Obama Döneminde Türk-Amerikan İlişkileri: Model Ortaklıktan Eksen Kaymasına İniş Çıkışlar ve Ayrışan Çıkarlar

Bu çalışma, Türk-Amerikan ilişkilerinde son dönemde gözlenen karşılıklı güvensizlik ve çıkar farklılaşması gibi olumsuzlukları, Obama ve Erdoğan döneminde Türk ve Amerikan dış politikasında yaşanan değişim ve dönüşümü temel alarak ve Ortadoğu özelinde bölgesel gelişmelere odaklanarak çözümleme amacındadır. Çalışmanın temel savı, Obama döneminde ilişkilerin yeni kavramsal çerçevesi olarak sunulan model ortaklığa rağmen, 2000’ler boyunca ilişkilerde gözlenen bozulmanın ve iniş çıkışların önüne geçilemediğidir. Bunun gerisindeki temel faktör olarak iki ülkenin bölgesel çıkarlarındaki farklılaşmayı gören çalışma, Türkiye’nin dış politikada Erdoğan döneminde daha “özerk” hareket edip Ortadoğu’da daha etkin olma çabası ile ABD’nin henüz Türkiye’nin bu yeni dış politika vizyonunu tam anlamıyla paylaşmaması sonucu bu farklılaşmanın giderek derinleştiğini de savunmaktadır. Çalışma, ikili ilişkilerin geldiği bu noktadan daha öteye bozulmasını önlemek ve yeniden yapıcı ve güven verici bir iletişim kurabilmek için iki tarafa da düşen görevler ve önerilerin sıralandığı bir sonuç bölümüyle tamamlanmaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Türkiye, ABD, Obama, Erdoğan, Model Ortaklık

Turkish-American Relations under Obama: Ups and Downs and Diverging Interests from the Model Partnership to the Axis Shift Debate

This study analyzes the problem areas, such as a growing mutual distrust and diverging interests, in the Turkish-American relations on the basis of the changes taking place under both the Erdoğan and Obama periods in Turkish and American foreign affairs, particularly taking the latest developments in the Middle East into account. Its main argument is that further deterioration in the relationship was not avoided despite the model partnership presented as the new conceptual framework of the relations under Obama. The reasons underlying this are the Turkish attempts under Erdoğan to act more independently and to be more effective in the Middle East and the unwillingness of the US to endorse the new Turkish foreign policy vision. The study ends with both an overview of how both sides could find ways of halting the future imbroglios in the relationship and the propositions about the establishment of more constructive and reliable communication

Keywords:

