Tony Gatlif’in Aksanlı Sinemasına Deleuzyen Bir Bakış

Bu çalışma, azınlıkların ve göçebelerin yaşamlarını ve bu yaşamların getirdiği düşünümselliği pek çok filminde konu edinen Tony Gatlif’in “aksanlı sinema”sını felsefi açılımları bağlamında tartışmayı amaçlamaktadır. Yönetmenin, filmlerinde, Çingene ya da etnik bir azınlıktan olmak üzerine sinemanın araçlarını kullanarak inşa ettiği özgün üslup, majör olanı sorgulamaya açarken, film izleme deneyimini kendine özgü bir düşünsel serüvene dönüştürmektedir. Hamid Naficy’nin “aksanlı sinema” tanımlamasıyla örtüşen unsurlar da barındıran bu yaklaşım içerisinde göçebelik; minör bir öğe olarak ortaya çıkmakta ve tüm dünyanın yerleşik halklarının içerisinde göçebe Çingene toplulukları da minör bir varoluş sergilemektedirler. Minör bir topluluğa ait sözün ustalıklı bir biçimde sunulması açısından Kafka ile benzerlik gösteren Gatlif’in filmlerinde yer bulan bu felsefi düşünümsellik, yönetmenin Latcho Drom, Gadjo Dilo, Exils, Korkoro ve Transylvania filmlerini merkeze alarak incelenmektedir. Yönetmenin aksanlı imajları bağlamında açığa çıkan düşünümsellikler ve bu unsurların fark ve minör sinema tartışması bakımından ne ifade ettiği gibi sorular, film analizlerinin temel sorgulama alanlarını oluşturmaktadır. Elde edilen bulgular, sinemayı felsefi bir duyuş ve düşünüş etkinliği olarak gören Deleuze ve Guattari’nin kavramları referans alınarak tartışılmaktadır. Bu kapsamda Gilles Deleuze ve Felix Guattari’nin fark ontolojisi ve minor sinema yaklaşımları, Gatlif sinemasına yönelik yapılacak incelemenin düşünsel arka planını oluşturmaktadır.

A Deleuzean Look on Tony Gatlif’s Accented Cinema

This study aims to discuss Tony Gatlif's "accented cinema", which deals with the lives of minorities and nomads and the reflexivity brought by these lives in many of his films, in terms of philosophical expansions. The original style which the director build by using cinema’s means about being a Gypsy or from an ethnic minority, while opening the majorities to questioning, it transforms the film watching experience to a specific intellectual adventure. In Gatlif's approach, which includes elements that coincide with Hamid Naficy's definition of "accented cinema", nomadism emerges as a minor element and, nomadic Gypsy communities, inside all the inhabitants of the world, display a minor existence. This philosophical reflexivity in Gatlif’s films, which is similar to Kafka in terms of masterfully presenting words of a minor community, is examined by focusing on, Latcho Drom (1992), Gadjo Dilo (1997), Exils (2004), Transylvania (2006) and Korkoro (2009) films. Questions like revealing reflexivities in terms of director’s accented images and what these elements mean on account of difference and minor cinema debates, form the film analyses’ basic questioning fields and the obtained findings are discussed by taking reference of Gilles Deleuze and Felix Guattari’s concepts who see cinema as a philosophical perception and thinking activity. In this context, Deleuze and Guattari’s ontology of difference and minor cinema approach are the intellectual background of this study to be made on Gatlif cinema.

