İNSANİ GELİŞMİŞLİK GÖSTERGELERİ AÇISINDAN İSLAM İŞBİRLİĞİ TEŞKİLATI ÜYE ÜLKELERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ

ÖZ Bir ülkenin ekonomik performansı ile beşeri kalkınma performansı birbirinden farklı olabilir. Bununla birlikte kalkınmanın bir göstergesi olarak sadece yüksek gelir düzeyi de yeterli değildir. Gelişmişlik düzeylerini belirleyebilmek, ekonomik göstergelerle birlikte insani, sosyal ve kültürel açıdan farklı göstergelerin kullanılmasını gerektirmektedir. Birleşmiş Milletler, bir ülkenin gelişmişlik düzeyini İnsani Gelişim Endeksi aracılığıyla ölçmektedir. Bu endekste, ülkelerin gelirleriyle birlikte, eğitim ve sağlığa ilişkin göstergeler de yer almaktadır. Bu çalışmada Türkiye’nin de içinde olduğu 57 üyeli İslam İşbirliği Teşkilatı ülkelerinin, 2016 İnsani Gelişme Endeksi ve alt grup göstergeleri açısından bir değerlendirilmesi yapılmaktadır. Buna göre, Türkiye insani gelişme endeksi bakımından, 0,767 puanla 188 ülke içerisinde 71. sırada yer almaktadır. Bu sıralama Türkiye’yi yüksek insani gelişime sahip ülkeler arasına koymaktadır. İslam İşbirliği Teşkilatı üyeleri içerisinde ise 11. sırada yer alan Türkiye, bu grubun gelir göstergeleri göz önüne alındığında daha yüksek yerlerde olmayı hak ettiği düşünülmektedir. Türkiye’nin insani gelişim açısından daha üst basamaklarda yer alabilmesi, eğitim ve sağlık alanlarındaki yatırımların arttırılmasına bağlı bir durum olarak görülmektedir. Anahtar Kavramlar: Beşeri sermaye, Beşeri Kalkınma, İnsani Gelişim Endeksi, İslam İşbirliği TeşkilatıJEL Kodları: O10, O15

AN EVALUATION OF THE MEMBER STATES OF THE ORGANIZATION OF ISLAMIC COOPERATION BY THE HUMAN DEVELOPMENT INDICATORS

ABSTRACTEconomic performance and human development performance of a country may be different than each other. In addition, only high level of income is not even enough as an indicator of development. Assessing the development levels requires the use of different indicators from humanitarian, social and cultural perspectives, in addition to economic indicators. The United Nations measures the level of development of a country by The Human Development Index. This Index includes indicators on education and health, in addition to the incomes of countries. This study analyzes the 2016 Human Development Index and its sub-categories for The 57-member Organization of Islamic Cooperation countries, which also includes Turkey. The Human Development Index Report places Turkey at 71st rank with 0,767 among 188 countries. This ranking places Turkey among the countries with human development. Among The Organization of Islamic Cooperation countries, Turkey places 11th, which should be deserving a higher ranking considering income indicators of this group. Placement of Turkey at higher rankings in terms of human development appears to depend on increased investments on education and health areas.

___

  • KAYNAKLARAkın, A. ve Ersoy, K. (2012). 2050’ye doğru nüfus bilim ve yönetim: sağlık sistemine bakış. TÜSİAD, Yayın no: TÜSİAD-T/2012-11/533.Akçiçek, A. (2015). 2014 İnsani gelişme endeksi ve Türkiye’nin insani gelişme performansı. Stratejik Düşünce Enstitüsü SDE Rapor, Mart, 1-16.Başar, S., Eren, M. ve Eren, M. (2015). Ülkelerin insani gelişmişlik endeksi değişkenlerine göre etkilerinin incelenmesi. International Conference On Eurasian Economies, SESSION 6E: Kalkınma I, 846-854.Bolat, B. A. ve Çilan, Ç. A. (2007). İnsani gelişme bileşenleri açısından gelişmekte olan ülkelerin diskriminant analizi ile karşılaştırılması. 38. Uluslar arası Asya ve Kuzey Afrika Çalışmaları Kongresi, ICANAS, Türkiye, 10-15 Eylül, 1-10. Çelik, A. (2016). İnsani Gelişime Endeksi ve Türkiye’nin yeri. Konya Ticaret Odası Ekonomik Araştırmalar ve Proje Müdürlüğü Araştırma raporu, Konya, Haziran. Demir Şeker, S. (2011). Türkiye’nin insani gelişme endeksi ve endeks sıralamasının analizi. Kalkınma Bakanlığı Sosyal sektörler ve Koordinasyon Genel Müdürlüğü, Yayın No: 2828, Ekim.Doğan, H. G. ve Gürler, Z. (2013). Türkiye’nin insani gelişme endeksinin analitik olarak değerlendirilmesi. Iğdır Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 3 (2), 69-76.Fırat, E., ürün, E. ve Aydın, A. (2015). Kalkınma ve eğitim ilişkisi: insani gelişme endeksine göre Türkiye’nin eğitim düzeyinin değerlendirilmesi. International Conference On Eurasian Economies, SESSION 7E: Kalkınma II, 876-883.Hicks, D. A. (1997). The ınequality-adjusted human development ındex: a constructive proposal. World Development, 25 (8), 1283-1298. Karabulut, T., Kaya, N. ve Gürsoy, Z. (2009). Ekonomik kalkınma ve işbirliği örgütüne üye ülkelerin 2006 yılı insani gelişmişlik düzeylerinin analizi. Niğde Üniversitesi İİBF Dergisi, 2 (2), 1-18.Keskin, A. (2011). Ekonomik kalkınmada beşeri ssermayenin rolü ve Türkiye. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 25 (3-4), 125-153. Köksal, S. S. vd. (2016). Temel sağlık düzeyi göstergeleri açısından Türkiye ve Avrupa Birliği ülkeleri. TJFM&PC (Turkish Journal of Family Medicine and Primary Care), 10 (4), 205-212.Tireli, M., Coşkun, S. ve Kunduracı, N. F. (2013). İİT ülkeleri ve Türkiye’ye ait sosyal göstergeler ile insani gelişim göstergeleri arasındaki ilişkinin karşılaştırmalı analizi. Sosyal Politika Çalışmaları, Yıl:13, 7 (30), Ocak-Haziran, 61-87.UNDP. (1990). Human Development Report. Work for Human Development, New York, Oxford University Press.UNDP. (2010). Human Development Report. Work for Human Development, New York.UNDP. (2016a). Human Development Report 2016. Human Development for Everyone, Published for the United Nations Development Programme (UNDP).UNDP. (2016b). Human Development Report, Technical Notes 2016. Human Development for Everyone, Published for the United Nations Development Programme (UNDP). http://hdr.undp.org/sites/default/files/hdr2016_technical_notes_0.pdf, E.T : 25.09.2017. WHO. (2015). 2015 Global reference list of 100 core health indicators.World Bank. (2017). World Development Indicators 2017. World Bank Group, Washington DC.İslam İşbirliği Teşkilatı (İİT). (b.t). Erişim Tarihi: 25.09.2017, (http://www.mfa.gov.tr/islam-isbirligi-teskilati.tr.mfa.İslam İşbirliği Teşkilatı (İİT). (b.t). Erişim Tarihi: 25.09.2017, http://www.disiliskiler.kulturturizm.gov.tr/TR,132162/islam-isbirligi-teskilati-iit.html.