Turkey, the US, Obama, Erdoğan, the Model Partnership.,

PDF

___

Abramowitz, Morton ve Eric S. Edelman (2013), “From Rhetoric to Reality
Reframing U.S. Turkey Policy”, Bipartisan Policy Center, Foreign Policy
Project, October, p. 1-72.
Akgün, Mensur (2014), “Amerika-Türkiye İlişkileri Gösterilmek İstenildiği Gibi
Kötü Değil”, Star, 23 Kasım
http://haber.stargazete.com/yazar/amerikaturkiye-iliskileri-gosterilmek-istendigi
gibi-kotu-degil/yazi-970381, 23.11.2014.
Akman, Sait (2013), “AB-ABD Transatlantik Ticaret ve Yatırım Ortaklığı (TTIP)
ve Türkiye”, TEPAV Rapor 201305, s. 1-17.
Albright, Madeleine, K., Stephen J. Hadley ve Steven A. Cook (2012), “U.S.
Turkey Relations: A New Partnership”, Council on Foreign Relations
Independent Task Force Report No. 69.
Alirıza, Bülent (2013), “Erdogan Back at the White House”, Center for Strategic and
International Studies (CSIS), Turkey Project, 15 May, p. 1-6.
CFR (Council on Foreign Relations) (2014), “Are U.S. Ground Troops Headed to
Syria?”, October 20, http://www.cfr.org/syria/us-ground-troops-headed
syria/p33633?cid=rss-analysisbrief..., 12.11.2014.
Aslan, Ali (2013), “Model (Olmayan) Ortaklık”, Zaman, 14 Ekim, http://www.zaman.com.tr/ali-aslan/model-olmayan- ortaklik_2152089.html, 12.09.2014.
Bacık, Gökhan (2013), “Türkiye’nin Mısır Yaklaşımı”, Analist, Sayı 30, Ağustos, s. 41.
The Economıst (2014), “Back to Iraq”, September 13, http://www.economist.com/news/united-states/21616959-barack- obama-vows-step-up..., 12.11.2014.
Bekdil, Burak E. (2014), “Allies Intensify Pressure on Turkey over China Missile Deal”, Defensenews, 25 February
http://www.defensenews.com/article/20140225/DEFREG01/302250026/Allies- Intensify-Pressure-Turkey-Over-China-Missile-Deal, 24.11.2014.
Bleek, Philipp C. ve Aaron Stein (2012), “Turkey and America Face Iran”, Survival, Vol. 54, Issue 2, April-May, p. 27-38.
Büsam (Bahçeşehir Üniversitesi Uluslararası Güvenlik ve Stratejik Araştırmalar Merkezi), (2009), “Obama Dönemi Amerikan Dış Politikasında Bölgesel Yaklaşımlar”, İstanbul, Şubat, s. 1-102.
Crowley, Michael (2014), “Crisis in Syrian City Exposes Fissure in Obama’s anti- ISIS Coalition”, Time, October 13
http://eds.a.ebscohost.com/eds/detail/detail?vid=1&sid=a1eb5a2e-2b8e-424d-b80c- 29f...,12.11.2014.
Dalay, Galip ve Dov Friedman (2013), “The AK Party and the Evolution of
Turkish Political Islam’s Foreign Policy”, Insight Turkey, Vol. 15, Issue 2, p. 123-139.
Davutoğlu, Ahmet (2009), Stratejik Derinlik: Türkiye’nin Uluslararası Konumu, Küre Yayınları, İstanbul.
Danforth, Nicholas (2008), “Ideology and Pragmatism in Turkish Foreign Policy: From Atatürk to the AKP”, Turkish Policy Quarterly, Vol. 7, Issue 3, p. 83-95.
Dinçer, Osman B. (2014), “Irak Şam İmha Devleti”, Analist, Sayı 45, Kasım, s. 20- 27.
Falk, Richard (2014), “Can the US Government Accept an Independent Turkish Foreign Policy in the Middle East?”, Insight Turkey, Vol. 16 Issue 1, p. 7-18.
Gerges, Fawaz (2013), “The Obama Approach to the Middle East: The End of America’s Moment?”, International Affairs, Vol. 89, Issue 2, p. 299- 323.
Gordon, Michael R. Ve Fahim Kareem (2013), “Kerry Says Egypt’s Military Was ‘Restoring Democracy’ in Ousting Morsi”, The New York Times, 1 August, http://www.nytimes.com/2013/08/02/world/middleeast/egypt- warns-morsi-supporters-to-end-protests.html?_r=0, 11.10.2013.
Han, Ahmet K. (2103), “Double Souls of Turkey and Its Impact on Turkish-U.S. Relations”, The German Marshall Fund of the United States, Analysis, December 16, p. 1-3.
Kanat, Kılıç B. (2013), “Değişen Küresel Sistem ve Türk-Amerikan İlişkileri”, Zaman, 15 Mayıs, http://www.zaman.com.tr/yorum_degisen-kuresel- sistem-ve-turk-amerikan-iliskileri_2089882.html, 10.10.2013.
Kanat, Kılıç B. (2014), “Obama’nın İkinci Döneminde Amerikan Dış Politikası”, SETA Analiz, Sayı 93, Mayıs, s. 1-29.
Kardaş, Şaban (2013), “Dönüşen Bir Coğrafyada Yalnız Bir Dış Politika(?)”, Analist, Sayı 32, Ekim, s. 70-71.
Kasım, Kamer (2014), “Obama’nın Stratejisi: ABD’nin Bölge Ülkelerinden Beklentileri”, USAK, 11 Eylül, http://www.usak.org.tr/kose_yazilari_det.php?id=2363&cat=323, 12.11.2014.
