Vergi Bilincini Etkileyen Demografik ve Siyasi Faktörler: Kırgızistan Örneği

Vergiler devletin temel gelir kaynağıdır. Vergi sisteminin etkinliği mükelleflerin kendi yükümlülüklerini ne kadar tam ve doğru yerine getirme isteklerine bağlıdır. Özellikle, mükelleflerin vergi bilinçleri gibi sosyo-psikolojik faktörü vergiye olan tutum ve davranışları üzerinde etkili olan önemli etkenlerden sayılabilir. Vergi bilinci mükelleflerin ödedikleri vergilerin farkına vardıklarını, bu vergilerin niçin ödenmesi gerektiği ve nasıl kullanıldığı hakkında bilgi sahibi olduklarını bildirmektedir. Böyece, vergi bilinci ülkede vergi kültürünün oluşmasında ve kamu maliyesinin halk tarafında denetim altında tutlması ve demokrasinin gelişmesi için de önemlidir. Kırgızistan gibi geçiş ekonomilerinin ekonomik ve sosyal reformları yürütmek, fakirliği azaltmak ve sürdürebilir kalkınmaya ulaşmak için daha çok mali kaynaklara ihtiyacı vardr. Günümüzde Kırgızistan hükümeti vergi gelirlerini arttırma yollarının arayışındadır. Bu çalışmada Kırgızistan’da mükellefleri vergi bilinci başkenti olan Bişkek şehrinde 2013 yılında 400 kişiye yapılan anket sonuçlarına göre analiz edilmiştir. Makalede probit modeli uygulanarak vergi bilincini etkileyen demografik ve siyasal faktörler incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Vergi Bilinci, Probit Modeli, Kırgızistan

Demografic and Political Factors Affecting Tax Consciousness: Case of Kyrgyzstan

Taxes are the main financial resource of government. Performance of tax system depends on the willingness of taxpayers’ to pay taxes or tax morale. Socio-psychological factor as tax consciousness play one of the main role in the tax behavior. Tax consciousness means that taxpayer is aware about taxes that paid, knows what taxes are and how tax revenue is used. So tax consciousness is important in the forming of tax behavior and also in the improving democracy by increasing public control on public finance. In transition economies as Kyrgyzstan government needs more financial resources to implement economic and social reforms, to decrease poverty and achieve sustainable development. Nowadays government seeks ways to increase tax revenue. In this paper authors aim to analyze tax consciousness of taxpayers in Kyrgyzstan using the questionnaire conducted in 2013 in the the capital city of Kyrgyzstan in Bishkek. Factors that affect tax consciousness will be analyzed with probit model.

Keywords:

Tax Conciousness, Probit Model, Kyrgyzstan,

PDF

___

Akdoğan, A. (2005),Kamu Maliyesi, Gazi Kitabevi, 9.Baskı, Ankara., s.180.
Demir, İ.C. (2016), “Vergi Bilincinin Oluşumunda Eğitimin Rolü: İlköğretim Öğrencileriyle Ampirik Bir Çalışma”, Celal Bayar Üniversitesi İİBF, Yönetim ve ekonomi Dergisi, Yıl:2016, Cilt:23, Sayı:1, s.128.
Dornstein, M. (1987), “Taxes: Attitudes and Perceptions and Their Social Bases”, Journal of Economic Psychology, S.8, 55-76.
Edizdoğan N., Çetinkaya Ö. ve Gümüş E. (2010),Kamu Maliyesi. Ekin Basım Yayın., Bursa. s.202.
Egeli, H., Diril, F. (2014), “Vergi Bilincinin Oluşumunda Bilişim Teknolojilerinin Rolü: İzmir İli İçin Bir Uygulama”, Sosyo-Ekonomi Dergisi, S. 2, s.35.
Esenalieva, D. (2012),Uroven tenevoy ekonomiki Kırgızstana sostovlyaet 39 % VVP – issledovaniye (rusça). http://rus.kg/news_rus/economy_rus/8699-uroven-tenevoy-ekonomiki-kyrgyzstana-sostavlyaet-39-vvp-issledovanie.html, 29.09.2016
Hazman, G. G. (2009),” Vergi Bilincini Etkileyen MuhtemelDışsalEtkenlerinLojistikRegresyonAnalizi Ile Tespiti”, AkademikİncelemelerDergisi, 4 (1), s.53-54.
Kalafat, T. (2016), “Mali Sosyolojisi Açısından Vergi Bilinci ve Vergi Ahlakı”,Vergi Müfettişi (Eski Maliye Müfettişi), http://www.vergivizyon.net/mali-sosyoloji-acisindan-vergi-bilinci-ve-vergi-ahlaki/ 20.05.2016
Ömürbek, N., Çiçek, H. G. ve Çiçek, S. (2007), “Vergi Bilinci Üzerine Bir İnceleme: Üniversite Öğrencileri Üzerinde Yapılan Anketin Bulguları”, Maliye Dergisi, Sayı 153, Temmuz-Aralık 2007, s.104
Savaşan, F. ve Odabaş, H. (2005), “Türkiye’de Vergi Kayıp ve Kaçaklarının Nedenleri Üzerine Ampirik Bir Çalışma”, Selçuk Üniversitesi İİBF, Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, Yıl 5, S. 10, s. 1-28.
Şener, A. (1997), “Verginin Önemi, Vergi Bilincinin Topluma Yayılması ve Vergilerle İlgili Son Düzenlemeler”, Yaklaşım Dergisi, Yıl:5, Sayı:52., s.8-9.
Taytak, M. (2010), “İlköğretim II. KademeÖğrencilerindeVergiBilincininTespiti: AmprikBirAraştırma”, MaliyeDergisi, S:158, s.498.
Torgler, B. (2005), “Tax Morale and Direct Democracy”, Europen Journal of Political Economy, Vol.21, s.525-531.
Yeşilyurt, Ş. (2015), “Vergi Bilincinin Vergi Ahlakı Üzerindeki Etkisi: Maliye ve İlahiyat Bölümü Öğrencileri Örneği”, Mustafa Kemal Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi,Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. Yıl:2015, Cilt:12, .sayı:32, s.38.
Parıgina, V.A. ‘Kratkaya istoriya nalogov i nalogooblojeniya v Rossii (Rusça),http://www.elitarium.ru/nalogi-nalogooblozhenie-ussr-rossija-poshlina-bjudzhet-istorija/, 28.09.2016
Yakışık, H. (2006),Kırgızıstan’da Kayıt Dışı Ekonominin Boyutları: Etkileri ve Tahmini. Doktora Tezi. KTMÜ. SosyalBilimlerEnstitüsü, İktisat Ana Bilim Dalı.
Karatalov, О. (2010),Налоги и «теневая» экономика. Сборник материалов второй научнопрактической конференции, по вопросам применения Налогового кодекса Кыргызской Республики. КРСУ. USAID. Бишкек,ОсОО Издательский дом«Салам».
Rısaliyeva, M.Ş. (2008). Налоговая система Кыргызской Республики: История,современное состояние, перспективы. «Абыкеев А.Э», Бишкек.