Soylent Green: Kara bir Film, Kapkara bir Gelecek

İkinci Dünya Savaşı sonrasında yeni bir büyük savaşı önlemenin yolu olarak batılı ülkelerin devlet destekli ekonomik kalkınma modelini seçerek tüketim toplumunu yaratmalarının sonuçlarından biri, 1960larda hissedilmeye başlayan hızlı nüfus artışıdır. Bazı etkili bilim insanları 1960lardan başlayarak dünyada sonu küresel bir felaketle bitecek nüfus patlamasının meydana geleceği düşüncesini ileri sürmeye ve bunu güçlü bir şekilde toplumlara yaymaya başladılar. 1970lere gelindiğinde medyada hergün yüksek nüfus artışı hakkında bir haber çıkarken, Amerikan toplumunun nabzını iyi tutan Hollywood sadece Soylent Green’i üretmiştir. Film siyasi olarak muhafazakar tercihler yapsa da distopik bir gelecekte anlattığı öyküsünde etkileyici bir trajik eko-kahraman yaratmıştır. Biz çalışmamızda filmi iki açıdan inceliyoruz. Birincisi, üretildiği dönemin film üzerindeki etkisidir. Dönemin baskın bilimsel inancı nüfus patlaması ile doğum kontrolü arasındaki kuvvetli ilişkiydi ve filmin esas aldığı Yer Açın! Yer Açın!’da da doğum kontrolü vurgulanmıştır; ancak, özellikle toplumun muhafazakar kesimlerinin doğum kontrolüne karşı olması muhafazakar film yapımcılarının öyküyü insan bedeninden gıda üretilmesi gibi akıl almaz bir komplo etrafında anlatmalarına yol açmıştır. İkincisi, filmin izleyici üzerindeki etkisidir. Yapımcıların muhafazakar tercihleri nedeniyle bu komploya merkezi bir yer vermelerinin filmin izleyici üzerindeki etkisini arttırdığını düşünüyoruz. Ayrıca doğum kontrolünü ihmal eden yapımcılar bu boşluğu çevreci konuları ön plana çıkararak doldurmuşlardır. Bu sayede filmin distopik öyküsü izleyicinin zihinsel zaman yolculuğu yapmasını sağlayıp finalde onlara katarsis deneyimi yaşattığında izleyicide çevre konusunda bir aydınlanmaya yol açabilmiştir. Bu aydınlanma ile gelecekten geçmişe bakabilen izleyicinin zamanının sorunlarını daha iyi anlayabileceğini düşünüyoruz. Böylece filmlerin, ama özellikle distopik filmlerin iddia ettiğimiz etkileriyle günümüzde de çevre konusundaki gerçekleri insanlara anlatmanın mükemmel araçları olduğuna inanıyoruz.

Anahtar Kelimeler:

distopik, katarsis, zihinsel zaman yolculuğu, trajik eko-kahraman, nüfus patlaması

