Batı Sosyolojisi Karşısında Türkiye’de Yerli Sosyoloji Arayışı (The Pursuit of a Native Sociology in the Face of Western Sociology in Turkey)

Bu yazıda Avrupa merkezci ideolojisi karşısında alternatif olarak ortaya çıkan geliştirilen “yerli sosyoloji” söylemleri ve günümüzde yerli sosyoloji iddialarının mevcut durumu hakkında değerlendirmelerde bulunacağız. Makale ağırlıklı olarak Batı sosyolojisinin Avrupa merkezci yapısına karşı almış olduğu eleştiriler ve bu eleştiriler odağında gelişim gösteren yerli sosyolojinin gelecekteki toplumsal gerekliliği üzerine yapılan değerlendirmelerle sınırlıdır. Bu değerlendirmeler incelenirken öncelikli gayemiz şu sorular üzerine inşa edilmiştir: Avrupa merkezci bir paradigmayla şekillenen 19. Yüzyıl sosyolojisi bugün için bu iddialarını büyük ölçüde yitirmiştir. Böyle iken “Tekelciliğin anlam kaybına uğradığı çoğulcu ve girift bir dünyada “yerli sosyoloji anlayışı bugünkü sorunlarımıza hâlâ cevap verebilecek midir?” Çalışmada bu sorular ekseriyetle “yerli sosyolojinin gerekliliği”nin belli koşulların ürünü olduğu çerçevesinde ele alınmıştır. Bu hususta ağırlıklı olarak Baykan Sezer ve Korkut Tuna’nın “yerli sosyoloji” konusuna ilişkin yaklaşımları ve kendi toplumsal çıkarlarımız açısından sosyolojiye getirdiği perspektifler esas alınmıştır. Makalenin sonunda ise post modern dönüşüm ve çoğullaşma çağının getirdiği değişmeler ile yerlilik iddialarının artık sosyal teorinin içinde kendine ait bir yere sahip olması nedeniyle fazlaca bir öneminin kalmadığı vurgulanmaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Batı Sosyolojisi, Türk Sosyolojisi, Sosyolojinin Yerlileştirilmesi, Baykan Sezer, Korkut Tuna

The Pursuit of a Native Sociology in the Face of Western Sociology in Turkey

PDF

___

AKPOLAT, Yıldız (2007) “Durkheim’dan Gıddens’a Pozitivist Sosyoloji”, Atatürk Üniversitesi SBE Dergisi, sayı:2, say. 53-87, Erzurum
BAYRAM, Yavuz (2007) “Postmodernizm Üzerine”, Baykara, Sayı: 5, say.37-39, Çorum
COŞKUN, İsmail (1991) 75.Yılında Türkiye’de Sosyoloji, Bağlam Yayınları, İstanbul
ÇAĞLAR, Necdet (2008) Postmodern Anlayışta Siyaset ve Kimlik, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt:13, Sayı:.3, say. 369-386., Isparta
ÇAKI, Fahri (2003) “Sosyolojinin Yerlileştirilmesi: Dünya’dan ve Türkiye’den Alternatif Yaklaşımlar”, Tezkire, Düşünce, Siyaset, Sosyal Bilim Dergisi, sayı:35, say.90-114, Kasım/ Aralık Çalışması, Diyarbakır
ÇİĞDEM, Ahmet (1998) Aydınlanma Felsefesi, Ağaç Yayınları, İstanbul
EĞRİBEL, E. ve ÖZCAN, U. (2008) Baykan Sezer, Türkiye’de Sosyoloji (İsimler-Eserler) , Derleyen: M. Ç. Özdemir, Phoenix Yayınları, Ankara
EĞRİBEL, Ertan (2013) “Osmanlı’dan Cumhuriyete Açılan Pencere: Kemal Tahir” (Hitit Üniversitesinde tarafından yapılan panelde düzenlenen konuşma), Çorum
ERKAN, Rüstem-BAĞLI, Mazhar-SÜMER, Faruk (2001) Evrenselci Kavramlarla Farklı
KALIN, İbrahim (2017) İslam ve Batı, İSAM Yayınları, İstanbul
KIRILMAZ, Harun, AYPARÇASI, Fatma (2016) Modernizm ve Postmodernizm Süreçlerinin Tüketim Kültürüne Yansımaları, İnsan ve İnsan Dergisi, sayı:8, say: 32-58
KIZILÇELİK, Sezgin (2008) Baykan Sezer’in Sosyoloji Anlayışı, Anı Yayıncılık, Ankara
KÖKTÜRK, Gökhan (2002) “Baykan Sezer’in Türk Sosyolojisindeki Yeri”, Hacettepe Üniversitesi SBE Dergisi, say.1, Ankara
KÖKTÜRK, Gökhan (2015) “Türk Sosyolojisinde Metodolojik Yönelimler”, Sosyoloji Konferansları, say.52, İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi, Metodoloji ve Sosyoloji Araştırmaları Merkezi, İstanbul
KÖNİG, Rene (1994) Günümüz Sosyolojisi, Çeviren: Battal İnandı, Akademi Kitabevi, İzmir
SEZER, Baykan (1968) Yunanlılık, Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyoloji Bölümü, İstanbul
SEZER, Baykan (1985) Sosyolojinin Ana Başlıkları, İÜEF Yayınları, İstanbul
SEZER, Baykan (1993) Sosyolojide Yöntem Tartışmaları, Sümer Kitabevi, İstanbul
SEZER, Baykan (1996/1997) “Tarihte Doğu Batı Çatışması”, Sosyoloji Yıllığı- Kitap 12: Tarihte Doğu Batı Çatışması, Hazırlayan: Ertan Eğribel, Ufuk Özcan, 2005, Kızılelma Yayıncılık, İstanbul
ŞAN, Mustafa Kemal (2004) Baykan Sezer ve Toplum Çıkarlarımız Açısından Sosyolojiye Yeniden Bakmak, Sosyoloji Yıllığı- Kitap 11, say.182-198, Baykan Sezer’e Armağan, Kızılelma Yayınları, İstanbul
ŞAN, Mustafa Kemal (2007) Sosyal Bilimleri Yeniden Kurgulamak: Avrupa-Merkezci Yaklaşımların Aşılması Çabaları, Sosyoloji Dergisi 3. Dizi, sayı:15, say. 57-84, İstanbul
ŞAN, Mustafa Kemal (2008) Prof. Dr. Korkut Tuna ve Sosyolojinin Ülke Gerçeklerine Dönme Arayışı, say.639-666,
ŞAN, Mustafa Kemal (2018) 28 Şubat Darbesinin Toplumsal Sonuçları Üzerine Değerlendirmeler, Sakarya Üniversitesi SASGEM Konferansları kapsamında Şubat 2018 tarihli konuşma metnidir, Sakarya
ŞENER, Sami (1996) Sosyoloji, Deha Yayınları, İstanbul
TUNA, Korkut (2011) Batılı Bilginin Eleştirisi Üzerine, İz Yayıncılık, İstanbul
TUNA, Korkut (2012) “Küresel mi/ Yerel mi: Neler Oluyor Bize?”, İstanbul Üniversitesi Sosyoloji Dergisi, sayı:3, say.1-12, İstanbul
TUNA, Korkut (2013) Yeniden Sosyoloji, İz Yayıncılık, İstanbul
ÜLKEN, H. Ziya (2008) Dünyada ve Türkiye’de Sosyoloji: Öğretim ve Araştırmaları, Kitabevi Yayınları, İstanbul