ÇALIŞMA YAŞAMINDA GÖRME ENGELLİ BİREYLER: ÇANAKKALE ÖRNEĞİ

Çalışmak, her bireyin en temel haklarından biri olmanın yanında bireyleri topluma entegre eden, içsel tatmin sağlayan psiko-sosyal bir ihtiyaçtır. Engelli bireylerin düşük istihdam oranları ile bu temel haktan mahrum oldukları, istihdam halinde olanların da çeşitli sorunlar yaşadıkları bilinmektedir. Tüm engelli grupları içinde görme engellilerin de çalışma yaşamında karşılaştıkları kendilerine özgü zorluklar mevcuttur. Zorluklar karşısında görme engelli bireyler ya çalışma yaşamından yoksun kalmayı tercih etmekte ya da olumsuz çalışma koşulları altında çalışmayı sürdürmektedir. Çalışma yaşamında görme engellilerin yaşadıkları zorlukların tespit edilmesi, bu olumsuz durumların düzeltilmesi ve görme engellilerin istihdamlarının arttırılması açısından büyük önem arz etmektedir. Bu araştırmanın amacı istihdam halinde olan görme engelli bireylerin çalışma yaşamında karşılaştıkları zorlukları tespit etmektir. Bu amaçla Çanakkale ilinde istihdam edilen görme engelli vatandaşlarla nitel bir araştırma gerçekleştirilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Engelli, Görme Engelli, Çalışma Yaşamı, Çanakkale

Work is a psycho-social need providing internal satisfaction integrating individuals into society besides being one of the most basic rights of every individual. Disabled individuals are deprived of this basic right with low employment rates however it is also known that people with disabilities employed have various problems. In all groups of people with disabilities, there are available specific difficulties that in also visually impaired people face in their working life. In the face of difficulties, visually impaired individuals either prefer to be deprived of working life or continue to work under adverse working conditions. It is of great importance to identify the difficulties experienced by visually impaired people in working life, to correct these negative situations and in terms of to increase the employment of visually impaired people. The aim of this study is to identify the difficulties faced by visually impaired individuals in employment. For this purpose, a qualitative research was carried out with visually impaired citizens employed in Çanakkale.

Keywords:

