19. YÜZYILDA OSMANLI-BORNU MÜNASEBETLERİ
Bu çalışma, Bornu tarihi ile ilgili Nijerya’da yetişmiş önemli ilmî şahsiyetlerden biri olan Ali Kyari Benî Şeyh tarafından yazılmış bir makalenin çevirisidir ve 19. yüzyılda Osmanlı-Bornu münasebetlerini siyasi ve iktisadi bağlamda ele almaktadır. Çevirinin en önemli hususiyeti, Afrika tarihinin belli bir kesitindeki ikili diplomatik ilişkileri, yerel bir tarihçinin perspektifinden Libya Milli Arşivi’ndeki tarihi belgeler ışığında sunmasıdır. Bu bağlamda Trablusgarp ile Bornu arasındaki ticarî bağların işlevselliğini koruduğu müddetçe Sahra transit ticaretinin canlılığını muhafaza ettiği ve bu sayede yerel halkın müreff eh bir hayata kavuştuğu ancak bölgeye Avrupa sömürgeciliğinin gelişiyle birlikte var olan bu güçlü ilişkiler ağının tamamen alt-üst olduğu anlaşılmaktadır.
Anahtar Kelimeler:
Osmanlı Devleti, Trablusgarp, Bornu, Avrupa Sömürgeciliği, Sahra Transit Ticaretİ
BORNO-OTTOMAN RELATIONS IN THE NINETEENTH CENTURY
This study is the translation of the article written by Ali Kyari Bani Sheikh who is the one the most important scholarly persons grown in Nigeria about the history of Bornu and the article is handling the relations between Ottoman and Bornu in the political and financial context in 19th century. The most important characteristic of the translation is the representation of bilateral relations in a determined section of African history in the perspective of a local historian in consideration of historical documents founded in National Archive of Libya. In this regard, it is understood that as long as commercial relations between Bornu and Tripolitania protect their functionalities, the transit trade of Sahara preserves its aliveness and thus local societies arrives at prosperous life but with the arrival of European Colonialism to the region, the network of these existing relations are destructed.
Keywords:
Ottoman Empire, Tripoli, Bornu, European Colonialism, Saharan Transit Trade,
___
- Libya Milli Arşivi (İlgili belgelerin künyeleri, metin içerisinde yer almaktadır.
- Adeleye, R. A. (1971). Power and Diplomacy in Northern Nigeria 1804-1906: The Sokoto Chaliphate and Its Enemies, Longman, London.
- Barth, Heinrich (1965). Travels and Discoveries in the North and Central Africa, C. I-II, Frank Cass&Co., London. Benton, P. A. (1968). The Languages and Peoples of Bornu (with an introduction by A.H.M. Kirk-Greene), C. I-II, Frank Cass&Co., London.
- Boahen, A. Adu (1964). Britain, Sahara and the Western Sudan 1788-1861, Oxford Studies in African Affairs, Oxford.
- Brenner, Louis (1971). “The North African trading community in the nineteenth-century Central Sudan”, Aspects of West African Islam, Ch. 7, D. McCall & N. Bennett (Eds.), Boston University Press, Boston.
- Flint, J. E. (1960). Sir George Goldie and the making of Nigeria, Oxford University Press, London.
- Folayan, K. (1971). “Tripoli-Bornu Political Relations, 1817-1825”, Journal of the Historical Society of Nigeria, C. 5, S. 4, Haziran, 463-476.
- Gwarzo, Hassan Ibrahim (1968). “Seven Letters from the Tripoli Archives“, Kano Studies, C. I, S. 4, 50-60.
- Martin, B. G. (1962). “Five Letters From the Tripoli Archives”, Journal of the Historical Society of Nigeria, C. 2, S. 3, Aralık, 350-372.
- Martin, B. G. (1969). “Kanem, Bornu and the Fezzan, Notes on the political history of a trade route”, Journal of African History, X/1, 15-27.
- Martin, B. G. (1972). “Mai Idris of Bornu and the Ottoman Turks, 1576-78”, International Journal of Middle East Studies, S. 3, Nu: 4, Ekim, 470-490.
- Monteil, P. L. (1895). De Saint-Louis à Tripoli par le lac Chad, Félix Alcan, Paris.
- Nachtigal, Gustav (1974, 1980). Sahara and Sudan, C. I-II, Eds. ve Çevs. Allan G. B. Fisher - J. Humphrey, C. Hurst&Co Publishers, London.
- Palmer, H. R. (1967). Sudanese Memories, Frank Cass, London.
- Richardson, James (1868). Travels in the Great Desert of Sahara in the years 1845 and 1846, C. I-II, Harrison and Co., London.
- Başlangıç: 2016
- Yayıncı: İstanbul Medeniyet Üniversitesi
Sayıdaki Diğer Makaleler
TÜRKİYE EKONOMİSİNİN REKABETÇİLİĞİ: GÜMRÜK BİRLİĞİ SONRASI DÖNEM İÇİN AMPİRİK BİR DEĞERLENDİRME
AIPAC’İN AMERİKAN DIŞ POLİTİKASINI VE İRAN NÜKLEER MÜZAKERELERİNİ ETKİLEME SİYASETİ
19. YÜZYILDA OSMANLI-BORNU MÜNASEBETLERİ
Ali Kyari BENÎ ŞEYH, Muhammed TANDOĞAN, Musa UMAR
CEZAYİR SAHRASI’NDAKİ FRANSIZ NÜFUZUNA KARŞI TEVÂRIK MUKÂVEMETİ (1881-1928)
Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi Journal of Medeniyet Politics