Fahreddin er- Râzî'de İrâde- Fiil İlişkisi

Fahreddin er-Râzi irâde konusunda Eş'ariliğin görüşlerini benimsemiş ve bunu detaylandırarak ortaya koymaya çalışmıştır. Ona göre insan kendi fiillerinin gerçek anlamda faili değildir. O, fiilin meydana gelmesinden önce insan zihninde ve kalbinde fiile hazırlık teşkil eden birçok safhanın olduğunu belirtir ve bütün bunların insanın değil Allah'ın eseri olduğunu ifade eder. Fiillerin vukuundan önceki mertebeleri erken dönemde ortaya koyan Râzî, Kur'an ayetlerinden de istifa ederek insanın irade ve fiillerinde Allah'ın iradesine tabi olduğunu ispatlamaya çalışır. Râzî, irade-fiil ilişki probleminde Allah'ın mutlak iradesi ve yaratmasını öne çıkarmış, insan fiilleri üzerinde Allah'ın irade ve yaratması haricinde hiçbir tesirinin olmadığını ifade ederek Eş'ari'nin kesb anlayışını cebre daha da yaklaştırmıştır.

Relationship Between Will and Act According to Al-Fahraddin Al-Razi

Al-Fahraddin al-Razi, adopted al-Ash'arî school's opinion about human will and he tried to explain it in detail. According to him, human, in fact is not the owner of his actions. He indicates that; before act there are in the human mind and heart the actual phases of preparing and he says that; all this aren't belong human but belong to God. Râzî has proved these phases in early period and in this matter he tried to prove that human will and the act dependent on God's will.Al-Razî put forward God's will and creation in the will-act problem and he explain that there is no any effect on human act without God's will and creation, thus he closer the Aşh'ari's acquisition idea to the compulsory.

PDF

___

Abdülbâkî, M. Fuad, el-Mu'cemu'l-Müfehres li Elfazi'l-Kur'ani'l-Kerim, Kahire, 1408/1988.
Aliyyü'l-Kâri, Şerhu Fıkhi'l-Ekber, Kahire, 1323.
Cevizci, Ahmet, Paradigma Felsefe Sözlüğü, İstanbul, 2002.
Cürcanî, S. Ş, et-Ta'rifât, İstanbul, 1997.
Çağrıcı, M. Hökelekli, H. "İrade" Mad. DİA, XXII.
Ebu Mansûr el-Matürîdî, Kitabu't-Tevhid, Ankara, 2005.
el-Cüveynî, el-Akidetü'n-Nizamiyye, Kahire, 1412/1992
el-Cüveynî, el İrşâd, Mısır, 1369/1950
Eş'arî, Kitabu'l-Luma', Kahire, 1975.
Eş'arî, el-İbane an Usuli'd-Diyane, Kahire, 1375.
Fahreddin er-Râzî, el Metâlibu'l-Aliye Mine'l-İlmi'l İlahi, Beyrut, 1999.
...................... Meâlimu Usûli'd-Din, Çev. Nadim Macit, Erzurum, 1996.
...................... Kelâma Giriş (el-Muhassal), Çev. Hüseyin Atay, Ankara, 2002.
...................... Mülahhas fi'l Mantık ve'l-Hikme, Süleymaniye Ktp. Damat İbrahim Paşa, No: 827.
...................... Mefatîhu'l-Ğayb, Râzî, Thk. İmad Z. Barudiy, Kahire, 2003.
...................... Nihâyetu'l-Ukûl fi Dirayeti'l-Usul, Kayseri Raşit Efendi Ktp. No: 504.
...................... el Erbaîn fi Usûli'd-Din, Kahire, 1982.
Fazlur Rahman, Çev. M. Dağ, M. Aydın, İslam, Ankara, 1996.
Gölcük, Şerafettin, Kelâm Açısından İnsan ve Fiilleri, İstanbul, 1979.
Gündoğar, Hamdi, Fahreddin er-Râzî'de İnsan Fiilleri, İstanbul, 2010.
Gündoğar, Hamdi, "Kur'ân'da Allah'ın Mutlak İradesi ve İlmi Karşısında İnsanın İrâde Özgürlüğü", Marife Der, 2010, Yıl.10, sy, 3.
Isfahanî, Rağıp, Müfredatü Elfazi'l-Kur'ân, Çev. Yusuf Türker, İstanbul, 2007.
İbn Hümâm, Kemaleddîn, el Müsâyere, Bulak, 1317.
İbn Manzûr, Lisanu'l-Arab, "rvd" mad, Daru Sadır, Beyrut, 1955.
İzmirli, İ, Hakkı, Yeni İlm-i Kelâm, Ankara 1981, Haz. Sabri Hizmetli.
Kâdı Abdülcebbâr, Şerhu'l Usûli'l-Hamse, Kahire 1965.
Kâdı Ebubekir el-Bakıllânî, Temhid, Kahire, 1366.
Kılavuz, A. Saim, Anahatlarıyla İslâm Akaidi ve Kelâm'a Giriş, İstanbul, 2007.
Özler, Mevlüt, İslâm Düşüncesinde İnanç Hürriyeti, İstanbul, 1997.
Râğıp el-İsfehânî, Müfredât, İstanbul, 2007.
Seyyid Şerif, Şerhu'l-Mevâkıf, Beyrut, 1998.
Şehristanî, el-Milel, Beyrut, 2001.
Seyyid Bey, Usûl-i Fıkıh Dersleri, İstanbul, 1911.
Topçu, Nureddin, Psikoloji, İstanbul, 1954.
Yavuz, Yusuf Şevki, "Fahreddin er-Râzî" Mad. DİA, XII.
Yeprem, S, İrade Hürriyeti ve Matüridi, İstanbul, 1997.
Yüksel, Emrullah, Sistematik Kelâm, İstanbul, 2011.