PDF

___

Albert, T. & Ramis, H. (Yapımcı) & Ramis, Harold (Yönetmen). (1993). Groundhog Day [Sinema Filmi]. ABD: Columbia Pictures.
Aristotle (1941). Poetics (I. Bywater, Çev., R. McKeon, Ed. The Basic Works of Aristotle) içinde. New York: Random House.
Aristotle (2000). Nicomachean Ethics (R. Crisp, Çev. ve Ed.). New York: Cambridge University Press.
Beck, R. ve Kolankiewicz, L. (2000). The Environmental Movement's Retreat from Advocating U.S. Population Stabilization (1970-1998): A First Draft of History. Journal of Policy History, 12(1), 123-156.
Brereton, P. (2016). Environmental Ethics and Film. London: Routledge.
Cage, N., Garner, T., Golightly, N., King, G. & Schmidt, A (Yapımcı) & Lee T. (Yönetmen). (2007). Next [Sinema Filmi]: ABD: Paramount Pictures.
Corballis, M. C. (2019). Language, Memory, and Mental Time Travel: An Evolutionary Perspective. Frontiers in Human Neuroscience, 13:217, 5-13. doi: 10.3389/fnhum.2019.00217
David, L., Bender, L. & Burns, S. Z. (Yapımcı) & Guggenheim, D. (Yönetmen). (2006) An Inconvenient Truth [Belgesel Film]. ABD: Paramount Vantage.
De Fellitta, F., Ehrlich, M. S. & Madigan, T. (Yapımcı) & Campus, M. (Yönetmen). (1972). Z.P.G [Sinema Filmi]. Danimarka-ABD: Legend Films.
Ehrlich, P. R. (1978). The Population Bomb (Revised Ed.). New York: Ballantine Books.
Gordon, M., Wynn, J. & Rousselett, P. (Yapımcı) & Jones, D. (Yönetmen). (2011). Source Code [Sinema Filmi]. ABD-Fransa: Summit Entertainment.
Gurian, P. R. (Yapımcı) & Coppola, F. F. (Yönetmen). (1986). Peggy Sue Got Married [Sinema Filmi]. ABD: Tristar Pictures.
Hardin, G. (1968). The Tragedy of the Commons. Science, 162 (3859), 1243-1248.
Hardin, G. (1974). Living on a Lifeboat. Bioscience, 24(10), 561-568.
Harrison, H. (1996). Yer Açın! Yer Açın! İstanbul: Metis Yayınları.
Kramer, S. (Yapımcı & Yönetmen). (1959). On the Beach [Sinema Filmi]. ABD: United Artists.
Kruse, N. W. (1979). The Process of Aristotelian Catharsis: A Reidentification. Theatre Journal, 31(2), 162-171.
Kubrick, S. (Yapımcı & Yönetmen). (1964). Dr. Strangelove or How I Learned to Stop Worrying and Love the Bomb [Sinema Filmi]. ABD: Columbia Pictures.
Meeker, Joseph W. (1996). The Comic Mode. C. Glotfelty ve H. Fromm (Ed.), The Eco-criticism Reader: Landmarks in Literary Ecology (s. 155-169) içinde. Athens: University of Georgia Press.
Murray, R. L. ve Heumann, J. K. (2009). Ecology and Popular Film: Cinema on the Edge. Albany: State University of New York Press.
Napieralski, E. A. (1973). The Tragic Knot: Paradox in the Experience of Tragedy. The Journal of Aesthetics and Art Criticism, 31(4), 441-449.
Olszynko-Gryn, J. ve Ellis, P. (2018). Malthus at the Movies: Science, Cinema, and Activism around Z.P.G. and Soylent Green. Cinema Journal, 58(1), 47–69. doi:10.1353/cj.2018.0070
Paskov, A. (1983). What is Aesthetic Catharsis? The Journal of Aesthetics and Art Criticism, 42(1), 59-68.
Rhulen, A., Bender, C., Kutcher, A., Spink, J.C & Dix A.J. (Yapımcı) & Bress, E. & Gruber, J. M. (2004). The Butterfly Effect [Sinema Filmi]. ABD: New Line Cinema.
Robertson, T. (2012). The Malthusian Moment. New Brunswick: Rutgers University Press.
Sarvis, W. (2019). Embracing Philanthropic Environmentalism: The Grand Responsibility of Stewardship. Jefferson, NC: McFarland & Company, Inc., Publishers.
Seltzer, W. & Thacher, R. (Yapımcı) & Fleischer, R. (Yönetmen). (1973). Soylent Green [Sinema Filmi]. ABD: MGM.
Stoff, E., Lassally, T., Silver, J., Jacobs, G. & Hoffs, J. (Yapımcı) & Liman, D. (Yönetmen). (2014). Edge of Tomorrow [Sinema Filmi]. ABD: Warner Bros. Pictures.
Suddendorf, T. ve Corballis, M. C. (1997). Mental time travel and the evolution of the human mind. Genetic, Social, and General Psychology Monographs, 123(2), 133–167.
Tulving, E. (1993). What is episodic memory? Current Directions in Psychological Science, 2, 67-70.
Wilmoth, J. R. ve Ball, P. (1992). The Population Debate in American Popular Magazines, 1946-90. Population and Development Review, 18(4), 631-668.