persons. Cambridge: MIT Press.
Yılmaz, E. ve Özkan, S. (2010). Hemşirelik Öğrencilerinin Yaşlı Ayrımcılığına İlişkin Tutumları. Maltepe Üniversitesi Hemşirelik Bilim ve Sanatı Dergisi, 3, 35-53.
Zhang, Y. ve Wildemuth, B. M. (2009). Qualitative Analysis of Content. B. M. Wildemuth (Ed.) içinde (s. 1-12). Applications of Social Research Methods to Questions in Information and Library Science. Santa Barbara, CA: Libraries Unlimited.