Tiyatro Ve Sinema Uyarlamaları Bağlamında Zaman-Uzam Ve İmgelerin Söyleşimi: Federico Garcia Lorca Örneği

Bu çalışmanın düşünsel ikliminin uzlaşımına göre imge, soyut ya da somut bir varlığın zihindeki izdüşümü olarak tanımlanabilir. Bu bağlamda yazılı bir metinle, görüntüsel bir imgenin ve ‘gerçek hayat’ imgelerinin zihindeki izdüşümü hangi noktalarda farklılaşır sorusu, bu çalışmanın ana eksenini oluşturmaktadır. Mihail Bakhtin, edebiyatın fiili gerçekle ilişkisinin zaman-uzamla kurulabileceğini söylemektedir. Tam da bu noktada bir yapıtın zaman-uzamı yani kronotopu, imgelerin birbirleriyle kurdukları merkezcil ve merkezkaç ilişkiler bütünü çerçevesinde belirir. Bu çalışmada imgelerin birbirleriyle kurdukları diyaloğun ortaya çıkardığı ilişki ağları üzerinden; yazınsal imgelerin, görüntüsel imgelere dönüşümünde, uyarlanmasında, imgelerarası söyleşim sürecinin izlediği patikaların izi sürülecektir. Bu bakış, uyarlama çalışmaları ve kuramını ve temel pratiklerini tartışmayı beraberinde getirmektedir. Bu çalışmada, edebi bir metinden uyarlanmış bir sinema metni üzerinden farklı ve yaratıcı bir uyarlama mümkün müdür, bu noktada imgeler, zaman- uzam bağlamında, birbirleriyle nasıl diyalog kurarlar ve nasıl birbirlerine dönüşürler soruları tartışılacaktır. Sinema ve tiyatro senaryolarının yazılı olmasından dolayı ortaklaşan ancak gösterim biçimleri dolayısıyla techne bakımından birbirinden ayrılan görsel sanatlardır. Hem bir tiyatro oyunu hem de bir sinema filminin senaryoları yazınsal olarak üretilir, ancak uygulama aşamasında görsel imgelerle sözcükler imlenirler. Bu karmaşık metinlerarası ilişkinin, imgelerin söyleşim sürecini çok katmanlı hale getirmesi dolayısıyla bu çalışmada bir tiyatro metninin sinemaya uyarlanmasını incelemek ilginç bulunmuştur. İspanyol yazar ve şair Federico García Lorca’nın tragedyalarından biri olan Bernarda Alba’nın Evi adlı oyundan sinemaya uyarlanan iki film kuramsal eksende incelenecek ve imgelerin birbirleriyle kurduğu ilişkiler takip edilerek imgeler arası söyleşimin yaratıcı boyutları üzerine düşünceler üretilecektir. 

___

  • Aktulum, K. (2000). Metinlerarası İlişkiler. Ankara: Öteki.
  • Aristoteles. (2014). Poetika. (S. Rifat, Çev.) İstanbul: Can.
  • Bahtin, M. (2014). Karnavaldan Romana. (C. Soydemir, Çev.) İstanbul: Ayrıntı.
  • Bergson, H. (2015). Madde ve Bellek. (I. Ergüden, Çev.) Ankara: Dost.
  • Burnett, R. (2012). İmgeler Nasıl Düşünür? (G. Pusar, Çev.) İstanbul: Metis.
  • Deleuze, G. (2003). İki Konferans. (U. Baker, Çev.) İstanbul: Norgunk.
  • Deleuze, G. (2010). Bergsonculuk. (H. Yücefer, Çev.) İstanbul: Otonom.
  • Deleuze, G. (2014). Sinema 1: Hareket İmge. (S. Özdemir, Çev.) İstanbul: Norgunk.
  • Deleuze, G., & Guattari, F. (1990). Kapitalizm ve Şizofreni 1: Göçebe Bilimi İncelemesi. (A. Akay, Çev.) İstanbul: Bağlam.
  • Deleuze, G., & Guattari, F. (2000). Kafka: Minör Bir Edebiyat İçin. (Ö. Uçkan, & I. Ergüden, Çev.) İstanbul: YKY.
  • Deleuze, G., & Guattari, F. (2001). Felsefe Nedir? (T. Ilgaz, Çev.) İstanbul: YKY.
  • Lorca, F. G. (1936). Bernarda Alba'nın Evi. (T. Oflazoğlu, Çev.)
  • Lorca, F. G. (2014). Duende'nin Oyunu ve Kuramı. Tiyatro Araştırmaları Dergisi, 2(38).
  • Nutku, Ö. (2001). Dram Sanatı: Tiyatroya Giriş. İstanbul: Kabalcı.
  • Oliver, A. (Prodüktör), & Camus, M. (Yöneten). (1987). La Casa de Bernarda Alba [Sinema Filmi]. İspanya: Paraiso Films S.A.
  • Phillips, S. (Prodüktör), Bruge, S., & Espert, N. (Yönetenler). (1991). The House Of Bernarda Alba [Sinema Filmi]. ABD: Thirteen/WNET.
  • Şener, S. (2016). Yaşamın Kırılma Noktasında Dram Sanatı. Ankara: Dost.