Kayaoğlu, Barın (2013), “Did Turkey Just Let a Chinese Trojan Horse into NATO?”, The National Interest, October 17, http://nationalinterest.org/commentary/did-turkey-just-let-chinese- trojan-horse-nato-9247, 12.03.2014.
Keyman, Fuat (2013), “Türkiye Modeli Bitiyor mu?”, Analist, Sayı 30, Ağustos, s. 24-25.
Kırdar, Seda (2012), “Türkiye-ABD İlişkilerinde Politika Farklılıkları Derinleşirken”, TEPAV Değerlendirme Notu, No. 201287, Aralık, s. 1- 3.
Kırdar, Seda (2013), “Başbakan Erdoğan ve Başkan Obama Görüşmesi”, TEPAV Değerlendirme Notu, No. 201326, Mayıs, s. 1-4.
Kiniklioğlu, Suat (2010), “Turkey’s Neighbourhood and Beyond: Tectonic Transformation at Work?”, The International Spectator, Vol. 45, Issue 4, p. 93-100.
Kubicek, Paul (2014), “Diverging American and Turkish Perspectives on the “New Middle East”, SEPAM Policy Brief No. 1, Antalya International University, January.
Landis, Joshua, (2014), “IŞİD, Kobani ve Amerika’nın Suriye Politikası Üzerine”, Analist, Sayı 45, Kasım, s. 34-37.
Öniş, Ziya (2009), “The New Wave of Foreign Policy Activism in Turkey: Drifting Away From Europeanization?”, Danish Institute for International Studies, DIIS Report, p. 1-40.
Özel, Soli (2014), “ABD-Türkiye İlişkisi Krizde mi?”, Habertürk, 21 Kasım, http://www.haberturk.com/dunya/haber/1011462-abd-turkiye-iliskisi- krizde-mi, 22.11.2014.
Samaan, Jean-Loup (2013), “The Rise and Fall of the “Turkish Model” in the Arab World”, Turkish Policy Quarterly, Vol. 12, Issue 3, Fall, p. 61-69.
Simcox, Robin (2014), “ISIS’ Worst Nightmare”, Foreign Affairs, September 15, http://www.foreignaffairs.com/articles/141987/robin-simcox/isis-worst- nightmare, 11.10.2014.
Taşpınar, Ömer (2011), “The Rise of Turkish Gaullism: Getting Turkish-American Relations Right”, Insight Turkey, Vol. 13, Issue 1, p. 11-17.
Tol, Gönül (2013), “Turkey’s KRG Energy Partnership”, Foreign Policy, January 29, http://mideastafrica.foreignpolicy.com/posts/2013/01/29/turkey_s_krg_ energy_partnership, 10.04.2014.
Tol, Gönül (2014), “Turkey: A Reluctant Partner in the Fight Against the Islamic State”, http://www.mei.edu/content/at/turkey-reluctant-partner-fight-against- islamic-state, 12.10.2014. East Institute, September 15
Turan, İlter (2013), “Ortadoğu’da Değişim Süreci ve Dış Politikamız”, Analist, Sayı 30, Ağustos, s. 68-69.
The Washington Post, (2013), “Prime Minister Erdogan’s Strongman Tactics in Turkey”, June 4, http://www.washingtonpost.com/opinions/prime- minister-erdogans-strongman-response-to-turkeys- protests/2013/06/03/6d83987a-cc78-11e2-8f6b- 67f40e176f03_story.html, (23.10.2013).
The Washington Post, (2014), “Turkey’s Power Struggles Threaten the Nation,” January 2, http://www.washingtonpost.com/opinions/turkeys-power- struggles-threaten-the-nation/2014/01/01/b86ac99c-7175-11e3-8def- a33011492df2_story.html, (04.10.2014).
Türkmen, Füsun (2012a), Kırılgan İttifak’tan “Model Ortaklığa”: Türkiye-ABD İlişkileri, Timaş Yayınları, İstanbul.
Türkmen, Füsun (2012b), “ABD ile İlişkilerde Perakende Çıkar Dönemi”, Aksiyon, 24 Aralık, http://www.aksiyon.com.tr/aksiyon/newsDetail_getNewsById.action?n ewsId=34405, 12.10.2013.
Ulutaş, Ufuk (2014), “ABD’nin Kobani’deki Hesabı Ne?”, SETA, 27 Ekim, http://setav.org/tr/abdnin-kobanideki-hesabi-ne/yorum/17668, 28.11.2014.
Uzgel, İlhan (2013), “ABD ve NATO’yla İlişkiler”, Türk Dış Politikası: Kurtuluş Savaşından Bugüne Olgular, Belgeler, Yorumlar, Cilt III, Editör: Bakın Oran, 1. Baskı, İletişim Yayınları, İstanbul, s. 249-336.
Yegin, Mehmet (2013), “ABD’nin Arap Baharı Politikası: “Ne Yaza Hasretim Ne Bahara Düşkünüm””, Analist, Sayı 30, Ağustos, s. 26-27.
Yegin, Mehmet (2014), “Türkiye-ABD İlişkileri: Bir Kez Daha Karşılıklı Güvensizlik”, Analist, Sayı 45, Kasım, s. 29-31. Yegin, Mehmet ve Eyüp Ersoy (2013), “Türkiye-ABD İlişkileri: Çok Boyutlu Bir Ortaklığa Doğru”, Uşak Raporları No. 13-05, Mayıs.
Yeşiltaş, Murat ve Ali Balcı (2011), “AK Parti Dönemi Türk Dış Politikası Sözlüğü: Kavramsal Bir Harita”, Bilgi, Sayı 23, s. 9-34.
Yılmaz, Nuh (2011), “Stratejik Ortaklıktan Model Ortaklığa: Türkiye’nin Bağımsız Dış Politikasının Etkileri”, Türk Dış Politikası Yıllığı 2010, SETA Yayınları, Ankara, s. 551-577.