Disable, Visually Impaired, Working Life, Çanakkale,

PDF

___

Arıcı, K. (1999).Görme Özürlülerin Sosyal Güvenlik Açısından Korunmaları. Karataş, K. (Ed.), Görme Özürlüler Sosyal Güvenlik Sorunları ve İstihdam Sempozyumu Bildiriler, Bildirileri içinde (71- 86) Ankara: Altı Nokta Körler Hizmet Vakfı Yayınları:3. Arıkan, Ç. (2001). Türkiye’de Görme Özürlü Kadınlar: Sorunlar, Beklentiler, Çözüm Önerileri, Ankara: Körler Federasyonu Yayın No:3.
Arslan, Y., Şahin,H. M., Gülnar, U. Şahbudak, M. (2014). Görme Engellilerin Toplumsal Hayatta Yaşadıkları Zorluklar (Batman Merkez Örneği), Yaşam Bilimleri Dergisi, 4(2), 1-14.
Aslan, C. (2016). Görme Engelliler İçin Yardımcı Teknolojiler, Çakmak S. (Ed.), Özel Eğitim ve Yardımcı Teknolojiler (ss. 56-92). Ankara: Vize Yayıncılık.
Ataman, A. (1999). Özel Sektörde Çalışan Görme Engellilerin Karşılaştığı Sorunlar. Karataş, K. (Ed.), Görme Özürlüler Sosyal Güvenlik Sorunları ve İstihdam Sempozyumu Bildiriler, Bildirileri içinde(293-307) Ankara Altı Nokta Körler Hizmet Vakfı Yayınları:3.
Atasayar, K. (1978). Görmeyenlerin İşgücünden Yararlanma Yolları. Körlük ve Sorunları Seminer Çalışmaları ve Bildiriler, Bildirileri içinde (59-65) Ankara: Türkiye Körler Vakfı Yayınları No:1.
Aydın, A. (2012). Görme Engelli Üniversite Öğrencilerinin Bilgi Erişim Sorunları. Bilgi Dünyası Dergisi, 13(1), 93- 116.
Baltacı, A. (2018). Nitel Araştırmalarda Örnekleme Yöntemleri ve Örnek Hacmi Sorunsalı Üzerine Kavramsal Bir İnceleme. Bitlis Eren Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(1), 231-274.
Bengisu, M., Izbırak, G., Mackieh, A. (2008).Work-Related Challenges for Individuals Who Are Visually Impaired in Turkey. Journal of Visual Impairment & Blindness,102(5), 284-294.
Benli, A. (1999). Özürlülerin İstihdamında Karşılaşılan Güçlükler ve Kurumsal Yaklaşımlar ile Uygulamalara Eleştirel Bir Yaklaşım. Karataş, K. (Ed.), Görme Özürlüler Sosyal Güvenlik Sorunları ve İstihdam Sempozyumu Bildiriler, Bildirileri içinde (49-60), Ankara: Altı Nokta Körler Hizmet Vakfı Yayınları:3.
Burcu, E. (2017). Türkiye’de Engelli Bireylerin Dezavantajlı Konumlarına Engellilik Sosyolojisinin Eleştirel Tavrıyla Bakmak. Toplum ve Demokrasi, 11(4), 107-125.
Cesim, Ö. B., Şanlı, Ö., Akel, B. S.(2018).Hacettepe Üniversitesindeki Engelli Çalışanların Karşılaştıkları Psikolojik Şiddet Davranışları (Mobbing) ve Bu Davranışların Etkileri. H.Ü. Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 5(1), 34-45.
Çarkçı, Ş. (2011). Engellilerin Mesleki Eğitimi ve İstihdamı (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi) Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Derici, M. E. (1999). Görme Özürlüler İçin İş ve Meslek Analizi Yöntemleri. Karataş, K. (Ed.), Görme Özürlüler Sosyal Güvenlik Sorunları ve İstihdam Sempozyumu Bildiriler, Bildirileri içinde (165-172) Ankara: Altı Nokta Körler Hizmet Vakfı Yayınları:3.
DİE, Başbakanlık Özürlüler İdaresi Başkanlığı. (2002).Türkiye Özürlüler Araştırması, Erişim Tarihi:14 Haziran 2019, https://kutuphane.tuik.gov.tr/pdf/0014899.pdf
Duckett, P. S., Pratt, R. (2001). The Researched Opinions on Research: Visually Impaired People And Visual İmpairment Research. Disability & Society, 16(6), 815-835.
Enç, M. (1978).Görme Özürlüler Rehabilitasyon ve İstihdam. Türkiye Körler Vakfı Körlük ve Sorunları 2. Semineri, Bildirileri içinde (19-28) Ankara: Türkiye Körler Vakfı Yayınları:1.
Erdoğan, M. (2016). “Engellilerin Kentlileşmesi: Çanakkale Örneği”, Kentlilik Bilinci ve Kültürü Sempozyumu, Bildirileri içinde (215-227), Bursa.
Genç, S. (1999). Görme Engelli Ailelerin Karşılaştığı Sosyal Yardım ve Eğitim Sorunları. Karataş, K. (Ed.), Görme Özürlüler Sosyal Güvenlik Sorunları ve İstihdam Sempozyumu Bildiriler, Bildirileri içinde (282-284), Ankara: Altı Nokta Körler Hizmet Vakfı Yayınları:3.
