ENGELLİ BİREYLERİN KAMUSAL HİZMETLERE ERİŞEBİLMESİNDE BELEDİYELERİN YERİ

Engelli bireyler, toplum içerisinde yaşayan dezavantajlı gruplar arasında yer almaktadır. Dünya Sağlık Örgütü (WHO) tarafından bireyin sosyal hayata katılmasını engelleyen, bireyin eylem ve faaliyetlerini kısıtlayan zihinsel veya bedensel kısıtlılık şeklinde tanımlanan engellilik, günümüzün devam eden önemli sorunları arasında kabul edilmektedir. Özellikle erişebilirlik kavramı bağlamında insan haklarına erişim, fiziksel mekânların kullanımı ve toplumsal imkânlara ulaşım konusunda engelli bireyler büyük sorunlarla karşılaşmaktadır. Nitekim söz konusu sorunla mücadele konusunda hem uluslararası hukukta hem de ulusal mevzuatta alınan yasal düzenlemelerle başta engelli bireyin kendi yaşam çevresi olmak üzere toplumdaki tüm hizmet ve alanlara erişebilmesine imkân tanınmaya çalışılmıştır. Bu kapsamda belediyeler de eğitimden sağlığa istihdamdan ulaşıma kadar engelliler için gerekli olan tüm gereksinimlerin karşılanmasında önemli görev ve sorumluluklar yüklenen kurumlar arasında bulunmaktadır. Erişebilirlik ölçütüne göre engelli bireylerin hizmet ve imkânlardan yararlanması konusunda avantajlı bir durumda olan belediyeler, fiziki mekânların erişebilir hale getirilmesinden, engellilerin istihdamına kadar üstlendiği çeşitli görevler ile yürüttüğü hizmetler bakımından günümüzde daha fazla önemli bir hale gelmiştir. Dolayısıyla çalışmada engelli bireylerin kamusal hizmetlere ulaşımı ile mekânlara erişebilmesinde belediyelerin sunduğu sosyal hizmetler ele alınarak erişilebilirlik konusunda yürütülen politika ve uygulamalara katkı verilmesi amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Engellilik, Erişebilirlik, Belediyeler, Sosyal Hizmetler, Engelli Birey

THE ROLE OF MUNICIPALITIES IN THE ACCESS OF THE DISABLED TO THE PUBLIC SERVICES

The disabled individuals seem disadvantageous in any society. The “disability” which is defined by World Health Organization (WHO) as mental or physical burdens that limit an individual’s acts and functions, is accepted to be one of important problems of today. Especially, in access to the human rights, physical facilities and social opportunities, the disabled individuals still encounter a number of difficulties. In the solution of these difficulties, legal regulations found in international and national laws declare that any disabled individual has the right to access all services and domains of a society. From this point of view, municipalities take over duties and responsibilities to support the requirements of the disabled such as education, health, employment and transportation. In accessibility, municipalities are advantageous for the disabled to benefit from services and opportunities and they play a much more important role today in services for the disabled. Through this study, we aim to evaluate and contribute to policies and regulations maintained by the municipality in the accessibility of the disabled to social services.

Keywords:

Disability, Accessibility, Municipalities, Social Services, Disabled People,

PDF

___

Albert, B. (2004). Disability KaR Briefing Note: The Social Model of Disability, Human Rights and Development. Disability Knowledge and Research. http://www.codkosovo.org/wp-content/uploads/2018/03/pitanja-Social_Model_Briefing_KaR_2004.pdf Erişim Tarihi: 19.09.2020
Avrupa Sosyal Şartı. (2014). Avrupa Sosyal Şartı Sözleşmesi (Editör: Fazıl Aydın). Ankara: Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Yayını, Yayın No: 06. https://www.ailevecalisma.gov.tr/media/1318/avrupa-sosyal-%C5%9Fart%C4%B1.pdf Erişim Tarihi: 22.09.2020
Baş, C. (2017). Avrupa Kentsel Şartı. Ankara: Türkiye Belediyeler Birliği Yayınları. https://www.tbb.gov.tr/online/kitaplar/avrupa_kentsel_sarti_2017/html5forpc.html Erişim Tarihi: 12.09.2020
Çağlar, S. (2012). “Engellilerin Erişebilirlik Hakkı ve Türkiye’de Erişebilirlikleri”. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 61 (2), s. 541-598.
Disability. (2020). WHO – Disability. https://www.who.int/health-topics/disability#tab=tab_1 Erişim Tarihi: 17.09.2020
Fırat, A., S. (2008). “Belediyelerin Engellilere Dönük Sosyal Hizmet Projeler”. Toplum ve Sosyal Hizmet, 19 (1), s. 89-100.
Güngör, F. ve Güneş, G. (2012). “Dünya'daki Gelişmeler Paralelinde Türkiye'de Değişen Özürlülük Politikaları”. Yalova Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2 (3), s. 25-44.
Gürün, F. ve Kararağaç, Ş. (2017). “Sosyal Belediyecilik Anlayışı Üzerinden Engellilere Yönelik Hizmetler”. ABMYO Dergisi, 48, s.43-62.
Kalaycı, S. (2017). “Belediyelerin Sosyal Hizmetlerin Sunumuna Yönelik Yasal Sorumlulukları”. International Journal of Academic Value Studies, 3 (10), pp: 124-129.
Kalaycı, S. ve Akin, A. (2019). “Engellilere Yönelik Yerel Sosyal Hizmetlerde Belediyelerin Yeri: Malatya Büyükşehir Belediyesi”. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi, 22 (2), s. 663-674.
Kaplan, H., Yüksel, Ü., Gültekin, A. B., Güngör, C., Karasu, N. ve Çavuş, M. (2011). Yerel Yönetimler İçin Ulaşılabilirlik Temel Bilgiler Teknik El Kitabı. Ankara: Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Özürlü ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü Yayınları Yayın No: 49.
Kesgin, B. (2014). “Engellilere Yönelik Yerel Sosyal Politikalar”. Çağdaş Yerel Yönetimler Dergisi, 23 (4), s. 1-15.
Kolat, S. (2009). Avrupa Birliği Sosyal Politikası Çerçevesinde Özürlülere Yönelik Ayrımcılıkla Mücadele ve Türkiye’deki Yansımaları. Yayınlanmış Uzmanlık Tezi, Türkiye Cumuriyeti Başbakanlık, Ankara.
Leblebici, D., N., Öktem, M., K., Aydın, M., D. ve Ömürgönülşen, U. (2005), “Employment of Persons With Disabilities In Turkey: The Effectiveness Of Current Measures For The Preventetion Of Discrimination”, Toplum ve Sosyal Hizmet, 16 (1), s. 21-44.
Metin, B. (2017). “Engellilere Yönelik Sosyal Politikalarda Yerel Yönetimlerin Rolü: Keçiören Belediyesi Örneği”. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 19 (1), s. 320-344.
Mülayim, A. (2017). “İç Mekân Düzenlemesinde Engellilere Yönelik Çözüm Önerileri”. Kirklareli University Journal of Engineering and Science, 3, s. 68-94.
Oliver, M. (2013). “The Social Model of Disability: Thirty Years On”. Disability & Society, 28 (7), pp. 1024-1026.
Özdemir, A. (2020). “Kamu Hizmet Alanının Fiziksel Erişebilirlik Açısından Değerlendirilmesi: Pamukkale Belediyesi Örneği.” Artium, 8 (2), s. 118-127.
Özgül, H. (2015). “Tanım, Kapsam ve Geliştirilen Politikalar Düzleminde Türkiye’de Erişilebilirlik”, (Derleyenler: Kenan Çayır, Melisa Soran, Melike Ergün), Engellilik ve Ayrımcılık: Eğitimciler İçin Temel Metinler ve Örnek Dersler (içinde), s. 61-79. İstanbul: Karekök Eğitim Basım Yayım Tur. Ltd. Şti., 1. Baskı, Eylül.
Palmer, M. and Harley, D. (2012). “Models and Measurement in Disability: An International Review”. Health Policy and Planning. 27, pp. 357-364.
Smart, J. F. and Smart, D. W. (2006). “Models of Disability: Implications for the Counseling Profession”. Journal of Counseling and Development, 84, pp. 29-40.
Yürik, E., Ö. ve Avcı, N. (2008). “Engelliler ve Turizm: Avrupa Birliği ve Türkiye Uygulamaları Üzerine Kavramsal Bir Karşılaştırma.” Avrasya Etüdleri Dergisi, 34 (2), s. 109-125.
Zajadacz, A. (2015). “Evolution of Models of Disability as a Basis for Further Policy Changes in Accessible Tourism”. Journal of Tourism Futures, 1 (3), pp.189-202.
Birleşmiş Milletler Engelli Hakları Sözleşmesi. https://www.engellilerkonfederasyonu.org.tr/wp-content/uploads/2020/04/0-6-Birle%C5%9Fmi%C5%9F-Milletler-Engelli-Haklar%C4%B1-S%C3%B6zle%C5%9Fmesi-min.pdf Erişim Tarihi: 11.09.2020
Engellilerin Haklarına İlişkin Sözleşme. https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2009/07/20090714-1.htm Erişim Tarihi: 19.09.2020
İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi. https://www.tbmm.gov.tr/komisyon/insanhaklari/pdf01/203-208.pdf Erişim Tarihi: 19.09.2020
1982 Türkiye Cumhuriyeti Anayasası. https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.2709.pdf Erişim Tarihi: 09.09.2020
2828 sayılı Sosyal Hizmetler Kanunu. https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.2828.pdf Erişim Tarihi: 17.09.2020
572 sayılı Kanun Hükmünde Kararname. https://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/23011_1.pdf Erişim Tarihi: 22.09.2020
5216 sayılı Büyükşehir Belediye Kanunu. https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=5216&MevzuatTur=1&MevzuatTertip=5 Erişim Tarihi: 09.09.2020
5378 sayılı Engelliler Hakkında Kanun. https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.5378-20130425.pdf Erişim Tarihi: 09.09.2020
5393 sayılı Belediye Kanunu. https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=5393&MevzuatTur=1&MevzuatTertip=5 Erişim Tarihi: 09.09.2020
Erişilebilirlik İzleme ve Denetleme Yönetmeliği. https://www.ailevecalisma.gov.tr/eyhgm/mevzuat/ulusal-mevzuat/yonetmelikler/erisilebilirlik-izleme-ve-denetleme-yonetmeligi/ Erişim Tarihi: 09.09.2020
Büyükşehir Belediyeleri Engelli Hizmet Birimleri Yönetmeliği. https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=10589&MevzuatTur=7&MevzuatTertip=5 Erişim Tarihi: 09.09.2020
Erişilebilirlik Kılavuzu. (2020). Erişilebilirlik Kılavuzu (Editör: Deniz Çağlayan Gümüş). Ankara: Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü Yayını. https://ailevecalisma.gov.tr/media/54952/erisilebilirlik_kilavuzu.pdf Erişim Tarihi: 09.09.2020