PDF

___

Akay, A. (2006). “Yersizyurtsuzlaşma Üzerine”, Toplumbilim, 5, pp. 19-22.
Akyol Oktan, K. (2019). “Tekillik, İnsan-Sonrası (Post-Human) ve Göçebe Cinsiyetler”. E.Baştürk ve B. N. Erdem (Ed.), in, Dijital Medya ve Toplumsal Cinsiyet- Kavramlar Fırsatlar Sınırlılıklar, Konya: Litera-Türk, pp. 283-318.
Altun, H. (2016). “Tony Gatlif’in Sinematografik Evreninde Farklı Veçheleriyle Göçün Tem- sili”, İnternational Symposium On Migration and Culture, pp. 193-216.
Andrew, M. (2008). “French Cinema in Exile: Trans-national Cultural Representation in Tony Gatlif’s Gadjo dilo”, New Cinemas: Journal of Contemporary Film, 6/2, pp. 75–83.
Bakhtin, M. (2001). Karnavaldan Romana Edebiyat Teorisinden Dil Felsefesine Seçme Yazılar, Trans. byCem Soydemir, İstanbul: Ayrıntı Publishing.
Blum-Reid, S. (2008). “Away from Home? Two French Directors in Search of their Identity”, Quarterly Review of Film and Video, 26:1, pp. 1-9.
Butler, J. ve Athanasiou, A. (2017). Mülksüzleşme & Siyasaldaki Performatif, Trans. by Başak Ertür, İstanbul: Metis Printing.
Colebrook, C. (2013). Gilles Deleuze, Trans. by Cem Soydemir, Ankara: Doğu Batı Publishing. Çakan, G. (2009). “Tony Gatlif”, https://www.bagimsizsinema.com/tony-gatlif.html, Access Date: 15.10.2021.
Çalcı, S. (2012). “Deleuze ve Guattari’de Dilin Yersiz-yurtsuzlaşması: Emir Sözcüklerden Ter- cihler Mantığına”, Journal Of Thinking, 2, pp. 6-27.
Deleuze, G. & Guattari, F. (1994). What Is Philosophy? New York: Columbia University Press.
Deleuze, G. & Guattari, F. (2005). A Thousand Plateaus: Capitalism and Schizophrenia, Trans. by Brian Massumi, Minneapolis: University of Minnesota Press.
Deleuze, G. & Guattari, F. (2020). Kafka: Minör Bir Edebiyat İçin, Trans. by Işık Ergüden, İstanbul: Sel Publishing.
Deleuze, G. &Parnet, C. (2007). Dialogues II, Trans. by Hugh Tomlinson & Barbara Habberjam, New York: Columbia University Press.
Deleuze, G. (1994). Difference and Repetition, Trans. by Paul Patton, New York: Columbia Uni- versity Press.
Deleuze, G. (1997). Cinema 2: The Time İmage, Mineapolis: University of Minesota.
Deleuze, G. (2004). The Logic of Sense, Trans. by Mark Lester with Charles Stivale, London: Continuum.
Foucault, M. (1997). “Of Other Spaces: Utopias and Heterotopias”, Neil Leach (ed), in, Rethink ing Architecture: A Reader In Cultural Theory, London, New York : Routledge, pp. 350-356.
Gatlif, T. (1992). Latcho Drom [Movie], France: K. G. Productions.
Gatlif, T. (1997). Gadjo Dilo [Movie], Romania, France: CNC, Princess Films, Canal+.
Gatlif, T. (2000). Wengo [Movie], France: Princes Films, Arte France Cinéma, Astrolabio Pro ducciones S.L., et al.
Gatlif, T. (2001). Swing [Movie], France: Princes Films, Centre national du cinéma et de l’image animée (CNC), Région Alsace, et al.
Gatlif, T. (2004). Exils [Movie], France: Princes Films.
Gatlif, T. (2006). Transylvania [Movie], France: Canal+, TPS Star.
Gatlif, T. (2009). Korkoro [Movie], France: Production Princes, France 3 Cinema, Rhone-Alp Cinema.
Gatlif, T. (2012). “On Sauve Les Banques, Pas Le People”, https://www.huffingtonpost.fr/ tony-gatlif/on-sauve-les-banques-pas-_b_1379618.html,Access Date: 15.10.2020.
Gatlif, T. (2014). Geronimo [Movie], France: Princes Films, Région Rhône-Alpes, Canal+, et al. Gatlif, T. (2018). Djam [Movie], France, Greece, Turkey: Princes Production.
Kracauer, S. (1997). Theory of Film:The Redeption of Physical Reality, New Jersey: Princeton Uni versity Press.
Naficy, H. (2001). An Accented Cinema: Exilic And Diasporic Filmmaking, New Jersey: Princeton University Press.
Nietzsche, F. W. (2007). Beyond Good and Evil: Prelude to a Philosophy of the Future, Rolf-Peter Horstmann and Judith Norman (Ed.), Trans. by Judith Norman, Cambridge: Cambridge Uni- versity.
Stavrides, S. (2016). Kentsel Heterotopya: Özgürleşme Mekânı Olarak Eşikler Kentine Doğru. Trans. by Ali Karatay, İstanbul: Sel Publishing.
Sutton, D. & Jones, D. M. (2016). Yeni Bir Bakışla Deleuze,Trans. by Murat Özbank & Yetkin Başkavak, İstanbul: Kolektif Kitap.
Vanderschelden, İ. (2014) . “Close-Up: Postcolonial Filmmaking in French-speaking Coun- tries”, Black Camera, 6/1, pp. 108-123