Koçyıldırım, Ş. (1998). Görme Özürlülerin İstihdamını Zorlaştıran Etmenler ve Önyargılar. Karataş, K. (Ed.), Görme Özürlüler Mesleki Rehabilitasyonu ve İstihdamı Konferansı, Bildirileri içinde (ss. 51-57) Ankara: Altı Nokta Körler Hizmet Vakfı Yayınları:2.
Korkut, S. (1999).Çalışma hayatında Özürlülerin Durumu ve Hakları. Karataş, K. (Ed.), Görme Özürlüler Sosyal Güvenlik Sorunları ve İstihdam Sempozyumu Bildiriler, Bildirileri içinde (249-252) Ankara: Altı Nokta Körler Hizmet Vakfı Yayınları:3.
Kürkçü, A. (1998).Görme Özürlülerin İstihdamında Basına Düşen İşler. Karataş, K. (Ed.), Görme Özürlüler Mesleki Rehabilitasyonu ve İstihdamı Konferansı, Bildirileri içinde (180-183), Ankara: Altı Nokta Körler Hizmet Vakfı Yayınları:2.
McDonnall, M. C., Crudden, A. (2009). Factors Affecting the Successful Employment of Transition-Age Youths with Visual Impairments. Journal of Visual Impairment & Blindness, 103(6), 329-341.
MEB. (2008). Özel Eğitim ve Rehabilitasyon Merkezi Görme Engelli Bireyler Destek Eğitim Programı, Erişim Tarihi: 13 Haziran 2019, https://orgm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar /2013_09/04010347_grmeengellibireylerdestekeitimprogram.pdf.
Ölmezoğlu, N. İ. (2015). Çalışma Yaşamında Engelliler: Gümüşhane İli Engelli İstihdamına İlişkin Emek Arz Yönlü Bir Araştırma (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Özteke Kozan, H. İ., Bozgeyikli, H., Kesici, Ş.( 2018). Engelsiz Kent: Görme Engelli Bireylerin Kentlerde Yaşadıkları Problemler. İdeal Kent Dergisi, 9(23), 216-235.
Özyürek, M. (1988). Özel Eğitim, ERİPEK, S. (Ed.), Görme Engelliler (ss.129-154). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları: 1018.
Ryles, R.(1996).The impact of braille reading skills on employment, income, education, and reading habits. Journal of Visual Impairment & Blindness, 90(3), 219–226.
Schur, L., Krusez, D., Blanck, P.(2005). Corporate Culture and the Employment of Persons with Disabilities. Behavioral Sciences and the Law, 23(1), 3-20.
Şahan, C. Ş. (2018). Çalışma Hayatına Katılımda Engellilerin Yaşadıkları Sorunlar: Tekirdağ Süleymanpaşa Örneği (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Tekirdağ Namık Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tekirdağ.
Şişman, Y., Yazıcı B., Kocabaş F.,(2011). Özürlülerin Çalışma Yaşamına Katılma Gereği ve Türkiye’de Bu Bağlamda Uygulanan Sosyal Politikaların Genel Bir Değerlendirilmesi -Kota Yönteminin Uygulanmasına İlişkin Bir Eskişehir Örneği. Eskişehir Anadolu Üniversitesi Yayınları No:1206.
T.C. Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı. (2019). Engelli ve Yaşlı İstatistik Bülteni, Erişim Tarihi:03.07.2019, https://ailevecalisma.gov.tr/media/9085/buelten-haziran2019-son. pdf.
TÜİK. (2010). Özürlülerin Sorun ve Beklentileri Araştırması, Erişim Tarihi: 14 Haziran 2019, https://www.ailevecalisma.gov.tr/media/5602/ozurlulerin-sorun-ve-beklentileri-arastirmasi 2010.pdf
Türkiye Körler Federasyonu, Erişim Tarihi: 29.06.2019 http://www.korlerfederasyonu.org.tr /imza01.asp.
Whiteneck, G. G., Harrison-Felix, C. L., Mellick, D. C., Brooks, C.A., Charlifue, S. B., Gerhart, K. A. (2004). Quantifying Environmental Factors: A Measure of Physical, Attitudinal, Service, Productivity, and Policy Barriers. Archives of Physical Medicine and Rehabilitation, 85(8), 1324-1335.
WHO. (2011). Dünya Engellilik Raporu, Erişim Tarihi:15 Haziran 2019, http://siteresources. worldbank.org/TURKEYINTURKISHEXTN/Resources/4556871328710754698/YoneticiOzeti.pdf
Yıldız, S., Gürler, S.,(2018). Görme Engelli Bireylerin Engelli Haklarına Dair Bilgi Düzeylerinin Ölçülmesi- Ankara Örneği, Kırıkkale Örneği. Sosyal Bilimler Dergisi, 8(1), 241-268.
Zaim Gökbay, İ., Ergen, A., Özdemir, N.(2011). Engelli Bireylerin İstihdamına Yönelik Bir Vaka Çalışması: Engelsiz Eğitim. Öneri Dergisi, 9(36), 1-8.